کتاب‌های مورد نیاز دانشجویان نابینا را به انتخاب خودشان گویا می‌کنیم

رئیس کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه علامه طباطبائی در گفت‌وگو با عطنا گفت: در ساختمان جدید کتابخانه مرکزی خدماتی ویژه کودکان و نوجوانان خواهیم داشت تا بتوانیم فرزندان اعضای هیئت علمی، دانشجویان و کارکنان دانشگاه را به مطالعه عادت بدهیم.

به گزارش عطنا، این هفته کتابخانه مرکزی دانشگاه که سال‌ها در دل دانشکده ارتباطات یا همان روان‌شناسی سابق جا خوش کرده بود به ساختمان تازه‌ای منتقل می‌شود که به ساختمان سبز دانشگاه معروف است. هفته‌ای که گذشت هفته کتاب، کتاب‌خوانی و کتابداری بود، هفته‌ای برای یادآوری اهمیت کتاب در زندگی و سرشت آدمی که گاهی در ولوله روزمرگی و شلوغی افکار یادمان می‌رود که علت بسیاری از مشکلات کوچک و بزرگمان همین است که کتاب نمی‌خوانیم. بی مناسبت نبود اگر قبل از افتتاح ساختمان جدید کتابخانه دانشگاه سری به کتابخانه در حال اسباب‌کشی بزنیم و گفت‌و‌گویی با رئیس کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه علامه طباطبائی داشته باشیم؛ سیدمهدی طاهری، دانش‌آموخته علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی و عضو هیئت علمی گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه علامه طباطبائی است که از اردیبهشت 93 به سمت مدیریت کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه انتخاب شده است؛

رئیس کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه علامه طباطبائی در این گفت‌وگو با اشاره به اقدامات اخیر و تمرکز دانشگاه بر اتمام پروسه انتقال کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد به ارائه گزارشی از فعالیت‌های بیشتر دیجیتالی کتابخانه پرداخت و گفت: کتابخانه مرکزی دانشگاه علامه طباطبائی درگیر چندین کار مختلف است که بخشی از این فعالیت‌ها، تقویت کتابخانه دیجیتالی دانشگاه به لحاظ منابع، پردازش اطلاعات و خدماتی نظیر ایجاد پایگاه‌ مستند اعضای هیئت علمی با همکاری آموزش دانشگاه است.

 70 درصد کتابداران‌ ما تحصیلات این رشته را دارند.

وی ادامه داد: در حال حاضر کارها و مدارک علمی اعضای هیئت علمی با نام کامل و متداول آنها در کتابخانه دیجیتال موجود است و با این اقدام اگر فرد نام‌های دیگری داشته باشد با شیوه‌های دیگر امکان سرچ نام فرد وجود دارد و سیستم منابع درست را بازیابی خواهد می‌کند، یعنی سیستم به‌طور هوشمند متوجه می‌شود شکل صحیح نام جست‌وجو شده چیست.

طاهری این را کار بزرگی دانست و گفت: به عبارتی ما در حین کار با فراداده‌های پایان‌نامه‌ها و رساله‌ها به این نیاز رسیدیم و در راستای حل این نیاز این امکان جدید را افزودیم تا نام اساتید راهنما، مشاور و داور را جست‌وجو و مستندسازی کنیم، ممکن است همه این اسامی در فهرست ما یا در فهرست کتابخانه ملی نباشد یا ناقص باشد، بنابراین ما این اسامی را به شکل کامل گردآوری کردیم تا جست‌وجوها را بهبود ببخشیم. بر اساس این سیستم، امکان مشاهده تمام کارها و فعالیت‌های استاد مورد نظر ؛کارهایی که داور، مشاور یا راهنما بوده‌اند نیز قابل مشاهده است.

وی از جمله کارهای دیگر را مستندسازی نام‌ رشته‌های دانشگاه عنوان کرد و گفت: مستندسازی نام‌ رشته‌های دانشگاه به این معناست که از طریق نام رشته‌ها، تمام کارهایی که در آن رشته انجام شده است، اساتید مرتبط با آن رشته و هرچیز مرتبط با رشته مورد نظر را می‌توان جست‌وجو کرد. در این زمینه نیز مشکلات خاصی وجود داشت، برای مثال نام خیلی از رشته‌ها در طول زمان تغییر کرده بود و برای طراحی دیتابیس این تغییرات به شکل استاندارد زمان زیادی صرف شد اما خوشبختانه اکنون نام رشته‌ها موجود است و به همراه سابقه‌شان قابل لینک‌دهی به یکدیگر هستند.

