کسی حاضر نیست برای علوم انسانی هزینه کند

به گزارش عطنا به نقل از تسنیم، زخم های کهنه بر تن علوم انسانی این روزها به دنبال مرهمی است تا جان تازه ای به خود گیرد و بتوانند مانند دیگر علوم و فنون همراه با جامعه و همگام با نیاز مردم قدم بردارد.

کهنه ترین زخم علوم انسانی به زعم کارشناسان این حوزه تخصیص بودجه است. بودجه ای که اگر طی سالیان گذشته به درستی و متناسب با نیازهای پژوهشگران این حوزه اختصاص یافته بود، امروز این علم با قامتی استوار و تاثیری شگرف می توانست مرهمی بر مشکلات جامعه باشد نه اینکه خود به دنبال مرهم باشد.

به زعم بسیاری از کارشناسان مشکل اصلی علوم انسانی نبود حمایت های مالی و عدم تخصیص بودجه مناسب است. اینگونه به نظر می رسد که مشکلاتی از این دست سدی برای توسعه و کاربردی سازی این علم در کشور باشد.

بودجه؛ مهم ترین چالشهای علوم انسانی از زبان اساتید

نام	سمت	توضیح
سیمین حسینیان	استاد تمام دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه الزهرا	پژوهش های علوم انسانی حمایت مالی نمی شوند
یعقوب فتح اللهی	معاون پژوهشی دانشگاه تربیت مدرس	لزوم افزایش حمایت مالی از پژوهش های علوم انسانی
شجاع احمدوند	معاون پژوهشی دانشگاه علامه طباطبایی	کسی حاضر نیست برای علوم انسانی پول هزینه کند
محمد دزفولی	استاد دانشگاه تهران	مسئولان باید از پژوهشهای علوم انسانی حمایت کنند
حجت الاسلام حسینی	استاد موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)	به دلیل عدم نگاه صحیح، پژوهش علوم انسانی با مشکل تخصیص بودجه و اعتبار مواجه است
فرامرز قراملکی	استاد دانشگاه تهران	در حوزه حمایت مالی از پژوهش های علوم انسانی باید فضای رقابتی ایجاد شود
علی فتحی	دبیر کارگروه روانشناسی شورای تحول علوم انسانی	نبود بودجه چالش مهم علوم انسانی است که باید برای آن برنامه ریزی کرد
غلامرضا جمشیدی ها	دانشیار گروه جامعه شناسی دانشگاه تهران	بودجه های اختصاص یافته به پژوهش علوم انسانی قابل مقایسه با سایر حوزه های فنی و مهندسی نیست
حجت الاسلام ساجدی	مدیر قطب علمی فلسفه دین اسلامی	حجم بودجه های پژوهشی در علوم انسانی بسیار کم تر از دیگر رشته های فنی است
حجت الاسلام ایزدهی	عضو هیات علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی	دانشمندان حوزه علوم انسانی نیازمند پشتیبانی مالی هستند

مقدمات تجاری سازی علوم انسانی

این اساتید حوزه علوم انسانی معتقدند اگر حمایت های مالی به درستی و متناسب با شرایط این رشته اختصاص یابد، کشور شاهد روان سازی پژوهش در این حوزه خواهد شد و در آینده شاهد کاربردی سازی این پژوهش ها در زندگی مردم خواهیم بود چراکه حوزه علوم انسانی به خودی خود علم سودآوری نیست و حتی برای اجرای پژوهش های کاربردی و بررسی مشکلات اجتماعی جامعه نیز در ابتدا نیازمند حمایت های مالی است.

علوم انسانی در ابتدا باید مورد حمایت های مالی قرار گیرد تا بعد از مدتی بتواند جایگاه خود را در جامعه باز کند و مسئولان و مردم به کاربرد هرچه بیشتر آن در جامعه پی ببرند. بعد از این مرحله است که می توان شاهد تجاری سازی علوم انسانی بود. زیرا این علم جاده پیشرفت و تجاری سازی دیگر علوم را نیز هموار می کند.

علوم انسانی پله ترقی دیگر علوم 

ابراهیم واشقانی، معاون پژوهشی دانشگاه آزاد در گفتگویی با خبرنگار مهر می گوید: پژوهش در علوم انسانی منجر به تولید نرم افزار و شیوه های نوین اداری و بهبود وضعیت اجتماعی کشور می شود و با ورود این نوع نرم افزارها به جامعه قادر خواهیم بود زمینه تجاری سازی علم در علوم انسانی را محقق کنیم.

