ارائه راهکارهای علمی در گرو شفافیت اهداف سیاسی/ پسابرجام فرصت مناسب گسترش روابط بین‌المللی

مومنی در دومین پیش نشست تخصصی سمینار «بازیگران و همکاری‌های منطقه‌ای در خلیج فارس و غرب آسیا» گفت: ایران می‌تواند از دو بستر فضای پسابرجام و مسئله خودمختاری کردستان عراق برای همکاری موثرتر با سایر کشورهای منطقه استفاده کند، همچنین همکاری ایران با چین، هند و اتحادیه اروپا می‌­تواند به ایران کمک کند تا بازیگر فعال­تری در سطح منطقه باشد.

به گزارش عطنا، دومین پیش نشست تخصصی سمینار «بازیگران و همکاری‌های منطقه‌ای در خلیج فارس و غرب آسیا» با همکاری دانشگاه علامه طباطبائی و دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی و وزارت امور خارجه با حضور اندیشمندان داخلی و خارجی در روز دوشنبه، 17مهرماه ۹۶ در سالن نشست‌های دانشکده حقوق و علوم‌سیاسی دانشگاه علامه طباطبائی برگزار شد.

مجیدرضا مومنی، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه‌ طباطبائی با اشاره به اینکه موضوع پنل سوم ارائه راهکارها برای مشارکت فعال­‌تر ایران در عرصه سیاسی، اقتصادی و اجتماعی در منطقه است، گفت: در این پنل نیز باید به بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای توجه کنیم، اینکه این بازیگران چه فرصت­‌هایی برای مشارکت فعال­‌تر ایران در منطقه به‌وجود می‌آورند باید در نظر گرفته شود.

وی با بیان اینکه روسیه، چین، هند، عربستان، ترکیه و آمریکا عمده­‌ترین بازیگران در منطقه هستند، سوالاتی مطرح کرد: این کشورها چقدر می­‌توانند تاثیرگذار باشند؟ آیا می‌­توانیم با در نظر گرفتن تضاد منافع یا در سایه همکاری با این کشورها این نظم نوین را به پیش ببریم.

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه‌ طباطبائی در ادامه با اشاره به اینکه به عنوان مثال هند که در این منطقه برخلاف گذشته یکی از کشورهای بسیار تاثیرگذار است، گفت: منابع نفتی یکی از عواملی است که هندی‌­ها را بیشتر به این منطقه کشانده است، از طرف دیگر این منطقه بازار بسیار مهمی برای محصولات هند و همچنین نیروی کار این کشور است و همه این عوامل باعث شده است که هند وارد فصل جدیدی از روابط، مناسبات سیاسی و فعالیت‌­های اقتصادی با کشورهای منطقه شود.

مومنی خاطرنشان کرد: اخیرا هند با عربستان در حوزه­‌های گوناگون امنیتی و سیاسی قرار داد بسته است، بنابراین اگر هند را یک بازیگر موثر در منطقه خلیج فارس در نظر بگیریم می­‌تواند فرصتی باشد برای ایران به این جهت که روابط نسبتا خوبی با هند داریم.

وی افزود: ایران و هند دو کشوری، که به یکدیگر نیازمند هستند و نیازهای این دو کشور شاید بتواند وضعیت را به نفع ما مناسب‌­تر کنند.

مومنی ادامه داد: یک کار پژوهشی با سازمان انرژی اتمی در دانشگاه تربیت مدرس با کمک همکاران انجام دادیم که هدف این پژوهش این بود که ببینیم آیا ما می‌توانیم با کشورهای منطقه وارد همکاری هسته‌­ای شویم، چون سازمان انرژی اتمی به این نتیجه رسیده بود برخی از این فناوری را شاید بتواند به این کشورها صادر کند.

