چرا فقط یک استاد از دانشگاه علامه طباطبائی؟/ تحول علوم انسانی یعنی خلاقیت و عقلانیت/ باید وارد فرآیند «بولونیا» شویم

رئیس دانشگاه علامه طباطبائی مهارت‌آموزی را مهمترین اولویت این دانشگاه دانست و از حضور تنها یک استاد دانشگاه علامه در جمع یک درصد دانشمندان برتر جهان گلایه کرد و گفت: امیدواریم به همت استادان و تغییری که در ساختار دانشگاه انجام می‌دهیم، پژوهش تبدیل به یکی از عناصر اصلی کارآفرینی در دانشگاه علامه طباطبائی شود.

به گزارش خبرنگار عطنا، آیین گرامیداشت هفته پژوهش با حضور هیئت رئیسه دانشگاه، مهمانان و اعضای هیئت علمی با تقدیر از پژوهشگران برتر چهارشنبه ۲۹ آذر در سالن تربیت بدنی دانشگاه علامه طباطبائی برگزار شد. در بخشی از این مراسم حسین سلیمی، رئیس دانشگاه علامه طباطبائی به سخنرانی پرداخت.

در این مراسم، حسین سلیمی اظهار کرد: برای من جای افتخار است که در حضور اساتید محترم و همکاران گرامی حضور دارم و این افتخار مضاعف است به این دلیل که پنجمین بار متوالی است که در چنین جلسه‌ای حضور دارم.

وی افزود: اینکه بنده و همکارانم چندین سال وقت، انرژی، زندگی و شاید همه هستی خود را صرف خدمت به استادان دانشگاه علامه طباطبائی و حوزه آموزش و پژوهش می‌کنیم، افتخار بسیار بزرگی است و انسان به راحتی در چنین جلساتی حس مختص به آن را درک می‌کند.

رئیس دانشگاه علامه طباطبائی با تبریک هفته پژوهش از تلاش‌های آقای علومی‌یزدی، معاون پژوهشی و آقای نیسی، مدیر امور پژوهشی دانشگاه برای تدارک چنین مراسمی تشکر می‌کنم، تصریح کرد: می‌خواهم چند نکته در مورد ماهیت دانشگاه و سپس درباره سیاست‌های پژوهشی دانشگاه علامه طباطبائی بیان کنم تا با همکاری و همیاری استادان راه سال آینده در این زمینه را ترسیم کنیم.

وی گفت: ما شاهد یک تحول ماهوی در دانشگاه و به‌خصوص در عرصه جهانی آن هستیم، تحولی که اگر آن را درک نکنیم و خودمان را با آن همراه و هماهنگ نکنیم در آینده نه چندان دور نه تنها جایگاهی در عرصه بین‌المللی که حتی در داخل کشور هم جایگاهی به عنوان یک دانشگاه تأثیرگذار نخواهیم داشت.

سلیمی با بیان اینکه ماهیت دانشگاه‌ها دگرگون خواهد شد و دلیل آن این است که ابزار دسترسی به دانش دگرگون شده است، گفت: ما گونه‌ای دیگر از حضور و تأثیرگذاری اجتماعی را تجربه می‌کنیم، به‌طوری که ماهیت دانش در عرصه‌های مختلف متفاوت شده است.

وی درباره همین موضوع افزود: دانشگاه‌ها به عنوان مراجع دانش که هر آن چیزی که در عرصه دانایی وجود دارد و یا در ذهن استادان یا در مکتوبات کتابخانه‌‌ای آنها موجود است و بر اساس آن انحصار دانش را در اختیار دارند دیگر چنین جایگاهی را ندارند، یعنی اگر در گذشته انسان‌ها وارد دانشگاه می‌شدند تا جهل خودشان را تبدیل به علم کنند و بسته‌های از دانایی را درک و دریافت کنند تا در جامعه جایگاهی را بدست آوردند دیگر چنین جایگاهی برای دانشگاه‌ها متصور نیستند.