اکنون هر پایان‌نامه یا رساله‌ای که به دست کتابخانه مرکزی برسد، همان روز در وب قابل دسترسی است.

طاهری برای درک بهتر مشکلات، تغییر نام رشته «علم اطلاعات و دانش‌شناسی» را مثال زد و گفت: در گذشته نام این رشته «کتابداری و اطلاع‌رسانی» بود و به همین دلیل بسیاری از پایان‌نامه‌ها با نام قدیمی ثبت شده‌اند که ضروری است با همان نام نیز باقی بمانند به همین دلیل در سیستم جدید استانداردهایی قرار داده شده است که با جست‌وجوی منابع علم اطلاعات، به منابع کتابداری نیز دسترسی وجود دارد و بر عکس که این ویژگی به کاربر کمک می‌کند تا به همه اطلاعات حوزه مورد نیاز خود دسترسی داشته باشد.

او ادامه داد: اصلاح گذشته‌نگر فراداده‌های پایان‌نامه‌ها مجددا بررسی شدند و تمام نواقص‌ برطرف شد و به رکورد خوبی از این لحاظ رسیدیم، اکنون هر پایان‌نامه یا رساله‌ای که به دست کتابخانه مرکزی برسد، همان روز در وب قابل دسترسی است، آماده کردن فایل این پایان‌نامه‌ها، همچنین ورود این اطلاعات به درون سیستم و لینک کردن فراداده‌های مربوط به پایان‌نامه که کاری کاملا فنی و مبتنی بر استانداردهای خاص است نیاز به صرف زمان دارد، اما این رکورد بسیار خوبی است که به محض اینکه پایان‌نامه‌ها و مدارک به دست ما می‌رسد، در فضای وب قابل دسترسی هستند.

رئیس کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه علامه طباطبائی در خصوص تمایل سازمان‌های مختلف به استفاده از منابع کتابخانه‌ای دانشگاه علامه طباطبائی اشاره کرد و گفت: سازمان‌هایی از جمله قوه قضاییه، موسسات مطالعاتی زیر مجموعه وزارت امور خارجه، پژوهشگاه آموزش و پرورش و سازمان‌های دیگری درخواست‌هایی دارند و حاضرند هزینه کنند تا از کتابخانه دیجیتالی دانشگاه علامه طباطبائی استفاده کنند؛که البته این درخواست ها در آینده قابل اجرا است.

عضو هیئت علمی رشته علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه علامه طباطبائی درخصوص کتابداران دانشگاه و تحصیلات مرتبط‌‌ با این شغل‌شان نیز آمارهایی را ارائه کرد و تصریح کرد: حدود  70درصد از کتابداران دانشگاه علامه طباطبائی تحصیلات مرتبط با شغل خود را دارند و  با روزآمد کردن دانش‌شان برای بهبود هرچه بیشتر شرایط کتابخانه دانشگاه فعالیت می‌کنند، همکاران بسیار خوبی را در کتابخانه مرکزی داریم که با انگیزه و اشتیاق کامل در حال فعالیت هستند.

میز مرجع الکترونیکی دانشگاه

میز مرجع الکترونیکی از دیگر خدمات جدید کتابخانه است. رئیس کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه علامه طباطبائی در رابطه با این خدمت مجازی هم صحبت کرد و گفت: دانشجویان از هر جای دنیا می‌تواند با کتابداران دانشگاه در فضای مجازی به صورت آنلاین چت کنند. البته این گفت‌وگو در حال حاضر در زمان اداری و تا ساعت 19 امکان پذیر است که در آینده و با منتقل شدن کتابخانه به ساختمان جدید این زمان افزایش خواهد یافت. بر اساس این طرح، دانشجویان می‌توانند نیازها، سوالات و درخواست‌های خود را با کتابداران ما مطرح نمایند.

وی با ابراز خوشحالی از اینکه بخش دیگری از فعالیت‌های کتابخانه، تامین منابع اطلاعاتی است،گفت:  ما سعی می‌کنیم هر منبعی را که اعضای هیئت علمی یا دانشجویان نیاز دارند تامین کنیم و به سطح بالایی در این زمینه برسیم، در زمینه تامین منابع می‌توان به تهیه منابع لاتین اشاره کرد، منابعی که اعضای هیئت علمی یا دانشجویان به‌دلیل وجود پاره‌ای از مسائل، مانند تحریم‌ها یا نداشتن نمایندگی تصور نمی‌کردند توان تهیه‌اش وجود داشته باشد اما ما با کارگزارها، ناشرها و  نویسندگان در ارتباط هستیم و می توانیم منابع مورد نیاز را تهیه کنیم.

