مواجهه صحیحی با ماهیت فرهنگ نداریم

به گزارش عطنا و به نقل از فارس، قاسم پورحسن در بحث از اهمیت و ضرورت پرداختن به مباحث فلسفه فرهنگ عنوان کرد: چند دهه است که در ایران بحث از فلسفه فرهنگ مطرح می‌شود و این هم متأثر از سنت آلمانی بوده است.

وی در ادامه با اشاره به اینکه فلسفه فرهنگ نسبت فکر فلسفی با فرهنگ است، توضیح داد: درباره فلسفه فرهنگ با دو رویکرد مواجه هستیم نخست فرهنگ اصل قرار می‌گیرد و می‌توان آن را موضوعی فلسفی دانست. اینجا سؤالاتی از جمله اینکه آیا فرهنگ ابزاری در جوامع است یا اینکه سهم اندیشه در فرهنگ چیست؟ اما رویکرد دوم فرهنگ امری اجتماعی تلقی می‌شود مثل فرهنگ جمعی.
پورحسن با اشاره به اینکه رویکرد نخست را صحیح می‌داند، افزود: ابن خلدون فردی است که فرهنگ را نظیر موضوعی قابل اندیشیدن با مباحث فلسفی در نظر می‌گیرد.
وی همچنین اظهار داشت: در رشته‌هایی نظیر جامعه شناسی و روانشناسی ما در تلاش برای پیدا کردن ذات فرهنگ نیستیم اما در حوزه فرهنگ اصل موضوع فلسفی مدنظر است. بنابراین فلسفه فرهنگ یک اصطلاح جعلی نیست، به چیستی فرهنگ می‌پردازد و نوع خاص اندیشه‌ورزی در فرهنگ محسوب می‌شود.
پورحسن درباره مفهوم فلسفه مضاف توضیح داد: این مفهوم بدین تعبیر است که همه بشریت توانایی اندیشه کردن دارند به فرهنگ اهمیت می‌دهند و از زاویه تعقل به آن توجه می‌کنند بنابراین فرهنگ هم از آن موضوعاتی است که می‌توان درباره آن تفکر کرد. همه انسان‌ها با فرهنگ روبه رو هستند اما تنها بخشی از ما درباره ماهیت آن تفکر می‌کنیم و مواجهه صحیحی با آن داریم.
این استاد دانشگاه با تأکید بر اینکه یکی از مباحث مورد توجه فرهنگ، حوزه‌های انضمامی فلسفه است، توضیح داد: با توجه به اینکه در مغرب‌زمین فهم درستی نسبت به این ارتباط فلسفه و فرهنگ پیدا کردند این نسبت انضمامی نیرومندتر در غرب دیده می‌شود در حالی که در حوزه اسلامی کمرنگتر است.
وی با تأکید بر اینکه فلسفه و فرهنگ را نمی‌توان از هم جدا کرد چرا که ذاتا با هم نسبت دارند و از هم نشأت گرفته‌اند، توضیح داد: هر تفکر فرهنگی یک توجه فلسفی در پی دارد. البته اینطور است که اغلب در ایران فرهنگ به مثابه امر قدسی تلقی شده است درحالیکه در سایر نقاط دنیا اینطور نبوده است.
پورحسن با بیان اینکه باید در ایران به فهم درستی از فلسفه فرهنگ برسیم،‌ افزود: با همه این حجم سنت فلسفه فرهنگی ـ از آلمان گرفته تا دیگر نقاط ـ ما هنوز دچار مشکل هستیم و علتش هم این است که تلاش داریم فرهنگ را از جامعه شناسی اقتباس کنیم! فرهنگ در نقطه ابتدایی متعلق به انسان است و بنابراین این تفکر صحیح درباره انسان است که او و فرهنگش را می‌سازد.