رئیس دانشگاه علامه طباطبائی خاطرنشان کرد: ما شاهد آن هستیم که دانشگاه‌ها به‌رغم تغییر ماهیتی که می‌دهند از نظر ساختار چه فیزیکی و عملی شامل، آموزش و پژوهش همچنان ساختار قبلی را حفظ می‌کنند و من برای این موارد دو شاهد مثال از دو همایش بین‌المللی بیان می‌کنم که کمتر در جامعه ایران مورد توجه قرار گرفته است.

انجام پژوهش‌هایی با تراز بین‌المللی را توسعه دهیم

وی به عنوان مثال اول به برگزاری همایش دانشگاهیان عضو پیمان شانگهای که در سوچی روسیه برگزار شد اشاره کرد و گفت: آنها گرد هم آمده بودند که یک‌بار به بازاندیشی نهاد دانشگاه بپردازند و سوال این بود که دانشگاه چیست؟

سلیمی یادآور شد: نظرسنجی‌های فوق‌العاده‌ای در این همایش انجام شد که در یکی از آنها از دانشجویان و استادان حاضر در این همایش پرسیده شده بود که آیا با توجه به تکنولوژی‌های ارتباطی و اطلاعاتی جدید و ایده‌های تازه درمورد آموزش مجازی، آیا دانشگاه به همین شکل و ساختار ادامه پیدا می‌کند و یا بهتر است ادامه پیدا کند؟ پاسخ بالای 75 درصد از این افراد به سوال مورد نظر مثبت بود به دلیل اینکه معتقد بودند دانشگاه محیطی است که وارد شدن به این محیط اندشه‌ورزی و دانش‌ورزی، عقلانیت و شیوه زیست عقلایی را در انسانها تقویت می‌کند که این را نمی‌توان با آموزش مجازی دریافت کرد.

وی با بیان اینکه بنابراین به‌رغم تمام تحولات موجود، دانشگاه‌ها باقی خواهند ماند به شرط آنکه بتوانند عقلانیت، پژوهشگری، جستجوگری و شیوه اندیشیدن و تأثیرگذاری را در جامعه بیاموزند، گفت: بارها من در حضور استادان محترم تأکید و خواهش کردم، زندگی دانشگاهی (آکادمیک) مبتی بر جزوه، حفظ کتاب و حفظ بسته‌های اطلاعاتی را فراموش کنید و وارد این دوران جدید بشوید.

رئیس دانشگاه علامه طباطبائی به مثال دوم خود درمورد تغییر ماهیت دانشگاه‌ها اشاره کرد و افزود: پروژه یا فرآیندی به نام «بولونیا» که در اتحادیه اروپایی و کشورهای پیرامون آن اتفاق افتاده است.

(یکی از قدیمی‌ترین دانشگاه‌های موجود در جهان است که بیش از نهصد سال قدمت دارد، دانشگاه بولونیا (نام ایتالیایی: Alma Mater Studiorum Università di Bologna, UNIBO) (نام انگلیسی: University of Bologna) که به اختصار UNIBO یونی‌بو نیز نامیده می‌شود و دومین دانشگاه بزرگ ایتالیا است. این دانشگاه در شهر بولونیا قرار گرفته و در حدود 85 هزار دانشجو دارد و 23 دانشکده دارد.)

وی با بیان اینکه شاید استادان ما که سال گذشته در همایش‌های بین‌المللی به‌خصوص کشورهای اروپایی حضور داشتند تا اندازه‌ای درمورد آن اطلاع داشته باشند ولی کمتر درباره فرآیند بولونیا تحقیق شده است، افزود: به این دلیل نام این فرآیند را بولونیا می‌گذارند، چون اولین دانشگاه مدرن است و سپس اجلاسی که به برگزاری کنوانسیون ختم شد، در سال 1999 در این دانشگاه برگزار شد که در آنجا به ترکیب و تعریف جدیدی از آموزش عالی رسیدند.

