آب از سرچشمه گل‌آلود است/ مال‌اندوزی جایگزین علم‌اندوزی شده است/ استادان باید آموزش «تدریس» ببینند

عضو هیئت علمی گروه مطالعات ارتباطی دانشگاه علامه طباطبائی در میزگرد «آسیب‌شناسی پایان‌نامه‌ها و رساله‌های تحصیلی دانشگاهی» گفت: نگاه کاسب‌کارانه وارد ساختار کشور ما شده، از دوران ابتدایی در فرد نهادینه می‌شود و نهایتا زمانی که فرد دانشجو می‌شود هیچ‌گونه روحیه علم‌طلبی ندارد. زمانی که همه مسائل باعث می‌شوند که دانشجو نگاه تجارتی و کاسب‌کارانه به دانشگاه و علم داشته باشد، قطعا نباید انتظار داشته باشیم که از این دانشگاه چیزی بیرون بیاید.

به گزارش عطنا، میزگرد «آسیب‌شناسی پایان‌نامه‌ها و رساله‌های تحصیلی دانشگاهی» دوشنبه، 20 آذر ماه با حضور دکتر حسینعلی افخمی، مدیر گروه روابط عمومی، علیرضا حسینی‌پاکدهی و سیدجمال‌الدین اکبرزاده‌جهرمی، اعضای هیئت علمی گروه مطالعات ارتباطی و نعمت‌الله فاضلی، دانشیار انسان‌شناسی پژوهشگاه علوم‌انسانی و مطالعات فرهنگی در دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبائی برگزار شد.

علیرضا حسینی‌پاکدهی، عضوهیئت علمی دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبائی در مقدمه سخنان خود گفت: تا زمانی که شجاعت نقد خویش به عنوان معلم را نداشته باشیم نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم امور اصلاح شود و اوضاع بهبود یابد. من در صورتی می‌توانم به عنوان معلم سر کلاس حاضر شوم که آموزش معلمی را از قبل دیده باشم، متاسفانه اکثر معلمان بدون آموزش قبلی در کلاس حضور پیدا می‌کنند. کل ساختار آموزشی ما از ابتدایی تا دکترا محل مشکل است. اگر یک لحظه به محیط اجتماعی خود با توجه به سلسله مراتب شغلی نگاه کنیم، معلم و نظام آموزشی ما در چه جایگاهی هستند؟ هر گاه ما توانستیم جایگاه معلمان را ارتقا ببخشیم می‌توانیم انتظار داشته باشیم که نظام آموزشی ما اعم از آموزش‌ عالی و سایر خرده سیستم‌ها بهبود پیدا کنند.

نمایندگان مجلس و مسئولان نگاه مصرف‌کننده به نهاد آموزش و پرورش دارند

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی با بیان اینکه ما نباید محتاج قهرمانان باشیم، خاطرنشان کرد: به شکل منطقی هر سیستمی باید به صورت ساختاری خود را باید بازتولید کنند، وقتی سیستم معیوب است بنابراین افراد خاص با فداکاری و از خودگذشتگی به عنوان قهرمان  مطرح می‌شوند در حالی که ما نباید برای نجات نیازمند قهرمان باشیم. چند سال قبل یکی از نمایندگان به بودجه اختصاص یافته وزارت آموزش و پرورش در مجلس به دلیل مصرفی بودن این وزاتخانه اعتراض کرد، بنابراین نباید ما بودجه لازم را به این وزارتخانه بدهیم، تا زمانی که نمایندگان مجلس چنین طرز تفکری دارند که نظام آموزش و پرورش یک وزارتخانه «مصرف کننده» است و تا این حد تفکر کاسب‌کارانه را مد نظر قرار می­‌دهند، نباید امید بهبود وضعیت موجود را داشت.

با مشکل جدی‌تری مثل «بازاری شدن دانشگاه و دانشگاهی شدن بازار» مواجه ‌هستیم.