وی می افزاید: به طور مثال پژوهش های علوم انسانی می توانند راه های مناسبی برای اثربخشی و درآمدزایی دستگاه های اجرایی تدوین کنند که استفاده از این نوع پژوهش ها راه تجاری سازی حوزه علوم انسانی در کشور را هموار می کند.

معاون پژوهشی دانشگاه آزاد به تجاری سازی علم در حوزه علوم انسانی خوش بین است و آن را روندی اجرایی می داند و تعامل میان پژوهشگران، دستگاه های اجرایی، دولت و مجلس را راه دستیابی به این روند عنوان می کند.

اما واشقانی معتقد است؛ هنوز فرهنگ استفاده از نتایج پژوهش های علوم انسانی در کشور نهادینه نشده و تعامل لازم برای استفاده از ظرفیت نتایج پژوهش ها در این حوزه فراهم نیست.

حال تحقیقات علوم انسانی خوب نیست

رشته هایی مانند اقتصاد، مدیریت، بازرگانی، تبلیغات و بسیاری از دیگر رشته های علوم انسانی می توانند راه پیشرفت دیگر علوم را فراهم کنند اما آنقدر گوشه نشین شده اند که به گفته یعقوب فتح اللهی، معاون پژوهشی دانشگاه تربیت مدرس تحقیقات حوزه علوم انسانی با نوعی عقب ماندگی مواجه است.

وی در گفتگو با خبرنگار مهر می افزاید: در حوزه تحقیقات علوم انسانی، یک نوع عقب ماندگی احساس می شود و امیدواریم با تلاش و کوشش مستمر علمی دانشمندان، روشنفکران و متخصصین و اختصاص منابع مالی لازم و کافی در چهارچوب یک برنامه مدون این نوع عقب ماندگی ها جبران شود.

معاون پژوهشی دانشگاه تربیت مدرس اضافه می کند: تحقیقات دانشجویی مانند پایان نامه و رساله های دانشجویی در حوزه علوم انسانی در سطح نسبتا خوبی قرار دارد اما وقتی این روند با سایر رشته های دانشگاهی مقایسه و بررسی شود می توان گفت که وضعیت تحقیقات در این رشته از نظر کمی و کیفی قابل مقایسه با دیگر رشته های دانشگاهی نیست و باید تلاش بیشتری صورت گیرد تا این حوزه همراه با دیگر بخش های علمی حرکت کند.

تحصیل 54 درصد دانشجویان در رشته های علوم انسانی

با وجود آنکه حدود 54 درصد دانشجویان کشور در رشته های علوم انسانی تحصیل می کنند اما هنوز پژوهش در این حوزه با مشکلات مهمی مانند عدم کاربردی سازی مواجه است. این مشکل آنقدر بزرگ است که برای رفع آن باید ساختار آموزشی و پژوهشی کشور در حوزه علوم انسانی به طور کلی تغییر کند. در واقع این علم باید از پوسته قدیمی خود بیرون آید و متناسب با جامعه و ارزش های بومی و اسلامی رنگی تازه به خود گیرد.

پژوهش در حوزه علوم انسانی با چالش های متعددی مواجه است اما مهم ترین چالش این حوزه این است که هنوز بدنه کلی جامعه نیاز به علوم انسانی را احساس نکرده است و با توجه به اینکه پژوهش های علوم انسانی مستقیما به محصول ختم نمی شود، احساس نیاز به این پژوهش ها نیز صورت نمی گیرد.

عبدالحسین خسرو پناه، رئیس مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه در گفتگو با خبرنگار مهر می گوید: برای رفع مشکل کاربردی سازی این حوزه باید ساختار علم در علوم انسانی، شیوه پژوهشی، شیوه آموزشی و نحوه تدوین پایان نامه های دانشجویان تغییر کند.

وی تاکید می کند: راه ارتباطی میان علوم انسانی و جامعه باید مدنظر قرار گیرد تا این علم مانند علم پزشکی بتواند در میان افراد رشد کند و حتی دیگر کشورها نیز بتوانند از آن بهره ببرند.