سلیمی اضافه کرد: در ابتدا کشورهای عضو اتحادیه اروپا و سپس سایر کشورهای پیرامونی به آن پیوستند و به گونه‌ای به یک یک‌پارچگی در شیوه ارائه دروس، تربیت و عقلانیت دست پیدا کردند به گونه‌ای که شما در هر دانشگاهی از این مجموعه هر واحدی را درس بخوانید مثل این است که در سایر دانشگاه‌های عضو فرآیند بولونیا آن را گذرانده‌اید و در هر جایی که به‌نوعی‌ پژوهشی را انجام دهید مثل این است که در دانشگاه‌های دیگر این پروسه آن را انجام داده‌اید.

60درصد دانشگاه ما دانشجویان تحصیلات تکمیلی هستند و باید به سمت کارآفرینی حرکت کنیم، به‌گونه‌ای که با حمایت بیرونی و بودجه دانشگاه طوری مجموعه را هدایت کنیم که حتی یک نفر بدون درآمد از حوزه پژوهش در درون دانشگاه نباشد.

وی با بیان اینکه تفاوتی بین دانشگاه‌های عضو فرآیند بولونیا وجود ندارد و شاید تنها فرق صرفاً در استادان و منابع درسی مقیم باشد، گفت: بر اساس این طرح نظام های دانشگاهی به هم نزدیک شده‌اند و به همین دلیل است که وقتی ما وارد فرآیند‌های بین‌المللی می‌شویم و با دانشگاهی مثلا در کشور فرانسه قرارداد در زمینه دوره مشترک منعقد می‌کنیم، می‌گویند دانشجویان شما وقتی واحدهای خود را در دانشگاهای هلند یا اتریش بگذرانند مثل این است که در دانشگاه ما این واحد‌های را گذرانده‌اند.

سلیمی اذعان کرد: این فرآیند نشان دهنده این است که با فرآیندی جهانی و یک نظام جهانی دانشگاهی مواجه می‌شویم که خودش یک نظام دانایی را در درون خودش خلق می‌کند و ما اگر نتوانیم وارد این نظام به تدریج در حال جهانی شدن دانشگاهی، دانایی و دانش بشویم، هیچ جایگاهی نه تنها عرصه بین‌المللی که حتی در عرصه داخلی هم نخواهیم داشت و صرفاً آموزشگاهی خواهیم بود که مقداری مدرک تولید می‌کنیم.

وی ادامه داد: اگر بخواهیم تبدیل به یک دانشگاه بین‌المللی بشویم، همانطوری که در سطح کشور دانشگاه علامه طباطبائی را به عنوان پنج دانشگاه تراز بین‌المللی شناختند و روی آن سرمایه‌گذاری کردند، نمی توانیم بدون در نظر گرفتن این فرآینده‌های بین‌المللی موفق شویم.

رئیس دانشگاه علامه طباطبائی افزود: لازمه بین‌المللی شده این است که در وهله اول ما بتوانیم پژوهش‌هایی ارائه دهیم که در تراز بین‌المللی قرار بگیرد و خیلی خوشحالیم که بر اساس اعلام آخرین نتایج اعلام شده از سوی پایگاه شاخص‌های اساسی علم (ISI – ESI ) دکتر مقصود امیری، عضو هیئت علمی دانشکده مدیریت و حسابداری دانشگاه به جمع دانشمندان یک درصد پر استناد جمهوری اسلامی ایران در سطح بین‌المللی پیوست و جای افتخار دارد ولی سوال اینجا است چرا یک استاد از دانشگاه علامه طباطبائی؟

وی با بیان اینکه در همین دانشگاه علامه طباطبائی استادان بیشتری داریم که قابلیت قرار گرفتن در این فرآیند مهم علمی را دارند، گفت: امیدوارم تا پایان این جلسه یک پاسخ درستی برای آن پیدا کنیم.

