ساختار نهادی ما بازدارنده فعالیت‌های خلاقانه و کارآفرینانه است

در اکران و تحلیل فیلم «شاعران زندگی» مطرح شد که در دنیای امروز، حرفه­گرایی، حرف اول را می‌زند، حرفه‌گرایی یعنی اهداف، کیفیت و رفتار یک فرد، شغل خاصی را معرفی کند و فرد با آن شغل عجین شود ضمن اینکه ما نباید تولید را به مثابه نظام حیات جمعی ببینیم زیرا تولید همان‌قدر که اقتصادی است، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و فعالیتی مربوط به امنیت ملی نیز هست.

به گزارش عطنا، نمایش مستند «شاعران زندگی» به کارگردانی شیرین برق‌نورد از سوی بنیاد توسعه کارآفرینی زنان و جوانان با حضور فرشاد مومنی، عضو هیئت علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی، نسرین جزنی، عضو هیئت علمی دانشگاه شهیدبهشتی ‌و نسیم تهرانی، استادیار گروه مهندسی صنایع خوارزمی با محوریت «کشاورزی»، سه‌شنبه، 18مهرماه در دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی برگزار شد.

این فیلم روایتی از زندگی شیرین پارسی است، یک شالی‌کار اما از نوعی متفاوت. او پس از فارغ‌التحصیلی از رشته ادبیات فرانسه در پاریس به تهران بازگشت و به همراه همسرش ساکن گیلان شد و تصمیم به اقامت دائم در روستای شاندرمن و کار بر روی زمین‌های آبا و اجدادی پدر همسرش گرفت.

آن‌ها طی سال‌های گذشته با همکاری پسرهایشان به نوآوری در تولید برنج، توسعه کشاورزی پایدار و حذف سم و کود شیمیایی و دست‌یابی به محصول ارگانیک پرداخته‌اند. در شاندرمن، جایی که گرایش به کشاورزی روزبه‌روز کم‌تر می‌شود و زمین‌های کشاورزی با قیمت‌هایی ارزان به ویلاسازان فروخته می‌شوند، شیرین به‌همراه خانواده‌اش و با شیوه زندگی که اختیار کرده‌اند، نماد حفظ ارزش‌های ملی و بومی هستند.

علاوه بر شالی‌کاری، شیرین پارسی به فعالیت‌های اجتماعی نیز می‌پردازد و به‌عنوان داوطلب با چندین انجمن صنفی همکاری می‌کند. او با زنان روستایی ارتباط پررنگی دارد و همواره از جایگاه خود برای ارتقا و حفظ حقوق آن‌ها تلاش کرده است .این فیلم، حین همراهی با پروسه کاشت، داشت و برداشت برنج در مزرعه شیرین پارسی، گوشه‌ای از فعالیت‌ها، دغدغه‌ها و تلاش‌های اجتماعی و محیط‌زیستی او را منعکس کرده است.

جایگزینی سازمان‌های «حرفه‌گرایی» به جای سازمان‌های «سلسله مراتبی»

 در ابتدای این نشست، نسرین جزنی، عضو هیئت علمی دانشگاه شهیدبهشتی، تحلیل خود را با تمرکز بر نقش اصلی فیلم آغاز کرد و گفت: خانم پارسی از پیشینه فامیلی و خانواده‌ای آمده است که به زن نگاه برابری داشتند و امکانات برابری در اختیار زن قرار می‌دادند.

او با دید مدیریتی، کارآفرینی را مورد بررسی قرار داد و افزود: در دنیای امروز، حرفه­گرایی حرف اول را می‌زند، حرفه­گرایی یعنی اهداف، کیفیت و رفتار یک فرد، شغل خاصی را معرفی کند و فرد با آن شغل عجین شود.

جزنی با بیان اینکه سازمان‌های حرفه‌گرایی درصدد هستند جای سازمان‌های سلسله مراتبی را بگیرند، اظهار کرد: مشاغل حرفه­ای در گذشته مختص رشته­هایی مثل پزشکی، مهندسی، حقوق و حسابداری بودند، اما اکنون به تمام مشاغل تعمیم داده شده است‌.

او ادامه داد: با بررسی منابع مختلف به چند ویژگی مشترک بین افراد حرفه‌ای رسیدم؛ قدرت افراد حرفه­ای ناشی از دانش و تخصص آنهاست، که توانایی ایجاد رابطه، تعامل و شبکه­سازی با هر گروهی و همچنین صداقت، نظم، آینده­نگری، تواضع و تعهد را دارند.

عضو هیئت علمی دانشگاه شهیدبهشتی، خصوصیات کارآفرین موفق را این چنین برشمرد: کارآفرینان خوب نیز مانند افراد حرفه­ای دارای ویژگی‌های انگیزش بالا، خلاقیت، آشنایی با مهارت‌های کسب وکار، آینده‌نگری، تلاشگری، انضباط، ریسک­پذیری، انعطاف­پذیری، قدرت انطباق با مشکلات و همچنین ارتباطات قوی و موثر هستند.

او با مقایسه بین مدیریت زنان و مردان، عنوان کرد: زنان تعاملی، مردم‌گرا و دارای دید حمایت‌گرانه و نتیجه‌گرا هستند این در حالی است که مدیران مرد بیشتر وظیفه­گرا هستند.

جزنی در پایان از خانم پارسی به عنوان کسی که با مردم‌گرایی و نتیجه­گرایی در حال اشاعه مدیریت زنان در قرن ۲۱ است، تشکر کرد.

