افزایش 2 برابری فروش کتاب در دانشگاه علامه/ تمرکز ما بر نشریات علمی‌-پژوهشی است

عطنا- با توجه به اینکه در رتبه‌بندی‌های دانشگاه‌ها، نشریات و تولیدات علمی به عنوان یکی از معیارهای مهم در نظر گرفته می‌شود، دانشگاه علامه‌طباطبائی نیز در سال‌های اخیر توانسته است در زمینه‌های مختلف علمی و پژوهشی پیشرفت‌های خوبی داشته باشد. مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه تلاش کرده است تا از یک طرف سطح کیفی مجلات را بالا ببرد و از طرف دیگر تنوع آنها را افزایش دهد. در حال حاضر 41 نشریه علمی در دانشگاه علامه منتشر می‌شود که 26 نشریه درجه علمی-پژوهشی و 2 نشریه نیز علمی-ترویجی هستند. از طرف دیگر انتشارات دانشگاه علامه‌طباطبائی به عنوان یک ناشر دانشگاهی در سه سال اخیر بیش از 200 عنوان کتاب آموزشی و کمک آموزشی در حوزه‌های مختلف علوم انسانی و اجتماعی چاپ کرده است. برای آگاهی از فعالیت‌های این مرکز و برنامه‌های آینده آن گفت‌وگویی با دکتر امیر زند‌مقدم، رئیس مرکز چاپ و انتشارات و عضو هیئت علمی گروه زبان و ادبیات انگلیسی دانشکده ادبیات فارسی و زبان‌های خارجی دانشگاه علامه طباطبائی‌(ره) انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:

آقای زند‌مقدم، مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه‌ علامه ‌طباطبائی به طور مشخص چه فعالیت‌هایی دارد؟

انتشارات دانشگاه در حوزه چاپ و نشر کتاب­های دانشگاهی و مجلات تخصصی فعال است. تمام نشریه‌های تخصصی گروه‌های آموزشی زیر نظر این مرکز است و همه کارهای مربوط به گرفتن رتبه، چاپ و مواردی از این قبیل در این مرکز انجام می‌شود. در حال حاضر 41 مجله تخصصی در بخش نشریات داریم که 40 عنوان آن فعال و یک عنوان دیگر هم در فرآیند چاپ نخستین شماره خود است.

از تعداد کل نشریات، رتبه 26 عنوان مجله، علمی-پژوهشی و دو مجله هم علمی-ترویجی است در واقع ما 28 نشریه دارای رتبه از وزارت علوم داریم. همچنین در تلاش هستیم مجوز باقی مجلات را هم بگیریم. ما سال گذشته توانستیم رتبه، علمی-پژوهشی سه مجله را دریافت کنیم و سه مجله دیگر نیز در کارگروه وزارت علوم رأی آوردند و امیدواریم این مجلات در کمیسیون هم برای رتبه پژوهشی رأی بیاورند.

از طرف دیگر اقداماتی را برای ثبت مجلات در نمایه‌های بین‌المللی آغاز کردیم؛ ابتدا یک تیم کاملاً تخصصی و حرفه‌ای تشکیل شد و از ابتدایی‌ترین و معتبرترین نمایه‌های بین‌المللی کارمان را آغاز کردیم و توانستیم 16 مجله دانشگاه را در سامانه «دوآج» (Directory of Open Access Journals) ثبت کنیم و 11 مجله دیگر هم در این سامانه ثبت شدند که منتظر ارزیابی نهایی آنها هستیم.

فرآیند ثبت در این پایگاه چگونه است؟

قبل از ثبت در سامانه حدود سه ماه استانداردسازی مجلات طول کشید که بیشتر این فرآیند در بخش سامانه‌سازی بود؛ یعنی در سامانه مجلات باید خطی‌ومشی مجله، فرآیند دسترسی و استفاده، قوانین کپی‌رایت و مواردی از این قبیل مشخص شود. ما این موارد را در سه ماه تکمیل کردیم و در سامانه تقاضا دادیم و سپس پایگاه «دوآج» ارزیابی‌اش را انجام داد، همانطور که گفتم 16 مجله نهایی شده اما هنوز ارزیابی 11 مجله دیگر باقی مانده است.

نمره قابل قبول مجلات دانشگاه علامه طباطبائی در ارزیابی‌های وزارت علوم

برای حضور در پایگاه‌های علمی دیگر چه برنامه‌‌هایی دارید؟

برنامه ما این است که حداقل دو مجله دانشگاه را که رتبه‌های بالاتری دارند به سمت نمایه‌های با ارزش‌تر ببریم، برای مثال Scopus و Web of Science مذاکراتی داشتیم و در حال بررسی شرایط این پایگاه‌ها و نشریات خودمان هستیم. همچنین، چند نشریه برای ثبت اولیه جهت ارزیابی پایگاه اسکوپس (SCOPUS) انتخاب شده­اند که در حال انجام است.

از طرف دیگر پایگاه استنادی علوم جهان اسلام ((ISC به عنوان یک نهاد نظارتی مجلات نیز فعالیت می‌کند که در جدیدترین ارزیابی این پایگاه، سه مجله از دانشگاه علامه در Q1 (سطح اول مجلات) داخلی حضور دارند. البته باید توجه کنیم که این ارزیابی برای سال 94 است که ما در آن زمان 22 مجله در دانشگاه داشتیم و این پایگاه هم همیشه مجلات دو سال قبل را ارزیابی می‌کند، چون مجلات باید چاپ شوند و سپس مقالات در پایگاه قرار بگیرند و در نهایت بر اساس تعداد ارجاعاتی که به یک مجله می‌شود، ارزیابی‌ها صورت می‌گیرد. البته در تمام دنیا ارزیابی به همین شکل است، علاوه بر مجلاتی که گفتم در سطح‌های دو و سه داخلی هم ما 6 مجله داریم. در ارزیابی‌های وزارت علوم هم مجلات ما توانستند نمره قابل قبولی بگیرند.