رئیس مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه می افزاید: علوم انسانی تنها ایجاد رشته دانشگاهی و فارغ التحصیل شدن دانشجویان از این رشته ها نیست بلکه این علم باید گره ای از نیازهای اجتماعی و رفتاری در کشور را حل کند بنابراین اگر چنین نگاهی وجود داشته باشد می توان انتظار داشت ساختار آموزشی این رشته نیز تغییر کند.

انجام تحقیقات کاربردی در علوم مختلف از جمله علوم انسانی نیازمند زیرساخت هایی است که انگیزه اساتید و دانشجویان، اختصاص بودجه مناسب، نیاز سنجی از سطح جامعه، ایجاد بستر کارآفرینی برای فارغ التحصیلان، افزایش ارتباطات بین المللی و تعیین اولویت های پژوهشی از ملزومات این مهم هستند.

نظرات اساتید در باب کاربردی سازی علوم انسانی

نام	سمت	توضیح
سیمین حسینیان	استاد دانشگاه الزهرا	دستگاههای اجرایی موضوعات مورد نیاز خود را به پژوهشگران علوم انسانی اعلام کنند
حجت الاسلام  مرقاتی	استاد دانشگاه تهران	فردگرایی در پژوهشهای علوم انسانی امکان اجرای تحقیقات کاربردی و ملی را سلب کرده است
یعقوب فتح اللهی	معاون پژوهشی دانشگاه تربیت مدرس	حوزه های جدید دانشی در علوم انسانی تدوین شود
محمد دزفولی	استاد دانشگاه تهران	مسئولان نگاه روشن بینانه به علوم انسانی داشته باشند
علی فتحی	دبیر کارگروه روانشناسی شورای تحول علوم انسانی	در پژوهشهای علوم انسانی نیازهای جامعه مورد توجه نیست
فرامرز قراملکی	استاد دانشگاه تهران	تلقی دقیق و کاملی از بهره وری پژوهش در علوم انسانی وجود ندارد
حجت الاسلام ساجدی	مدیر قطب علمی فلسفه دین اسلامی	بسیاری از نیروی انسانی فعال در حوزه علوم انسانی توانایی نظریه پردازی را ندارند
شجاع احمدوند	معاون پژوهشی دانشگاه علامه طباطبایی	به محصول محوری و نیاز محوری تحقیقات علوم انسانی توجه نمی شود
غلامرضا جمشیدیها	استاد دانشگاه تهران	علوم انسانی نیازمند نوآورانی چون شهید مطهری است
حجت الاسلام حسینی	عضو هیات علمی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)	برخی دانشجویان رشته های علوم انسانی انگیزه لازم تحصیل را ندارند
حجت الاسلام شریعتی	عضو هیات علمی دانشگاه علامه	سرفصل‌های قدیمی دروس عامل رکود پژوهش در علوم انسانی
عبدالحسین خسروپناه	رئیس مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه	ساختار و شیوه پژوهشی، آموزشی و تدوین پایان نامه های علوم انسانی تغییر کند
حجت الاسلام ایزدهی	استادپژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی	نهادهای پژوهشی علوم انسانی جزیره ای عمل می کنند
حسین اخوان	رئیس پارک علم و فناوری قم	ضعف نظارت بر پژوهش‌های علوم انسانی

علوم انسانی برای رسیدن به نقطه مطلوب و جایگاه آرمانی اش در کشور هنوز راه زیادی دارد و نیازمند زیر ساخت های متعددی است که تامین بودجه لازم و برنامه ریزی دقیق و منظم مرهمی بر جان خسته این علم است تا بتواند جان تازه ای به خود گیرد و با توانی بیشتر حرکت کند.

کاربردی سازی علوم انسانی بیشتر از هر زمان دیگری نیازمند برنامه ریزی است تا بتوانیم به زودی طعم شیرین استفاده از این علم را در زندگی خود تجربه کنیم و به علمی در این حوزه دست یابیم که برگرفته از فرهنگ ایرانی و اسلامی باشد چراکه کاربردی سازی علوم انسانی اعتماد مردم نسبت به این علم را افزایش می دهد و این اعتماد موجب می شود تا پژوهشگران و اساتید این رشته انگیزه بیشتری برای فعالیت خود پیدا کنند.