آغاز ادغام بانک‌ها

فرشاد حیدری، معاون نظارتی بانک مرکزی، در جلسه کارگروه بانکی در اتاق بازرگانی خرم‌آباد، با مطرح کردن ادغام بانک‌ها گفت: «بانک‌های نظامی و وابسته به نیروهای مسلح در دولتی‌ها ادغام می‌شوند تا موجب رقابت‌پذیری بیشتر شود. اصلاح نظام بانکی جهت افزایش بهره‌وری و کاهش هزینه‌های سربار بانک‌ها در دستور کار است.»

به گزارش عطنا به نقل از ایران، پیش‌ازاین صحبت از ادغام بانک‌های نظامی در یکدیگر مطرح بود اما روز گذشته فرشاد حیدری، معاون نظارتی بانک مرکزی، خبر از ادغام در بانک‌های دولتی داد.

چرا نهادهای نظامی بانکدار شدند؟

اولین نهادی که در اقتصاد ایران خواهان تأسیس بانک شد، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بود. صندوق انصارالمجاهدین، زیر نظر بنیاد تعاون سپاه، در طول دهه هشتاد 500 شعبه در سراسر کشور دایر کرد و سرعت رشد آن به‌اندازه‌ای بالا بود که بانک مرکزی تصمیم گرفت مجوز تأسیس بانک را به نام سپاه، صادر کند.

درهمان اولین سال‌های فعالیت، این بانک از طریق سپرده و تأمین مالی اولیه بنیاد تعاون شش هزار و 200 میلیارد تومان سرمایه جذب کرد. براساس آخرین صورت‌های مالی بانک انصار بیشترین ثروت و سوددهی را در میان بانک‌های خصوصی نظامی دارد.

این تجربه سپاه باعث شد تا نهادهای دیگر نیز در اواخر دهه هشتاد به فکر بانکداری بیفتند. در آن زمان به خاطر وضعیت اقتصادی و نظام بانکی تمام نهادهایی که پولی در اختیار داشتند، تصمیم گرفتند بانک تأسیس کنند و به‌جای آنکه پول‌هایشان را در بانک‌های دیگر سپرده‌گذاری کنند، خودشان مدیریت را در دست داشته باشند.

حالا در سال 97، بانک حکمت متعلق به ارتش، بانک انصار متعلق به سپاه، بانک قوامین متعلق به نیروی انتظامی، مؤسسه کوثر متعلق به وزارت دفاع و مؤسسه ثامن متعلق به سپاه، درمجموع شش بانک و مؤسسه نظامی را در اقتصاد ایران تشکیل می‌دهند.

صورت‌های مالی این بانک‌ها از سال 95 به بعد به‌روز نشده است اما همان صورت‌های قدیمی نیز وضعیت مناسبی را نشان نمی‌دهند. حالا یک سالی است که صحبت از ادغام بانک‌های نظامی داغ شده است.

روند ادغام چطور پیش می‌رود؟

از ابتدای سال 96 صحبت‌های ضدونقیض مختلفی از ادغام برخی بانک‌ها وجود داشت که سپرده‌گذاران را نگران کرده بود. درنهایت در نیمه مرداد سال گذشته ولی‌الله سیف، رئیس‌کل بانک مرکزی رسماً اعلام کرد که مؤسسه ثامن و مهر اقتصاد با مؤسسه کوثر تجمیع و یک بانک ایجاد خواهد شد.

امیر حاتمی، وزیر دفاع نیز که مؤسسه کوثر زیر نظر وزارت اوست، در زمستان سال پیش گفت: «وزارت دفاع در چارچوب قوانین بانک مرکزی، ساماندهی مؤسسات مالی و اعتباری وابسته به نهادهای نظامی را صورت می‌دهد و معتقدیم این ساماندهی وضعیت را بهتر می‌کند و جای نگرانی وجود نخواهد داشت.»

فرشاد حیدری معاون نظارتی بانک مرکزی نیز در اواخر اسفند 96 اعلام کرد که قرار بر این است تا در مرحله اول مؤسسه ثامن و مهر اقتصاد در بانک انصار ادغام شوند. برخی خبرها نیز نشان می‌دهد که سرمایه اولیه این بانک سه هزار میلیارد تومان خواهد بود.

در مرحله دوم نیز بانک‌های حکمت، قوامین و مؤسسه کوثر به یک بانک واحد تبدیل شوند. درنهایت نیز در چشم‌اندازی دورتر قرار است تا دو بانک بزرگ تشکیل‌شده نیز یکی شوند و بتوانند یک بانک بزرگ و کارآمد نظامی را ایجاد و فعالیت کنند.

چرا بانک‌ها باید ادغام شوند؟

در اقتصاد ایران در کل 20 بانک غیردولتی از بانک مرکزی مجوز فعالیت دارند و تعداد شعبه‌های بعضی از این بانک‌ها در شهر تهران به بیش از 50 عدد می‌رسد. بنا بر اعلام بانک مرکزی 85 مؤسسه مجاز فعال نیز در بازار پول کشور حضور دارند.

نام دو بانک قرض‌الحسنه معتبر در فهرست بانک مرکزی وجود دارد. نام هفت صندوق قرض‌الحسنه مرتبط با بانک‌ها و مؤسسات مالی و اعتباری هم در فهرست بانک مرکزی به‌عنوان مؤسسات مجاز فعال در بازار پول آورده شده است. البته این اعداد بدون احتساب بانک‌های دولتی است.

این شرایطی است که بهاءالدین حسینی هاشمی، اقتصاددان و مدیرعامل سابق بانک سرمایه از آن به‌عنوان بانک زدگی یاد می‌کند و پیش‌ازاین گفته بود: «  بانک‌های دولتی و شبه‌دولتی ما با اسامی مختلف فعالیت می‌کنند، اما همه یک کار انجام می‌دهند. تعدد بانک‌ها رقابت ناسالم ایجاد می‌کند و اقتصاد را به نابودی می‌کشاند. روش ادغام برای مؤسسات مالی و اعتباری استفاده شد، اما حتی برای بانک‌های بزرگ هم باید چنین روشی پیش گرفت تا با مدیریت کارآمد، بتوانند فضای بحران‌زده بانکی را مدیریت کنند.»