وی همچنین از تهیه و قابل دسترس بودن بیش از 3 هزار منبع الکترونیکی به کتابخانه مرکزی طی دو هفته اخیر خبر دا و گفت: تهیه منابع بر اساس نیازسنجی بسیار ارزشمندتر و مفیدتر از تهیه همه منابع جدید و بدون کاربرد است.

طاهری با بیان این مسئله که منابع مورد نیاز دانشجویان و اساتید، تهیه و در کتابخانه قرار خواهد گرفت، اضافه کرد: در صورت اعلام درخواست، منابع مورد نیاز هیئت علمی و دانشجویان، به‌خصوص منابع دیجیتال، در اسرع وقت تهیه خواهد شد و تاکنون نیز بسیاری از منابع بر اساس نیازها تهیه شده است. همچنین اخبار مرتبط با کتابخانه دانشگاه در کانال تلگرام مربوط به کتابخانه به آدرس @cenlib قرار می‌گیرد و دانشجویان با عضویت در این کانال می‌توانند از اخبار و خدمات کتابخانه مطلع شوند.

وی روند لازم برای تهیه کتاب‌های مورد نیاز دانشجویان توسط کتابخانه رااینگونه بیان کرد: فرم‌هایی تهیه شده که دانشجویان با مراجعه به کتابخانه دانشکده یا کتابخانه مرکزی، می‌توانند اطلاعات لازم درباره کتاب را  اعلام نمایند و در فرم‌ها ثبت کنند، سپس اطلاعات ثبت شده در فرم‌ها توسط کتابخانه دانشکده‌ها برای ما ارسال خواهد شد و ما طبق درخواست‌های ارسالی دانشکده‌ها به تهیه منابع خواهیم پرداخت.

این عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی در خصوص انتقال کتابخانه مرکزی به ساختمان جدید به دو مسئله اشاره کرد و گفت: یک سطح از فعالیت‌هایی که درخصوص انتقال در حال صورت گرفتن است بحث تجهیز ساختمان جدید است که به کمک و همکاری معاونت توسعه و مدیریت منابع در حال انجام است و بحث دیگر بحث انتقال به ساختمان جدید است که این هم به کمک یک مجری تخصصی صورت می‌گیرد و تمامی افراد در ساختمان جدید، متخصصان کتابداری هستند.

حدود  70درصد از کتابداران دانشگاه علامه طباطبائی تحصیلات مرتبط با شغل خود را دارند و  با روزآمد کردن دانش‌شان برای بهبود هرچه بیشتر شرایط کتابخانه دانشگاه فعالیت می‌کنند.

طاهری تاکید کرد: علی‌رغم اینکه در حال انتقال کتابخانه مرکزی به ساختمان جدید هستیم، همچنان خدمات مرتبط با کتابخانه، امانت کتاب و غیره پابرجاست و بسیار دقت می‌کنیم تا طی فرآیند انتقال، خدمات‌ کتابخانه متوقف نشود و از اوایل هفته آینده و اواخر این هفته مخزن اصلی کتابخانه به ساختمان جدید منتقل می‌شود.

وی در ادامه به امانت کتاب‌های اصلی و پر مراجعه هر رشته اشاره کرد و گفت: کتابخانه‌های دانشگاه امکان این را دارند که از کتاب‌های پر درخواست دانشجویان، چندین نسخه تهیه کنند تا دانشجویان برای تهیه آن کتاب زمان زیادی را در انتظار نمانند و در این زمینه اعتبار در اختیار کتابخانه‌ها است تا بتوانند با توجه به سیاست‌های خود به تامین منابع اساسی و پر مراجعه حتی تا ده نسخه از یک کتاب بپردازند و همچنین دانشجویان برای تامین منابعی که در دانشکده نیست می‌توانند به کتابخانه مرکزی مراجعه کنند، چون سعی کتابخانه مرکزی بر این است که بیشتر منابع اساسی را تامین کرده و در اختیار داشته باشد.

طرح غدیر

طاهری در ادامه به طرح غدیر اشاره کرد و به دانشجویان تحصیلات تکمیلی پیشنهاد داد از طرح بین کتابخانه‌ای غدیر برای استفاده از منابع مورد نیاز خود استفاده کنند.

