بررسی راهکارهای افزایش سواد فضای مجازی ایرانیان

سیدرضا عاملی اظهار کرد: تمام فناوری‌های قدیم تک محصولی بودند از این‌رو این محصولات قابل مقایسه با اینترنت و فناوری‌های جدید نیستند. امروز باید به سمت و سوی توسعه سازمان‌های مجازی حرکت کنیم و خود را از قافله فناوری‌های اطلاعات و ابزار روز عقب نرانیم، چرا که یکی از قابلیت‌های مهم سازمان‌های مجازی، کاهش آسیب‌ها و تخریب محیط زیست است. 
به گزارش عطنا به نقل از روزنامه ایران، همایش فعالان سواد فضای مجازی سراسر کشور (که پیش درآمدی بر دومین همایش فعالان سواد مجازی سراسر کشور در پاییز امسال خواهد بود) با هدف همفکری و هم‌افزایی در خصوص راهکارهای افزایش سواد فضای مجازی جامعه، تولید محتوا در فضای مجازی و تبادل اطلاعات مفید در حوزه مدیریت این فضا روز دوشنبه با حضور مرتضی موسویان رئیس مرکز رسانه‌های دیجیتال، رضا عاملی عضو شورای عالی فضای مجازی، محمد خدادی مدیر عامل خبرگزاری جمهوری اسلامی(ایرنا)، محمد حسین فرهنگی عضو هیأت رئیسه مجلس شورای اسلامی و جمعی از فعالان فضای مجازی کشور در مجموعه فرهنگی باغ زیبای وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برگزار شد.

 تبدیل تهدیدها به فرصت‌ها

در این همایش سیدرضا عاملی عضو شورای عالی فضای مجازی کشور با بیان اینکه موضوع سواد رسانه‌ای را دیر شروع کردیم ولی بسرعت در حال رشد است، گفت: اکنون حرکت رو به جلو در سواد رسانه‌ای را در کشور شاهد هستیم ولی هنوز دانشگاه‌های ما در حوزه سواد جدید فضای مجازی دچار بحران بوده و هر روز در حال عقب افتادن از این دانش است.

رئیس گروه ارتباطات دانشگاه تهران، سواد اینترنتی را ظرفیتی برای تبدیل تهدیدها به فرصت‌ها عنوان کرد و گفت: همه می‌دانیم که در فضای مجازی تهدیدها وجود دارد و تأثیرات تهدید‌های محیط مجازی را بر جامعه می‌بینیم ولی برخی‌ها تشدید‌کننده این تهدیدها هستند. عده‌ای کاغذهای پورنوگرافی را در دست می‌گیرند و می‌گویند فضای مجازی یعنی این. ولی فضای مجازی این چیزی نیست که اکنون آنها از تهدیدهای فضای مجازی نشان می‌دهند.

عاملی افزود: تمام فناوری‌های قدیم تک محصولی بودند از این‌رو این محصولات قابل مقایسه با اینترنت و فناوری‌های جدید نیستند. امروز باید به سمت و سوی توسعه سازمان‌های مجازی حرکت کنیم و خود را از قافله فناوری‌های اطلاعات و ابزار روز عقب نرانیم، چرا که یکی از قابلیت‌های مهم سازمان‌های مجازی، کاهش آسیب‌ها و تخریب محیط زیست است. وقتی اینترنت را در سال 1990 بررسی کردند، پورنوگرافی رتبه اول را داشت ولی اکنون در رتبه چهلم قرار دارد، چرا که مسائل دیگری در اینترنت پررنگ شده است. برای اینکه پزشکی با 18 نوع دامنه در اینترنت فعال و ترافیک به آن بخش‌ها منتقل شده است. چون شغل به آنجا منتقل شده است در حالی که ما حوزه تهدید را پررنگ می‌کنیم ولی از حوزه فرصت آن استفاده نمی‌کنیم از این‌رو باید با استفاده صحیح و افزایش سواد رسانه‌ای، از این فضا به‌صورت مفید بهره‌ برداری کنیم.