سلیمی با اشاره به اینکه تا موقعی که ما هویت خود را نداشته باشیم در این فرآیند جهانی دانشگاهی پذیرفته نخواهیم شد، بیان کرد: فقط با تکرار سخن دیگران و بالا بردن ارجاعات خود بر اساس سخنان متفکران بین‌المللی در عرصه جهانی پذیرفته نخواهیم شد و در حقیقت آنچه از ما می‌خواهند، سخن برخواسته از جامعه ایران و از اندیشه ایرانی است و اگر چنین چیزی خلق نکرده و چیزی در این حوزه برای سطح بین‌المللی نداشته باشیم، وارد فرآینده‌های جهانی نخواهیم شد.

وی افزود: دانشگاه علامه طباطبائی برای داشتن حرف‌های جدید در سطح بین‌المللی دو فرآیند جدید را در نظر گرفته است که امیدوارم با همت دکتر علومی یزدی، معاون پژوهشی و همکارانش محقق شود و استادان دانشگاه نیز در آن نقش آفرینی و حضور فعال داشته باشند.

گسترش انتشارات بین‌المللی

سلیمی گفت: در وهله اول باید در زمینه گسترش انتشارات بین‌المللی فعالیت خود را افزایش دهیم، ممکن است برخی مواقع ممکن است توان و یا شرایط مالی برای تحقق چنین کاری میسر نباشد یا اینکه انتشار مقاله در حوزه علوم انسانی به اندازه سایر علوم و رشته‌ها به‌خصوص به زبان‌های خارجی ساده نیست.

وی اضافه کرد: همکاران به‌خصوص در حوزه معاونت پژوهشی در این زمینه ساز‌وکار و بسته‌های حمایتی مشخصی را تدارک ببینند تا زمینه حضور اندیشه‌های ناب تحقیقاتی و پژوهشی استادان دانشگاه‌ علامه طباطبائی در سطح بین‌المللی فراهم شود، ضمن‌آنکه در این حوزه از فعالیت‌های پژوهشی در قالب پایان‌نامه‌های کارشناسی‌ارشد و رساله‌های دکتری نیز حمایت می‌کنیم.

رئیس دانشگاه علامه طباطبائی با بیان اینکه در زمینه تحول در علوم انسانی حمایت ویژه‌ای در قالب پژوهشکده علوم انسانی از فعالیت‌های علمی خواهیم داشت، گفت: اصلاً منظورم از تحول در علوم انسانی مدون و اثبات کردن نسخه‌های از پیش آماده نیست بلکه تحول علوم انسانی یعنی خلاقیت، عقلانیت و به بار نشستن اندیشه‌های استادان ایرانی و مسلمان است.

وی با اشاره به اینکه از پایان‌نامه ها و پژوهش‌هایی که در این مسیر یعنی تحول علوم انسانی انجام شوند، حمایت ویژه و خاص می‌کنیم، گفت: ما سعی می‌کنیم متونی که در این زمینه کار می‌شوند را به اثری مورد توجه در سطح ملی تبدیل و حتی زمینه انتشار بین‌المللی آن را فراهم کنیم.

سلیمی افزود: نکته پایانی‌ام درمورد آموزش‌های مهارتی است که اتفاقاً در هفته پژوهش باید بگویم این حوزه ناگزیر از آموزش است، یعنی اینکه نقطه اتصال بین آموزش و پژوهش آموزش‌های مهارتی است.

وی اظهار کرد: بر اساس تحقیقی که دکتر طباطبائیان، عضو هیئت علمی دانشکده مدیریت و حسابداری دانشگاه علامه طباطبائی برای دانشگاه روی جامعه آماری 32 هزار نفری فارغ‌التحصیلان از سال 1390 تا 1395 انجام داده است، نشان می‌دهد که 52 درصد از آنها فاقد شغل هستند که این در مقایسه با سایر دانشگاه‌های کشور اگرچه خوب است ولی اصلاً آمار مطلوبی برای ما نیست.