طرح غدیر طرح بین کتابخانه ‌ای دانشگاه‌های تحت پوشش وزارت علوم است و دانشجویان تحصیلات تکمیلی می‌توانند از کتابخانه‌های دیگر تحت پوشش این وزارت‌خانه، کتاب‌های مورد نیاز خود را به امانت بگیرند.

وی در خصوص استفاده از این طرح عنوان کرد: دانشجویان می‌توانند با مراجعه به کتابخانه مرکزی، در بخش امانت، کارتی را برای خود دریافت کنند و با داشتن این کارت به کتابخانه‌های دیگر برای دریافت کتاب مراجعه کنند.

این طرح برای دانشجویان رایگان است و هزینه آن که حدود 30 هزار تومان می‌شود را دانشگاه پرداخت می‌کند.

استاد دانشگاه علامه طباطبائی در خصوص موجود نبودن کتاب‌های مورد نیاز دانشجویان در کتابخانه‌های دانشکده‌ها تصریح کرد: در صورتی که دانشجویی کتابی را نیاز داشته باشد و در کتابخانه موجود نباشد، با ثبت درخواست برای تهیه آن کتاب در دفاتری که هم در کتابخانه مرکزی و هم در کتابخانه‌ دانشکده‌ها هست، آن کتاب در اولویت تهیه قرار می‌گیرد و در زمانی که کتابخانه بودجه مورد نیاز را دریافت کند ابتدا کتاب مورد نیاز را تهیه کرده و در اختیار دانشجو قرار می‌دهد.

وی در خصوص لیست‌ کتاب‌هایی که مورد نیاز دانشجویان هستند، نیز گفت: معمولا درخواست دانشجویان برای تهیه منابع در لیست‌های موجود در کتابخانه‌ها کم است و به همین دلیل در هنگام تهیه کتاب بعد از موارد موجود در این لیست، به سمت کتاب‌های مرجع می‌رویم.

طاهری وجین شدن کتاب‌ها و حذف نشدن‌شان از موجودی سیستم دانشگاه، ثبت نشدن خروج یک کتاب از کتابخانه توسط دانشجویان، مفقود شدن کتاب‌ها و یا مشکلات فنی را از دلایلی برشمرد که در جست‌وجوهای  سیستمی کتاب موجود نمایش داده می‌شود اما در هنگام مراجعه به مخزن کتاب، آن کتاب یافت نمی‌شود.

وی در خصوص بودجه کتابخانه بیان کرد: دو ماه در سال تنخواه و بودجه برای خرید منابع از دانشگاه دریافت می‌کنیم که یکی برای نمایشگاه اردیبهشت‌ماه است و دیگری نمایشگاه آبان‌ماه که مربوط به کتب دانشگاهی است و در اواخر آبان برگزار می‌شود. در این دو رخداد تنخواه به دست ما می‌رسد و البته مقداری از این بودجه‌ها تا مدتی باقی‌ می‌ماند.

طرح غدیر طرح بین کتابخانه ‌ای دانشگاه‌های تحت پوشش وزارت علوم است و دانشجویان تحصیلات تکمیلی می‌توانند از کتابخانه‌های دیگر تحت پوشش این وزارت‌خانه، کتاب‌های مورد نیاز خود را به امانت بگیرند.

وی در ادامه درباره منابع موجود در کتابخانه مرکزی صحبت کرد و گفت: در کتابخانه مرکزی به دلیل پوشش همه رشته‌های دانشگاه و کتاب‌های علوم انسانی، سیاست بر این است که از منابع فیزیکی، منابع مرجع  مثل دایره المعارف‌ها، واژه‌نامه‌ها و منابع پرکاربرد یک رشته شامل شود؛ زیرا منطقی نیست که تمام کتاب‌های یک رشته را تهیه کنیم و با توجه به اینکه کتابخانه مرکزی به‌عنوان کتابخانه مرجع است نیازی به تهیه تمام منابع نیست، همچنین بودجه و توان مدیریتی این حجم از منابع دشوار خواهد بود. البته کتابخانه‌‌های دانشکده‌ها به‌طور تخصصی اکثر کتاب‌های حوزه خود را دارا هستند.