باید تغییر را به فرهنگ خود وارد کنیم

در ادامه نسیم تهرانی، استادیار گروه مهندسی صنایع خوارزمی، تحلیل خود را از فیلم «شاعران زندگی» با موضوع نحوه مدیریت تغییرات در محیط اجتماعی آغاز کرد و گفت: چندگام برای مدیریت تغییرات محیطی در رسیدن به هدف لازم است، اولین گام ایجاد نیاز و تبیین فوریت آن است، در فیلم نیز مشاهده کردیم خانم پارسی قبل از هر اقدامی به نتیجه آن فکر می‌کنند.

او ادامه داد: تشکیل ائتلافی از افراد هم‌نظر و هم‌عقیده، امید به آینده و هم‌نظر کردن سایرافراد در این امیدواری، اشتیاق به مشارکت از سوی اطرافیان، تمرکز بر پیروزی و موفقیت‌های کوتاه‌مدتی که تا به اکنون روی داده و میل به تعالی و پیشرفت در آینده از گام‌های موثر بعدی در شیوه مدیریت تغییر به حساب می‌آیند ضمن اینکه ما باید تغییر را به فرهنگ خود وارد کنیم.

فرشاد مومنی، عضو هیئت علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی به عنوان آخرین سخنران در این نشست در تحلیل بُعد اقتصادی فیلم، گفت: ما نباید تولید را به مثابه نظام حیات جمعی ببینیم زیرا تولید همان قدر که اقتصادی است، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و فعالیتی مربوط به امنیت ملی نیز هست.

او افزود: ساختار نهادی ما به‌جای تشویق و تکثیر فعالیت‌هایی مانند کار خانم پارسایی در فیلم، عملکرد برعکس دارند، در بخش کشاورزی ایران با عدم تعادل و تناسب و برخورد حذف‌کننده با تولید مواجه هستیم.

مومنی ادامه داد: همان‌گونه که در فیلم مشاهده می‌شود، کشاورزان هنگام عرضه محصولات کشاورزی خود با سیلی از واردات روبه‌رو می‌شوند، ساختار نهادی فعلی به تامین مالی رانت‌خوارها ، دلال­ها، رباخوارها و واردکننده­های خدمات تمایل دارد.

او اظهار کرد: آخرین آماری را که گزارش­های رسمی مربوط به برنامه ششم نشان دادند، تنها پنج درصد از کل سرمایه در گردش مورد نیاز کشاورزان از بازار رسمی پول تأمین می‌شود و ۹۵ درصد آن از طریق بازار غیررسمی است.

این استاد دانشگاه، ادامه داد: برای بازار نزول­خواری تولید در کشور ما کم بازده نزدیک به سه چهارم ارزش افزوده که از بخش کشاورزی ایجاد می‌شود نصیب کسانی می‌شود که نقشی در تولید نداشتند و از بین آنهایی که سهم موجه دارند نیز سهم بالاتری به دلال­ها، ربا خوار­ها و سلف‌خرها می­رسد.

ساختار نهادی ما بازدارنده فعالیت­های خلاقانه و کارآفرینانه است

او افزود: نتیجه این شده که با پارادوکس کشاورزی در ایران مواجه باشیم با این که بخش بزرگ کشاورزی ما در چهارچوب ساختار تولید معیشتی انجام می­شود بنابراین بسیاری از مشکلات پیش‌روی کشاورزان است.

مومنی با بیان اینکه با وجود همه معضلات بیان شده در بخش کشاورزی باز هم این بخش کمترین وابستگی را به دنیای خارج دارد، گفت: بخش کشاورزی، بالاترین سطح بهره‌وری را دارد اما به خاطر آن نهاد ساختاری که نظام پاداش­دهی آن واژگون است، بخش اصلی ارزش افزوده در این بخش نصیب کسانی می­شود که خود تولیدکننده نیستند.

وی با اشاره به آنچه که فیلم نشان داد، اظهار کرد: همانگونه که در فیلم به تصویر کشیده شد اگر کسی با  خلاقیت و رفتار شرافتمندانه بخواهد مسیری طی کند که در آن طریق با حداکثر شدن منافع شخصی، منافع عمومی نیز افزایش پیدا کند باید منت‌کشی کند و رضایت افراد زیادی را جلب نماید.

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی، گفت: عده‌ای فکر می‌کنند اقتصاد ایران را می­توان با ربا و دلالی و فساد اداره کرد در حالی که هیچ جامعه‌ای از این طریق به جایی نرسیده است، اول باید کار فرهنگی کنیم و به آنانی که در نظام تصمیم­گیری هستند بگوییم مسیری را که انتخاب کرده‌اند مسیر انحطاط و اضمحلال است، مسیر عزت آبادانی و توسعه نیست.

وی با بیان اینکه مسئله دوم نظام قاعده­گذاری است، تصریح کرد: نظام قاعده­گذاری ما باید تغییر­ کند، این نظام بر تولیدکننده­ها فشار می­آورد در حالی که برای غیر مولدها تسهیلات ایجاد می‌کند، این موارد باید تغییر کنند و لازمه این تغییر امثال خانم پارسی هستند که باید در معرض مشورت قرار بگیرند و به صورت رو در رو برابر آنهایی که قاعده­گذاری­های می­‌کنند، آثار و پیامد کارهای خود را توضیح دهند.

مومنی در پایان گفت: حوزه سومی که نیاز به اصلاح دارد نظام توزیع منافع است، که یک ساختار نهادی خیلی ظالمانه است و به تولیدکننده و خلق‌کننده نسبت به مصرف‌کننده رنج و مرارت زیادی را تحمل می‌کند این ماجرای مبارزه توسعه‌‌خواهی در ایران است، گرچه کاری طاقت فرساست ولی در عین حال مانند زندگی شیرین پارسی لذت بخش است.