وقتی به اسم دین، تجمل‌طلب می‌شویم

استاد جامعه‌شناسی دانشگاه علامه طباطبائی با بیان اینکه امروز مسابقه و رقابت مردم صرف مصرف گرایی و تجمل طلبی می شود، گفت: باید این مسابقه را به سمت تولید ببریم نه آنکه حتی مکان های مذهبی ما مثل مساجد رنگ تجمل به خود بگیرند. 

به گزارش عطنا، علی انتظاری، استاد جامعه شناسی دانشگاه علامه طباطبائی(ره) در گفت وگو با خبرگزاری شبستان با اشاره به عوامل گسترش گرایش به تجملات و مُدگرایی در جامعه، اظهار کرد: در این مورد عوامل متعددی دخیل اند که یکی از آنها جهانی سازی فرهنگی است، در واقع در جریان این مساله آنچه که به تدریج در اجتماع رخ می دهد اهمیت ظاهر بر باطن و ارجحیت ارتزاق های جسمی بر معنوی است.

وی ادامه داد: اینگونه است که می بینیم افراد گرایش به این مساله پیدا می کنند که ظاهر خودشان را بهتر کنند، در نتیجه شاهد افزایش روزافزون جراحی های زیبایی هستیم که به ویژه در بازه زمانی بیست سال اخیر بیشتر شده است.

استاد جامعه شناسی دانشگاه علامه طباطبائی(ره) گفت: در گذشته افراد به دلیل ویژگی های ظاهری مورد استقبال واقع می شدند، ولی این استقبال به آن حد نبود که فردی بر اساس ظاهر چهره یا زندگی اش قضاوت شود، ملاک باطن انسان ها، ویژگی های اخلاقی و خانوادگی بود که اهمیت می یافت، اما اکنون چنین چیزی را شاهد نیستیم.

این پژوهشگر تصریح کرد: وقتی که جامعه چنین باشد انسان ها فقط می توانند خودشان را در ظاهر نشان دهند. دلیل عمده اش نیز همین جریان جهانی سازی فرهنگی است که در جامعه ما بسیار شدت یافته و گرایش سکولار به نوعی بروز و ظهور یافته که انسان ها بر اثر آن، ظاهر زندگی شان را به رخ یکدیگر می کشند و همین اصل قرار گرفته است.

وی با بیان اینکه گروه های مرجع تاثیر بسزایی در ارزش شدن این رفتارها دارند، ابراز کرد: گروه های مرجع کسانی هستند که سبک زندگی و الگوی های رفتاری شان معیار بقیه افراد جامعه می شود.

انتظاری ابراز کرد: البته توجه داشته باشیم که دو دسته گروه مرجع داریم، یک دسته شبه مدرن هستند مثل سلبریتی ها و ورزشکاران، فرض کنید یک بازیگر یا فوتبالیست معروف اتومبیل آخرین مدل را از فلان کمپانی مشهور خودروسازی می خرد و زیر پایش می اندازد، به هرحال افراد و  طرفدارانش اگرچه نمی توانند مانند او باشند ولی تلاش می کنند که خود را شبیه به او کنند.

گرایش به اشرافی گری به شیوه های مختلفی دیده می شود

استاد جامعه شناسی دانشگاه علامه طباطبائی(ره) اضافه کرد: گروه دیگر مرجع، دسته سنتی هستند که ما گرایش به زندگی لوکس را به شکل دیگری میان آنان نیز می بینیم، مثلا مسجد را لوکس می کنند و تجهیزات صوتی شیک می گذارند، گرایش به اشرافی گری به شیوه های مختلفی دیده می شود و در میان قشر مذهبی هم به گونه ای دیگر دیده می شود، این رفتارها در میان جامعه و مردم به عنوان یک الگوی رفتاری به تدریج بروز پیدا می کند و اثرات جالبی هم ندارد چرا که همه مدام در حال رقابت با یکدیگر هستند.

انتظاری در پاسخ به پرسش در مورد اصلاح این گرایشات در جامعه بیان کرد:  باید روی دینداری مردم اصلاحاتی شود، دین داری رسمی ما دین داری حقوقی است، حقوق دینی در این سبک مطرح می شود، در حقوق دینی می گویند مرزها کجاست، آیا فلان چیز حلال است یا حرام؟ و مسایلی از این دست ولی با این دید که مثلا فرض کنیم که من یک خانه بزرگ داشته باشم حلال است؟

عرفان های کاذب خروجی نگاه های ظاهری به دین اند

وی ادامه داد: معتقدم که باید دین داری پر از معنویت و عشق به خدا و دنیاگریزی باشد، اولویت دادن آخرت به دنیا باید محور دینداری شود. دینداری که از آن دنیاپرستی در می آید و به اسم دین، دنیا دنبال می شود یک دینداری انحرافی است. اگر عرفان های کاذب در جامعه ایجاد شده یک دلیل به همین سبک دین داری حقوقی باز می گردد که طی آن نگاه ها به ظاهر دین است.

این جامعه شناس تاکید کرد: غیر از این در جامعه باید فرهنگ کار و تولید افزایش یابد تا دیگر شاهد رفتارهایی نظیر لوکس گرایی های مفرط نباشیم، در حالی این وضعیت در جامعه دیده می شود که مردم کار می کنند تا درآمد و زندگی آبرومند داشته باشند اما به دلیل مشکلاتی نظیر آنچه که ذکر شد، بیشتر تلاش می کنند تا این درآمد را صرف چیزهای غیرضروری کنند.

وی با بیان اینکه ورود این درآمد به چرخه تولید اهمیت دارد، ابراز کرد: وقتی درآمدها هیچ گونه ورودی در حوزه تولید نداشته باشند در نتیجه ناامنی های اقتصادی ایجاد می شود و مصرف زدگی افزایش یافته و مشکلاتی در حوزه سبک زندگی بروز می کند که شاهد آن هستیم.

مردم درگیر مسابقه مصرف گرایی اند

انتظاری با بیان اینکه اکنون مسابقه ای که میان مردم شکل گرفته مبتنی بر مصرف گرایی است، تصریح کرد: باید این مسابقه را به سمت تولید ببریم، پیش خدا کسی عزیزتر است که آبادگرتر است. اگر ارزش در جامعه ما این باشد که کسی که مولدتر است، ارزشمند تر است در این صورت شرایط متفاوتی را شاهد خواهیم بود.

وی ادامه داد: در این رابطه رسانه ها نقش مهمی را ایفا می کنند، معرفی افراد موفق و تولیدکننده بر جو جامعه اثر بسزایی دارد، وقتی یک کارگر یا کشاورز که در کارگاه کوچک خودش کار و بالاخره تولید می کند را در حد یک دهاتی جا انداخته ایم، طبیعتا حتی آن فرد هم از کار کردن سرد می شود چون به شأن و جایگاه او توجه نمی شود. پس رسانه نقش مهمی دارد.

انتظاری در پایان خاطرنشان کرد: گاهی در تبلیغات تلویزیونی زندگی یک کارمند را می بینیم که مملو از تجملات است، آیا واقعا هر کارمندی می تواند به این سطح از زندگی برسد؟ مشکل ما این است که نظام ارزشی و ساختار رسانه ای مان بیشتر بر پایه مصرف است تا تولید. لذا باید در منابر بر کار و تولید تاکید شود.