وی افزود: روحیه علم‌طلبی داشتن را باید از دوران ابتدایی در دانش‌آموزان نهادینه کرد، زمانی که این کار صورت نمی‌گیرد، بنابراین با مشکل جدی‌تری مثل «بازاری شدن دانشگاه و دانشگاهی شدن بازار» مواجه ‌هستیم، لازمه برون‌رفت از این بحران تجدید ساختار از رده‌های سنی پایین است و مدیران، مسئولان و به خصوص نمایندگان مجلس نباید وزارت آموزش و پرورش و علوم را به عنوان یک نهاد مصرف کننده ببیند. وزارت نفت که به عنوان وزارتخانه تولید کننده مطرح است با اتکا به دانش آموختگان و نیروهای تربیت‌یافته نظام آموزش و پرورش مدیریت می‌شوند،  آیا بدون داشتن نیروهای تربیت‌یافته و بدون اتکا به دانش علمی می‌توان این وزارتخانه را اداره کرد؟ و کارها را پیش برد؟ اگر طرز تفکر مدیران و مسئولان اینگونه بود نهایتا ما باید در جای دیگر هم سرمایه‌گذاری کرده و به یک جایگاه خاص می‌رسیدیم.

سیستم پاداش و تنبیه ما براساس دانش‌گستری نیست

پاکدهی گفت: ما به سعی و خطا راه می‌رویم و حتی از تجربه‌های گذشته خود نیز نمی‌خواهیم استفاده کنیم، بعد از سه دهه «داد» وزیر آموزش و پرورش بلند شده و خود وی این را می‌گوید که ما شاهد 17 نوع سیستم آموزشی متفاوت در مدارس هستیم، به این دلیل که افرادی دارای ژن برتر هستند و یک عده‌ای از نظام آموزشی بهتر برخوردار باشند. عده‌ای ژن برتر دارند، این داستان در آموزش عالی هم ادامه دارد. دانشگاه سراسری برای اینکه از دانشگاه آزاد عقب نماند دانشجوی شبانه می‌گیرد تا عده‌ای با پول خود در دانشگاه سراسری حضور پیدا کند و بعد سیستم پردیس‌ها را ایجاد می‌کنیم به همین ترتیب مناطق آزاد را ایجاد می‌کنیم و سیستم پاداش و تنبیه ما براساس دانش‌گستری نیست.

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی با اشاره به اینکه سیستم دانشگاهی آمریکا که مبتنی بر پول و آزاد است، گفت: توجه داشته باشیم که سیستم هاروارد چگونه شگل گرفت و چگونه ادامه پیدا کرد، دانشگاهی هاروارد با کمک‌های مردمی شکل گرفت و استقلال خود از دولت و سایر مسائل حفظ کرد و همین طور به استقلال خود ادامه می‌دهد. به رغم اینکه نظام سرمایه‌داری ساختاری مستحکمی دارد اما در حیطه علم نتوانسته آن را کامل ادغام کند و در واقع نهاد علمی توانسته تا حدودی استقلال خود را حفظ کند.

این استاد ارتباطات با اشاره به مهاجرت دانشمندان آلمانی در زمان جنگ جهانی دوم به آمریکا و پذیرش این افراد در این کشور، اضافه کرد: افرادی مثل «نوام چامسکی» به نظام آموزش و به طور کلی سیستم سرمایه‌داری در تمام عمرشان مدام نقد کردند. این امکان وجود دارد که به طور آزادانه به بیان دیدگاه‌ها و اندیشه‌های خود بپردازد. ساختارها بسیار قوی هستند و اجازه نمی‌دهند شما به طور عادی به آن اهدافی که مد نظر دارید برسید، این ساختارها از همان مراحل ابتدایی و از روز اول مدرسه شروع می‌شود و تا انتها ادامه پیدا می‌کند و این نگاه کاسب‌کارنه که به صورت ساختاری شکل گرفته از ابتدایی در فرد نهادینه شده‌است و نهایتا زمانی که فرد دانشجو می‌شود هیچ‌گونه روحیه علم‌طلبی ندارد و زمانی همه مسائل باعث می‌شوند که دانشجو نگاه تجارتی و کاسب‌کارانه به دانشگاه و علم داشته باشد، قطعا نباید انتظار داشته باشیم که از این دانشگاه چیزی بیرون بیاید.