پایه‌های تولید سوخته است/ نابرابری در جامعه ما بی‌داد می‌کند

عضو هیئت علمی دانشگاه الزهرا گفت: تولید در کشور ما بسیار پر ریسک و پر هزینه است و در مقابل آن فعالیت‌های رباخواری و نامولد مانند خرید و فروش زمین، مستقلات و فعالیت‌های حوزه‌های پولی و مالی بیشترین سود را برای کسانی که وارد حوزه‌ها می‌شوند دارد.

به گزارش خبرنگار عطنا، نشست نقد ‌و بررسی کتاب «وضعیت توسعه انسانی در ایران؛ آسیب‌پذیری و تاب‌آوری» با حضور سعید مدنی قهفرخی، نویسنده کتاب، حسین راغفر، استاد اقتصاد دانشگاه الزهرا، محمدامین قانعی‌راد، عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور و علی دینی‌ترکمانی، استادیار موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی سه‌شنبه، 21 آذر در مرکز فرهنگی شهر کتاب برگزار شد.

در این نشست، حسین راغفر، عضو هیئت علمی دانشگاه الزهرا گفت: این یک تلاش بوده است که از دهه 1990 اولین گزارش‌های توسعه انسانی آغاز شد و علت کمبود و خلأ موجود این بود که نوع نگاه نسبت به مسائل توسعه، از منظر توسعه اقتصادی و صرفا اقتصادی و رشد اقتصادی است.

وی اظهار کرد: دهه1980 بحران اندیشه نئولیبرال که در قالب سیاست‌های ساختاری در دنیا شکل گرفت پیامدهای گسترده‌ای را در کشورهای در حال توسعه به دنبال خود داشت و همین امر باعث شد که گروهی از اندیشمندان از جمله آماردیاسن و محبوب الحق به این فکر بیافتند که گزارش‌های دیگری که درباره آسیب‌پذیری افراد است را به خصوص در کشورهای در حال توسعه یا توسعه نیافته ارائه کنند.

استاد دانشگاه علامه طباطبائی تصریح کرد: به همین دلیل این گزارش‌ها نوعی واکنش به آنومی اقتصادی سیاسی ناشی از سلطه تفکر اقتصاد نئولیبرال و باز شدن درهای اقتصادی کشورها است بر روی بازارهای کشورهای صنعتی است.

او ادامه داد: وقتی نهضت نئولیبرالیسم در دنیا آغاز شد در سال 1982،  ما در جنگ بودیم و جامعه این فرصت را نمی‌داد که دولت سیاست‌هایی را در داخل اقتصاد کشور ایجاد کند.

راغفر ادامه داد: بعد از جنگ یک تغییر جدی در رویکرد مسائل اقتصادی و اجتماعی پیش آمد و این سیاست‌های ساختاری عملا واگذار کردن همه حوزه‌های حیات اقتصادی و اجتماعی به بازار است.

وی با بیان اینکه ما امروزه شاهد شکل‌گیری پیامدهای آنها در سه حوزه اساسی هستیم که یکی از آنها تحلیل ظرفیت‌های تولید در کشور است گفت: تولید در کشور ما بسیار پر ریسک و هزینه است و در مقابل آن فعالیت‌های رباخواری و نامولد مانند خرید و فروش زمین، مستقلات و فعالیت‌های حوزه‌های پولی و مالی بیشترین سود را برای کسانی که وارد حوزه‌ها می‌شوند دارد.

او گفت: از سال 1368 پایان جنگ تا 1391 در بخش فعالیت‌های بانکی رشد تورم 20 هزار درصد است، در همین مدت در حوزه صنعت 6 هزار درصد رشد تورم داشته‌ایم.

راغفر با بیان اینکه یکی از مصیبت‌های کشور این است که پایه‌های تولید را سوزانده‌اند گفت: در دولت‌های نهم و دهم به دلیل منابع عظیم ارزی که وارد کشور شد و فضای انسداد سیاسی ظرفیت را برای غارت و گسترش فساد فراهم کرد.

او با اشاره به اینکه دومین شاخص رشد جامعه کنونی ما رشد فساد بی‌سابقه است گفت: سومین ویژگی جامعه کنونی نابرابری گسترده است، منشأ تمام نا‌به‌سامانی‌ها نابرابری است، نابرابری‌های ناموجه منشا همه شرور اقتصادی و اجتماعی است.