عضو شورای عالی فضای مجازی با بیان اینکه برای تبدیل تهدیدها به فرصت‌ها سه توصیه دارم گفت: یکی از این راه حل‌ها، راه حل فردی است. باید بتوانیم سواد اینترنتی، دانش، مهارت و معرفت افراد را افزایش داده و توانایی شغلی آنها را بالا ببریم. اکنون 78 درصد مشاغل در امریکا نیاز به مهارت اینترنتی دارد و به این سمت هدایت شده است ولی ما در کشور چگونه دانش‌آموزی را پرورش می‌دهیم؟ چقدر از دانش‌آموزان ما مهارت اینترنتی دارند تا در فضای مجازی کار کنند؟ چقدر اعضای هیأت علمی دانشگاه‌ها مهارت کار در فضای مجازی دارند؟

عاملی راه حل دوم تبدیل تهدید به فرصت فضای مجازی را راه حل اجتماعی دانست و افزود: باید در کشور اکوسیستم جدیدی ایجاد کنیم. وقتی حرف از اکوسیستم می‌زنیم یعنی هم در آن جغرافیا وجود دارد و هم سیستم و هم فرهنگ از این‌رو باید بتوانیم چنین مجموعه‌ای را به وجود آوریم. ما باید بتوانیم اندیشه‌های سالم و پاک را از طریق اینترنت پاک به وجود بیاوریم. در حال حاضر در کشور نظام فیلترشکن وجود دارد 70 درصد کاربران از فیلترشکن استفاده می‌کنند و به مسیر دیگری هدایت می‌شوند و این بدین معنا است شاید خانه‌ها به نظر پاک و عاری از هرگونه تصویر ناهنجار به نظر برسد ولی محیط فراخانه ناپاک است بنابراین اگر انگیزه و فکر افراد درست نشود و به مسیر درستی هدایت نشود، به سمت مسیر خطرناکی حرکت کنیم.

عضو شورای عالی فضای مجازی راه حل سوم را تغییر ساختاری عنوان کرد و گفت: رئیس جمهوری باید عزم خود را جزم کند وساختارها را تغییر دهد اگر نظام ساختاری ما تغییر نکند و دو فضایی نشود، کشور احیا نمی‌شود. اگر تفکرات سازمان برنامه و بودجه که بیش از 30 کمیته دارد و یکی از آنها کمیته ICT است، تغییر ساختاری نیابد، باعث احیای کشور نمی‌شود. باید ساختارها و نظام کارشناسی‌ها تغییر کند این در حالی است که حتی در سازمان فناوری اطلاعات کشور که مغز متفکر تغییر مسیر ساختاری است، نظام کارشناسی تغییر نکرده است. معلمان کشور باید تغییر کنند. راه حل ساختاری را برخی کشورها عملی کرده‌اند. کره جنوبی در مدت 5 سال نظام خود را کاملاً تغییر داده است. ژاپن در سال 1994 تغییر ساختاری خود را کلید زده است و این تغییرات به دلیل صنعت همزمان ارتباطات به وجود آمد.

 نهضت محتوا با شبکه‌های اجتماعی

 محمد خدادی، مدیرعامل خبرگزاری ایرنا نیز در این همایش گفت: امروز بحران اصلی در شبکه‌های اجتماعی، بحران تولید اطلاعات است. اگر نگرانی‌های این حوزه حل نشود اقبال به شبکه‌های اجتماعی به خطر در این حوزه تبدیل می‌شود بنابراین باید نهضت محتوا در شبکه‌های اجتماعی راه بیفتد و بپرسیم منبع خبرچیست.

مدیرعامل ایرنا افزود: اقبال مردم در ایران از رسانه‌های داخلی بالا نیست و به رسانه‌های بیگانه روی می‌آورند دلیلش هم این است که اطلاعات خام و ناقص تولید می‌کنیم پس باید نهضت محتوا در شبکه‌های اجتماعی راه بیفتد تا مردم به دنبال منبع خبر باشند.