وی همچنین درباره بخشی از بودجه که به تهیه منابع الکترونیکی اختصاص یافته صحبت و بیان کرد: درخواست‌ برای تهیه منابع الکترونیک به‌طور مستقیم و یا از طریق دانشکده‌ها به کتابخانه مرکزی می‌رسد اما این نوع منابع  به‌طور متمرکز توسط کتابخانه مرکزی تهیه می‌شود و در کتابخانه دیجیتال در اختیار همه قرار می‌گیرد.

طاهری اوضاع کتابخانه‌های دانشگاه را در سال‌های اخیر رو به رشد دانست و گفت: روند رو به رشد کتابخانه دانشگاه به شکل محسوسی قابل مشاهده است، تعداد منابع در سال‌های اخیر افزایش داشته و همچنین خدمات کتابخانه نیز بسیار متنوع شده است و بسیاری از خدمات نیز کیفیت بهتری نسبت به قبل دارند.

بهترین کتابخانه دیجیتالی ایران در دانشگاه علامه طباطبائی

رئیس کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه علامه طباطبائی کتابخانه دیجیتال دانشگاه را استانداردترین کتابخانه دیجیتال کشور دانست و گفت: در زمینه کتابخانه دیجیتال به اهداف مورد نظر و سطح مطلوبی رسیده‌ایم و همچنین از نظر رعایت استانداردها، تنوع خدمات،کیفیت داده‌ها و فراداده‌ها و منابع قابل دسترس کتابخانه دیجیتال در سطح نخست کشوری قرار داریم و به‌عبارتی کتابخانه دیجیتال دانشگاه بهترین کتابخانه دیجیتالی ایران است. البته اهداف بزرگتری درخصوص این کتابخانه مدنظر است، ما قصد داریم عضوی از کتابخانه دیجیتالی توزیعی باشیم. با رسیدن به این هدف کاربران ما علاوه ‌بر استفاده از منابع الکترونیکی موجود در کتابخانه دانشگاه، خواهند توانست از منابع الکترونیکی مراکز و دانشگاه‌های دیگر نیز استفاده کنند و برعکس که با این طرح دسترسی به منابع افزایش خواهد یافت.

وی موضوع دسترسی به کتابخانه دیجیتال را تشریح کرد و گفت: بحث دسترسی در کتابخانه دیجیتال بسیار مهم‌تر از بحث مالکیت است، یعنی داشتن بیشترین منابع ملاک نیست، بلکه میزان دسترسی به منابع مطرح است. بنابراین ما علاقه‌مند هستیم علاوه بر در دسترس بودن منابع خودمان، از طریق فضای کتابخانه دانشگاه، توسط پروتکل‌هایی منابع دیگر را نیز قابل دسترس کنیم.

طاهری به میزان امانت گرفتن کتاب‌های دانشگاه در سال گذشته اشاره کرد و گفت: در سال گذشته چیزی حدود 133 هزار کتاب از دانشگاه به امانت گرفته شده و دانشجویان دانشکده ادبیات و زبان‌های خارجی با امانت گرفتن بیش از 26 هزار جلد کتاب پیشتاز در استفاده از منابع فیزیکی کتابخانه بوده‌اند.

استاد دانشگاه علامه طباطبائی در خصوص دیرکرد تحویل کتاب در موقع مقرر به کتابخانه توسط دانشجویان نیز گفت: طبق آیین‌نامه دانشگاه که با همکاری کتابخانه مرکزی تدوین شده، برای تعویق تحویل کتاب توسط دانشجویان جریمه در نظر گرفته شده که ابزار خوبی برای کنترل تعویق‌ها است، زمانی که دانشجو بداند به ازای هر روز تاخیر در باز پس دادن کتاب مبلغ 100 تومان در زمان تسویه حساب جریمه می‌شود سعی در تحویل به موقع کتاب خواهد داشت.

رئیس کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه علامه طباطبائی به امکانات سیستمی اشاره کرد که بر اساس آن می‌توان پرمراجعه‌ترین اعضای کتابخانه، پرمراجعه ترین مدارک و مدارکی که در بازه زمانی مشخص به امانت نرفته‌اند را مشخص کرد.

وی در ادامه پر مراجعه‌ترین کتاب طی 3 سال اخیر را کتاب «دوره مقدماتی حقوق مدنی» با 498 امانت‌گیری، کتاب «اصول دادرسی عادلانه در رسیدگی به تخلفات» با 255 امانت‌گیری و کتاب «سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در لبنان» با 230 بار امانت‌گیری را پرمخاطب‌ترین کتاب‌ها عنوان کرد.