وی تصریح کرد: ریشه اصلی خلق نابرابری‌ها سیاست‌های بخش عمومی است یعنی دولت‌ها خود منشأ خلق نابرابری هستند و منظور از دولت در اینجا ساختار کل حکومت و حاکمت است.

این اقتصاددان ادامه داد: هیچ چشم‌انداز برای مقابله با نابرابری وجود ندارد زیرا مافیاهای متعدد در درون اقتصاد کشور شکل گرفته‌اند که بسیار پر‌قدرت هستند.

راغفر با بیان اینکه هیچ جا گزارش رسمی از اینکه منابع ملی ما چگونه توزیع می‌شود در دست نیست گفت: تخصیص منابع بخشی از نظام تصمیم‌گیری‌های اساسی است که مسئول همه نا‌به‌سامانی‌های اقتصادی اجتماعی است.

او اظهار کرد: اصلی‌ترین منشأ آسیب‌پذیری جامعه ما نابرابری‌هایی است که منشأ اصلی آنها سیاست‌های بخش عمومی است.

وی با بیان اینکه شرایط کنونی جامعه ما به شدت آسیب‌پذیر است و در معرض خطرات داخلی و خارجی قرار دارد گفت: این نابرابری‌ها منشأ اصلی فرسایش اعتماد و سرمایه‌های اجتماعی بوده است.

راغفر در ادامه با اشاره به تاثیر بیکاری گفت: بیکاری فقط این نیست که کسی پول و درآمد ندارد بلکه همه ما هویت و کرامت انسانی خود را از شغل خود دریافت می‌کنیم.

او ادامه داد: جامعه‌ای که جمعیت بسیار بزرگ در آن به ویژه جوان‌ها بیکار هستند، هویت ندارند و بنابراین همواره در معرض آسیب‌های روحی است و این خود منشأ اضطراب‌های متعدد در جامعه است.

استاد دانشگاه علامه با اشاره به خشونت گفت: رشد خشونت در واقع محصول یک نظام اقتصادی و اجتماعی است که از آن به عنوان دسترسی محدود نام برده می‌شود که ظرفیت‌های اقتصادی را نشان می‌دهند و عموم مردم از فرصت‌های رشد باز می‌مانند.

راغفر با اشاره به گروه‌های مافیایی کشور گفت: بحث تسخیر دولت توسط گروه‌های مافیایی در درون کشور مطر ح است، دولت نه در خدمت مردم بلکه در خدمت گروه‌های مافیا است و بنابراین سیاست‌هایی که اتخاذ می‌کند فقط به رشد آسیب‌ها، تهدید‌ها و شکنندگی بیشتر جامعه منجر می‌شود.

وی اصلی‌ترین راه‌حل این شرایط را عزم سیاسی خواند و گفت:  توسعه 5 رمز دارد اولین رمز توسعه عزم سیاسی است، عزم سیاسی با حضور اصحاب قدرت نشان داده می‌شود، در اینجا دولت فقط مترسک است که مسئولیت همه بحران‌ها به اسم آن نوشته می‌شود و دولت هم در یک بده‌بستان با ساخت قدرت کاری که می‌کند به زیان عموم مردم است.

او اظهار کرد: عزم سیاسی باید ناشی از یک آگاهی باشد و به نظر می‌رسد که هنوز بسیاری‌ها در درون ساختار قدرت به این مسئله نرسیده‌اند و عمق مسئله را درک نکرده‌اند که ما در چه شرایط عمیق بحرانی هستیم بنابراین نمی‌توان یک راه‌حل پیدا کرد.

حسین راغفر عضو هیئت علمی دانشگاه الزهرا در پایان گفت: گستردگی حضور نظامی‌ها، امنیتی‌ها و انتظامی‌ها در حوزه اقتصاد و نظام بانکی حکایت از عمق فاجعه دارد و تا زمانی که اینها از اقتصاد خارج نشوند امکان اصلاح آسیب‌پذیری‌ها وجود ندارد بلکه رشد آسیب‌ها را به دنبال خواهیم داشت.