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه‌ طباطبائی افزود: بررسی­‌های ما نشان داد که این کشورها نیز اقدامات هسته‌­ای خود را آغاز کرده‌اند و با بسیاری از کشورها و شرکت‌­های صاحب فناوری وارد همکاری شده‌اند، بنابراین اگر در حوزه سیاسی نتوانیم به این کشورها نزدیک شویم در حوزه­‌های دیگر هم کار برای ما دشوار است.

او با بیان اینکه مسائل سیاسی خیلی پیچیده و ابعاد گوناگونی دارد که ارائه راهکار برای آن بسیار دشوار است، اظهار کرد: تاکنون ایران یک راهکار مشخص برای حل مشکلات و مسائل موجود در بخش‌­های مختلف ارائه نداده، بنابراین باید به این بپردازیم که در این منطقه به دنبال چه هستیم و هدفمان چیست؟ و راهبرد هدف ما چگونه باید باشد؟ روشن شدن این قضیه شاید بتواند کمک کند به ما در حوزه­‌های علمی هم بهتر، متمرکزتر مطالعه کنیم و در جهت تحقق راهبرد کشور خود در این منطقه کمک کنیم.

مومنی با اشاره به اینکه اولین مشکل ما در همکاری­‌های منطقه­‌ای اعتمادسازی است و ما هنوز به مرحله از اعتمادسازی نرسیدیم، بیان کرد: این مسئله در زمان مذاکره با کشورهای مختلف نمود عینی‌­تر به خود می‌گیرد چرا که علنا طرف مقابل به این مسئله اذعان می­کند، بنابراین ضرورت دارد که ما به یک سطحی از اعتمادسازی برسیم که دو طرفه است و شاید مستلزم این است که بسیاری از تحولات دیگر هم در نظر بگیریم.

وی اضافه کرد: راهکاری که به نظر می‌‌آید، بتواند به ما کمک کند تا بهتر بتوانیم با کشورهای همسایه همکاری داشته باشیم، برجام است که بستر مناسب را فراهم کرده است.

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه‌ طباطبائی درباره فرصتی که برجام به ایران داده است، گفت: کشورهای همسایه معتقدند برجام توانست ایران را به غرب نزدیک کند، شاید این تصور غلطی باشد اما به هر ترتیب فرصت بسیار مغتنمی برای ما ایجاد کرده است تا بتوانیم تنش‌زدایی کرده و روابط خود را به خصوص در حوزه سیاسی افزایش دهیم.

او بستر دوم را مسئله خود مختاری کردستان عراق دانست و عنوان کرد: در کنار بحث پسابرجام مقوله خودمختاری کردستان عراق است که این هم فرصتی بسیار مهم و تاریخی برای جمهوری اسلامی ایران است تا بتواند با کشورهایی که منافع مشترک بیشتری مثل ترکیه و عراق دارند، یک فرآیند جدیدی از همکاری برسد.

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه‌ طباطبائی افزود: از دو بستر فوق که بگذاریم، با توجه به نقش موثر کشورهای مهمی مثل چین و هند، ایران می‌تواند در شکل‌گیری تشکل جدید پیشگام باشد، که بهتر است از همان فضای اقتصادی و تجاری آغاز شود و بعد به بحث سیاست و امنیت برسیم.

مومنی با بیان اینکه تاریخ نشان داده است که همگرایی‌های اقتصادی بستر را برای فعالیت‌های سیاسی و امنیتی هموار کرده است، اظهار کرد: بعد از فروپاشی کمونسیم اتحادیه اروپا سعی کرده نقش مستقل‌تری در خاورمیانه داشته باشد و این می‌تواند برای ما فرصت مغتنمی باشد که از این فضای پسابرجام و همکاری جدی‌تری که بین ایران و اتحادیه اروپا رخ داده تعمیم داده شود به منطقه خلیج فارس و با استفاده از نفوذ این اتحادیه بتوانیم تشکل جدیدی را تحقق ببخشیم و جایگاه جدیدی برای خودمان تعریف کنیم.