چرا سرانه مطالعه پایین است؟

طاهری علت اصلی پایین بودن سرانه مطالعه کتاب در کشور را در اولویت نبودن نیاز به یادگیری و کسب دانش دانست و گفت: نیاز به مطالعه در کشور ما در اولویت سوم و چهارم قرار دارد، به عبارتی نیاز به غذا و پوشاک برای ما همیشه اولویت دارند اما کتاب در سبد خانوار جایی ندارد و خانواده‌ها به هنگام خرید از فروشگاه‌های بزرگ همه چیز جز کتاب تهیه می‌کنند؛ به عبارتی امروزه جوامعی موفق هستند که استفاده از کتاب را مانند غذا برای روح خود لازم می‌دانند و آن را جزء نیازهای اصلی خود می‌دانند.

طاهری از دیگر دلایل پایین بودن سرانه مطالعه را عدم عادت به مطالعه دانست و گفت: عادت به مطالعه در سنین کودکی اتفاق می‌افتد اما متاسفانه در خانواده‌های ما این امر تحقق نمی‌یابد، متاسفانه طبق آمار، ایرانیان برای کودکان خود اسباب‌بازی‌های زیادی تهیه می‌کنند اما در مورد کتاب چطور؟

خیلی محدود این امر تحقق می‌یابد؛ ما فرزندان خود را به مطالعه عادت نمی‌دهیم، در حالی که می‌توانیم از دوران نوزادی با کتاب‌های پارچه‌ای و کتاب‌های حمام، علاقه به مطالعه را در فرزندان خود شکل دهیم و اگر این عادت در کودکی شکل بگیرد در آینده بسیار موفق خواهیم بود.

زیرا در بزرگسالی این عادت به سختی شکل خواهد گرفت. برای مثال دختر من که اکنون 13 سال دارد از کودکی با کتاب ارتباط برقرار کرده و یادم است وقتی 3 ماهه بود از نمایشگاه کتاب تهران برایش کتاب پارچه‌ای و کتاب حمام تهیه کردم و وقتی سوار ماشین شدم کتاب را به دستش دادیم، و او شروع کرد به آواز خواندن که انگار در حال کتاب‌خوانی است، و خیلی زود با کتاب ارتباط برقرار کرد. کتاب‌های پارچه‌ای بسیار ساده هستند.

برای مثال تصویر یک جوجه در وسط یک صفحه قرار دارد با ورق زدن این جوجه‌ها در صفحه جابه‌جا د و به بالا یا پایین صفحه می‌روند که باعث ایجاد علاقه و عادت به ورق زدن کتاب در کودکان می‌شود. این کتاب‌ها بسیار ساده و با پس‌زمینه ملایم و در عین حال رنگی و جذاب هستند و در دست کودکان پاره نمی‌شوند.

کتاب‌های حمام نیز به همین شکل، هم باعث ایجاد جذابیت برای کودکان و هم در حمام باعث سرگرم شدن و اذیت نشدن کودکان می‌شوند. با همین روند می‌توان کم کم کتاب‌هایی با تصاویر و مطالب ساده، در اختیار کودکان قرار داد تا با کتاب هرچه بیشتر آشنا شوند و به یک کتابخوان کاملا حرفه‌ای تبدیل شوند.

همان‌گونه که دختر من اکنون همین‌طور است و هدیه‌ای که ایشان را واقعا شاد می‌کند فقط کتاب است. و مرتب در حال خرید کتاب و مطالعه است و امکان ندارد در روز ساعاتی را به مطالعه نپردازد و تمام وقتش را نیز به کتاب خواندن می‌گذراند و اصلا به سمت تلویزیون نمی‌رود. به عبارتی با ایجاد عادت در کودکان، این عادت کم کم تبدیل به نیاز می‌شود و جامعه‌ای شکل خواهد گرفت که مطالعه جزء اولویت‌های اولش باشد.

وی عامل دیگر عدم عادت افراد به مطالعه را فضای مدرسه‌ها دانست و گفت: در سال‌های اخیر پست کتابدار از آموزش و پرورش حذف شد و عنوان شد به کتابدار و کتابخانه در مدارس نیاز نیست. می‌توان گفت مطالعه کتاب در بین افراد به منابع درسی محدود شده‌اند و آن هم به دلیل اجبار و امتحاناتی است که وجود دارد و مانند دانشجویان دانشگاه‌ها، همه به‌دنبال پاس کردن هستند و علاقه‌ای به مطالعه برای افزایش دانش وجود ندارد.