وی با اشاره به اینکه در گذشته در رسانه‌های سنتی انحصار اطلاعات داشتیم تا آنجا که غیر از ایرنا و صداوسیما به نوعی خبر، جایی نداشت و اخبار رادیو و تلویزیون و روزنامه‌های صبح مرجع خبری مردم به شمار می‌رفتند گفت: اما امروزه شبکه‌های اجتماعی حرف اول را می‌زنند و آینده رسانه‌ها در تلفن همراه دیده می شود و بزودی همه رسانه‌ها داخل تلفن همراه گنجانده می‌شوند هر چند که در حال حاضر نیز خبرگزاری‌ها و رسانه‌های رسمی داخل شبکه‌های اجتماعی شده‌اند. وی با بیان اینکه امروز از اطلاعات به مخاطب می‌رسیم درحالی که در گذشته عکس این موضوع بود گفت: سرعت رسانه‌های نو امروز قابل مقایسه با رسانه‌های گذشته نیست، مخاطبان گسترده‌تر شده‌اند، زمان و مکان ندارند و برخلاف رسانه‌های سنتی همیشه همراه مخاطب هستند و به نوعی امروزه مردم در شبکه‌های اجتماعی جای خود را باز کرده‌اند و حرفی برای گفتن دارند و از همه مهم تر حرف‌های آنها شنیده می‌شود.

سواد رسانه‌ای راه غلبه بر موانع فضای مجازی

محمدحسین فرهنگی عضو هیأت رئیسه مجلس شورای اسلامی نیز در این همایش گفت: کسی که در هر زمینه و حوزه دنبال تحول و تغییر است باید با علم روز بویژه فناوری اطلاعات و سواد رسانه‌ای آشنایی داشته باشد و برای رسیدن به اهداف باید با ابزارهای لازم راه غلبه بر موانع را نیز بداند.

نماینده مردم تبریز درمجلس افزود: امروز سرعت تحولات در فضای مجازی به بالاترین حد رسیده از این‌رو بخش‌هایی از جامعه بخوبی از این ظرفیت استفاده کرده ولی بخش‌های دیگری هنوز نتوانسته‌اند بخوبی از این فرصت استفاده کنند. اکنون چاره‌ای جز هماهنگ شدن با فناوری‌های روز دنیا نداریم و باید با تحولات در عرصه فناوری اطلاعات همگام شده و همراه آن حرکت کنیم پس در این عرصه نیازمند آموزش و برنامه‌ریزی جامع و کامل هستیم. از سوی دیگر برای اینکه این حوزه توسعه پیدا کند باید اقدام‌هایی همچون سالم سازی، ایجاد فرهنگ مناسب و به روزرسانی نیز در نظر گرفته شود.

فرهنگی به موضوع مدیریت اقتضایی اشاره کرد و افزود: باید در حوزه مجازی نیز مدیریت اقتضایی حاکم شود. باید به تناسب اقتضای شرایط حرکت کنیم و با توجه به شرایط روز از این فضای مجازی به بهترین شکل بهره‌مند شویم. وی با بیان اینکه برای بومی‌سازی سواد رسانه‌ای باید تلاش ویژه‌ای شود، گفت: شناسنامه دار کردن محتوای دیجیتال اصلی نیز مهم است و جزو اقدام‌های ضروری و مهم محسوب می‌شود.

فرهنگی با اشاره به این نکته که در حوزه قانونگذاری و تصمیم‌گیری و در حوزه حقوقی فضای مجازی نیز کارها و اقدامات زیادی در مجلس انجام شده است گفت: مجلس تصمیم گرفته است که نظارت و پیگیری را سرلوحه کارهای خود قرار دهد از این‌رو وظایفی که در حوزه فضای مجازی به نهادها سپرده شده را پیگیری خواهد کرد.

نماینده مردم تبریز در مجلس تأکید کرد: کارهای کنترلی و سختگیرانه در حوزه سواد رسانه‌ای جواب نمی‌دهد و موجب توسعه آن نمی‌شود اما کارهای تشویقی و حمایتی مسلماً کارآمدتر از اقدام‌های التزامی است و اینکه ارائه محتوای مناسب آثار خوبی بر جای خواهد گذاشت.

گفتنی است در ادامه همایش فعالان حوزه سواد رسانه‌ای به ارائه مطالب و تولیدات خود اعم از سایت، کانال و پایان نامه پرداختند.