رئیس دانشگاه علامه طباطبائی با اشاره به اینکه در این تحقیق بسیاری از فارغ‌التحصیلان اعلام می‌کردند وقتی وارد بازار کار می‌شدند فاقد مهارت‌های لازم برای گرفتن شغل بودند، گفت: در این تحقیق بیشتر خانم‌های فارغ‌التحصیل نتوانسته بودند شغل پیدا کنند و این با توجه به اینکه تعداد دانشجویان دختر ما بیشتر است تبدیل به یک بحران می‌شود.

وی با بیان اینکه آمار این تحقیق برای برخی از دانشکده‌های ما خوشحال کننده است چون بالای 50 درصد فارغ‌التحصیلان آن وارد بازار کار شدند، افزود: باید نگاه دقیق‌تری به رشته‌هایی که فارغ‌التحصیلان آنها نتوانسته‌اند در بازار کار شغلی به دست آوردند، داشته باشیم، مثلا در رشته حقوق و یا برخی از حوزه‌های تفکر سیاسی که دانشجویان با رتبه‌های خوب در کنکور قبول می‌شوند و به‌نوعی نیز افراد دغدغه‌مندی نیز هستند، دارای بیشترین آمار بیکاری فارغ‌التحصیلان هستیم.

سلیمی خاطرنشان کرد: آن چیزی که می‌تواند ما را از این بحران نجات بدهد، آموزش‌های مهارتی است و این طرح از بهمن‌ماه امسال به طور جدی در دانشکده‌ها آغاز خواهد شد و گروه‌های آموزشی نیز که در این زمینه با ما همکاری نکنند هم این طرح را در دانشکده‌‌های آنها انجام می دهیم. ضمن‌آنکه ما نمی‌توانیم بچه‌های مردم را رها کنیم و تا چهارتا تئوری نظری یاد بگیرند و به صورت مثلا روشنفکرانی دغدغه‌مند وارد جامعه شوند و ناامیدی را به آن تزریق کنند.

وی با بیان اینکه در دانشگاه پژوهش راه اصلی و اساسی ما است، گفت: امیدواریم به همت استادان و تغییری که در ساختار دانشگاه انجام می دهیم، پژوهش تبدیل به یکی از عناصر اصلی کارآفرینی در دانشگاه علامه طباطبائی شود.

سلیمی یادآور شد: 60 درصد دانشگاه ما دانشجویان تحصیلات تکمیلی هستند و باید به سمت کارآفرینی حرکت کنیم، به‌گونه‌ای که با حمایت بیرونی و بودجه دانشگاه طوری مجموعه را هدایت کنیم که حتی یک نفر بدون درآمد از حوزه پژوهش در درون دانشگاه نباشد.

وی به استقبال استادان از اختتامیه هفته پژوهش در دانشگاه علامه طباطبائی اشاره کرد و گفت: خوشبختانه حضور استادان در اختتامیه روز پژوهش کاملاً قابل توجه و چشمگیر است و خواهش می‌کنم به ما کمک کنید تا بتوانیم پژوهش را با استفاده از بودجه‌ها و اعتبارات آن هدایت کنیم به طوری که قرارداد‌های پژوهشی ما با سازمان‌های دیگر که سالانه به 10 میلیارد تومان می‌رسد را طوری کانالیزه و هدایت کنیم که دانشجویان ما در حین تحصیل، ضمن درآمد‌زایی، حرفه‌ای را یاد بگیرند که بعدها آن را ادامه خواهند داد.

رئیس دانشگاه علامه طباطبائی با بیان اینکه جایگاه دانشگاه از نظر پژوهشی در رتبه‌های داخلی و بین‌المللی با درخشش استادان ارتقا پیدا کرده است، افزود: امیدوارم با همدلی که امروز در اختتامیه هفته پژوهش از استادان دانشگاه می‌بینم سال آینده جشن ارتقای جایگاه علمی دانشگاه را با هم برگزار کنیم.