طاهری در ادامه گفت: می‌توان مشکلات زیادی را برای پایین بودن سرانه مطالعه عنوان کرد، دیگر مشکل موجود برای پایین بودن سرانه مطالعه را رسانه‌های جمعی می‌دانم؛ تلویزیون آثار بسیار مخربی را بر مطالعه دارد. مغز دارای نیم کره‌های راست و چپ است که هر یک از این نیم کره‌ها وظایفی را برعهده دارند و دارای یکی پل ارتباطی با هم هستند تا اطلاعات یک نیم کره به نیم کره دیگر منتقل شود، نیم کره راست که بزرگ‌تر است برای ذخیره سازی اطلاعات و تجربیات است و نیم کره چپ برای درک مفاهیمی انتزاعی نظیر مرگ و ایمان  است و این دو نیم کره به هم مرتبط هستند، ما در بسیاری از موارد تصاویری از یک اتفاق و تجربه را به شکل پند در نیم کره چپ ذخیره می‌کنیم. در این بین کاری که تلویزیون انجام می‌دهد این است که پل ارتباطی بین دو نیم کره را از بین می‌برد، و اگر فردی در 40 سالگی به مدت 5 سال روزی سه ساعت تلویزیون نگاه کند، تا آخر عمر نمی‌تواند کتاب بخواند.

از مشکلات دیگر تلویزیون، ساندویچی بودن آن است. یعنی تلویزیون قدرت تخیل فرد را می‌گیرد، فرد وقتی کتاب می‌خواند تصاویر را در ذهن خود مجسم می‌کند، مثلا وقتی می‌خواند دشت سبزی بود و درختان از دو طرف جاده را پوشانده بودند، این را در ذهن خود به تصویر می‌‌آورد که باعث افزایش خلاقیت می‌شود و ذهن را برای یادگیری آماده می‌کند.

اما در رابطه با تلویزیون اینگونه است که تمام چیزهایی را که باید ببینید طبق تخیل کارگردانان و برنامه‌سازها مشاهده می‌کند و همین باعث می‌شود قدرت تخیل به کار نیاید. مردم ما وقت زیادی را به تماشای تلویزیون و گذراندن اوقات خود در شبکه‌های اجتماعی اختصاص می‌دهند که آثار مخرب زیادی را به‌دنبال دارد و اجازه صرف وقت برای مطالعه منابع الکترونیکی و فیزیکی را از افراد سلب می‌کند.

برای همین شاهد هستیم که بسیاری از افراد می‌گویند زمانی که کتاب مطالعه می‌کنیم دچار سردرد می شویم یا حوصله مطالعه نداریم و به همین دلایل حاضرند 3 ساعت تلویزیون نگاه کنند اما یک مقاله یا کتاب ورق نزنند.

رئیس کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه علامه طباطبائی با بیان اینکه کتابخانه‌های دانشگاهی می‌توانند به بهبود سرانه مطالعه کمک کنند گفت: کتابخانه‌های دانشگاهی مکانی برای ایجاد انگیزه و بستری مناسب برای مطالعه است و تمام سعی ما در ساختمان جدید کتابخانه نیز بر همین اصول استوار است.

نوع چیدمان، خدمات مختلف، تجهیزات جدید؛ منظره ای که کتابخانه به آن مشرف است، ساختار کلی کتابخانه، سبز بودن فضای کتابخانه، استفاده از نور طبیعی و غیره همگی در ایجاد رغبت برای مطالعه نقش دارد و باید فضایی ایجاد شود که فرد از اینکه مدت طولانی در کتابخانه می‌ماند لذت ببرد.

به عبارتی باید فضایی دنج و آرام ایجاد شود تا فرد احساس کند به خوبی می‌تواند مدت‌ها در آن فضا به مطالعه بپردازد. کتابخانه‌های دانشگاهی با خدمات جنبی و اضافه‌ای که ارائه می‌دهد می‌تواند دانشجویان را ترغیب کند تا فقط به مطالعه منابع درسی اکتفا نکنند و به سمت کتاب‌های غیر درسی و تفننی نیز بروند.

وی در راستای اهمیت منابع تفننی در مطالعه اضافه کرد: دانشگاه همیشه بخشی از بودجه را برای کتاب‌های تفننی در نظر می‌گیرد، همان‌گونه که منابع مرجع و دانشگاهی برای کتابخانه نیاز است، وجود رمان و دیگر کتاب‌ها در کتابخانه دانشگاه نیز بسیار مهم هستند؛ درست است که این کتاب‌ها در دانشکده ادبیات منابع اصلی هستند اما همان کتاب‌ها در کتابخانه‌ دانشکده‌های دیگر تفننی محسوب می‌شوند، اما وجود این تفنن ضروری است و باعث ایجاد علاقه و عادت در افراد می‌شود.

بخش خاصی را با عنوان خدمات ویژه برای گروه معلولین و نابینایان در ساختمان جدید طراحی کرده‌ایم و در نهایت در حال گفت‌وگو برای انجام پروژه‌ای به‌نام تهیه کتاب گویا برای نابینایان هستیم.

طاهری همچنین از ارائه خدمات به کودکان دانشجویان، کارمندان و اساتید دانشگاه خبر داد و عنوان کرد: ان‌شاءالله در ساختمان جدید دانشگاه بخشی ویژه کودکان و نوجوانان را خواهیم داشت تا بتوانیم فرزندان اعضای هیئت علمی، دانشجویان و کارکنان دانشگاه را به مطالعه عادت بدهیم. خدماتی مانند قصه‌گویی را تهیه کرده‌ایم، با ناشران کودک صحبت کرده‌ایم تا فضای جذب کننده ای را برای بچه‌ها ایجاد کنیم تا به مطالعه علاقه‌مند شوند و به کتابخانه بیایند و از فضای موجود استفاده کنند تا شاید در آینده مشکل پایین بودن سرانه مطالعه در کشور حل شود.

طاهری تعداد سالن‌های مطالعه در ساختمان جدید را 8 سالن اعلام کرد و گفت: دو سالن مربوط به خدمات مرجع است و 6 سالن مطالعه در این ساختمان تعبیه شده است. در سالن مطالعه نیاز به سکوت به منظور رعایت حقوق دیگران بسیار مهم است اما باید به نحوی فضا جذاب باشد تا فرد بتواند مدت زمان طولانی در کتابخانه بماند.

در کتابخانه‌های موفق فرد از زمانی که کتابخانه باز می‌شود تا آخر شب که زمان تعطیل شدن کتابخانه است در آنجا می‌ماند و با خود خوراکی‌هایی را می‌برد یا از دستگاه‌هایی که در کتابخانه تعبیه شده خوراکی تهیه می‌کند و باقی زمان را به مطالعه می‌پردازد. کتابخانه‌ای با این مشخصات می‌تواند موفق باشد، یعنی  فضایی ایجاد کند که فرد احساس کند بهترین جا برای مطالعه این مکان است. و در واقع از اهداف کتابخانه‌ها را می‌توان این مهم در نظر گرفت.

رئیس کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه علامه طباطبائی میزان منابع موجود برای نابینایان را کم دانست و گفت: بنابر درخواست برخی از گروه‌های آموزشی، به‌خصوص گروه روان‌شناسی، و همچنین درخواست نابینایان، در حال آماده کردن خدمات خوبی برای این دسته از کاربران‌مان هستیم و این آماده‌سازی از سال گذشته شروع شده است و با مراکزی که اطلاعات و خدمات خوبی را به نابینایان می‌دهند، مانند مرکز رودکی، کتابخانه‌های عمومی با خدمات خوب به نابینایان حتی در شهرهای دیگر و فرهنگسراها و غیره ارتباط برقرار کرده‌ایم و در حال تهیه منابع خوبی برای این افراد هستیم.

همچنین بخش خاصی را با عنوان خدمات ویژه برای گروه معلولین و نابینایان در ساختمان جدید طراحی کرده‌ایم و در نهایت در حال گفت‌وگو برای انجام پروژه‌ای به‌نام تهیه کتاب گویا برای نابینایان هستیم.

برآورد هزینه‌های این طرح صورت گرفته است و قرار است کتاب‌های اصلی و معروف رشته‌های مختلف را با توجه به نیازسنجی از دانشجویان نابینا و با انتخاب خودشان گویا ‌کنیم. در نهایت این کتاب‌های گویا را با مراکز دیگری مانند دانشگاه تهران مبادله می‌کنیم تا این منابع را افزایش دهیم. گفتگوها و جلسات این طرح صورت پذیرفته است و این منابع گویا در کتابخانه دیجیتال دانشگاه قرار خواهند گرفت.

سیدمهدی طاهری، رئیس کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه علامه طباطبائی در پایان گفت: ان‌شاءالله در ساختمان جدید با خدمات ویژه دانشجویان معلول و نابینا را خوشحال خواهیم کرد.