آماری از چاپ مجلات و تعداد مقالات دارید؟

چاپ کاغذی مجلات محدود و دسترسی از طریق سایت است. در مورد تعداد مقالات هم از ابتدای سال 95 تا انتهای سال، 447 عدد مقاله در نشریات تخصصی ما چاپ شده است، البته مقالات رسیده بیش از هزار عنوان بود. مشارکت هم از سوی اعضای هیئت علمی و دانشجویان تقریبا یکسان بوده است.

نشر دانشگاه علامه‌طباطبائی از چه زمانی شروع به کار کرده و در این مدت چند عنوان کتاب چاپ کرده است؟

تقریباً از زمان تأسیس دانشگاه در سال 1363، فعالیت‌های چاپ و نشر کم و بیش وجود داشت اما بیشتر از سال 1368 فعالیت‌های چاپ و نشر دانشگاه آغاز شد. در این مدت حدود 400 عنوان کتاب چاپ شده است. البته باید تأکید کنم که حدود 200 عنوان در چهار سال اخیر انتشار یافته است.

شورای انتشارات دانشگاه متشکل از مؤلفان و پژوهشگران برتر هر دانشکده است. علاوه بر آنها دو نفر از پژوهشگران برتر دانشگاه هم در این شورا حضور دارند، معاون پژوهشی، رئیس شورا بوده و رئیس مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه دبیر شورا است.

سال 95، تعداد 76 عنوان کتاب شامل تألیف، ترجمه، گردآوری و مجموعه مقالات همایش‌ها، چاپ شد که از این تعداد حدود 50 عنوان چاپ اول‌ بود و مابقی تجدید چاپ شدند.

طبق برآورد ما امسال 69 عنوان کتاب به عنوان چاپ اول باید منتشر کنیم البته از ابتدای سال تا به امروز توانستیم 20 عنوان منتشر کنیم، 41 عنوان دیگر از شورای چاپ و انتشارات دانشگاه مجوز گرفته‌اند و در فرایند چاپ قرار دارند، همچنین 23 عنوان در دست داوری هستند و 11 پرونده باز هم داریم که مشکلاتی دارند و هنوز تکلیف‌شان مشخص نشده است.

شورای انتشارات دانشگاه متشکل از مؤلفان و پژوهشگران برتر هر دانشکده است

فرایند داوری و تصویب چاپ کتاب چگونه است و اگر ممکن است توضیحی درمورد شورای چاپ و انتشارات ارایه دهید.

نشر دانشگاه علامه برای چاپ کتاب آیین‌نامه‌ای نداشت، ما این آیین‌نامه را تدوین کردیم تا همه چیز مصوب هیئت رئیسه دانشگاه شود. تمام قوانین و فرایندهای چاپ و نشر در دستورالعمل اجرایی چاپ و نشر کتاب مدون شده است. تدوین این آیین‌نامه چهار جلسه شورای انتشارات دانشگاه را به خودش اختصاص داد بعد سه جلسه با معاونت توسعه و مدیریت منابع (معاونت اداری و مالی سابق) داشتیم. پس از آن در آبان‌ماه سال 95 این آیین‌نامه در هیئت رئیسه تصویب نهایی شد.

با توجه به قوانین مصوب، هر دانشکده یک شورای انتشارات دارد و اعضای هیئت علمی می‌توانند آثارشان را به شورای دانشکده بفرستند. این شورا مرجع تصمیم‌گیری است؛ به این معنی که داوری را آنها تعیین می‌کنند و طبق مصوبه حداقل یک داور خارجی و یک داخلی باید اثر را ارزیابی کنند و پس از تأیید اثر در دانشکده، کتاب به شورای مرکزی انتشارات دانشگاه علامه‌طباطبائی فرستاده می‌شود. در واقع، این شورا است که در نهایت مجوز چاپ را صادر می‌کند، البته شورا حق وتوی داوری را هم دارد. همچنین، اعضای هیئت علمی که مربته آنها دانشیار یا استاد تمام است، می‌توانند برای تسریع امور، اثرشان را مستقیم به شورای مرکزی بفرستند.

شورای انتشارات دانشگاه متشکل از مؤلفان و پژوهشگران برتر هر دانشکده است. علاوه بر آنها دو نفر از پژوهشگران برتر دانشگاه هم در این شورا حضور دارند، معاون پژوهشی، رئیس شورا بوده و رئیس مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه دبیر شورا است.

انتخاب نمایندگان دانشکد‌ها هم به این صورت است که هر دانشکده نماینده‌ای را به معاونت پژوهشی معرفی می‌کند، پس از تأیید معاونت با حکم رئیس دانشگاه این افراد به مدت دو سال در شورای چاپ و نشر دانشگاه منصوب می‌شوند.

اینکه دانشجویی به صورت فردی اثری بفرستد وجود ندارد

چاپ اثرهای دانشجویان به چه شکل است؟

دانشجویان دوره‌های ارشد و دکترا می‌توانند به همراه استاد راهنما یا مشاور خود کتاب‌های خود را با توجه به شیوه نامه به شورا ارسال کنند، اما امکان اینکه دانشجویی به صورت فردی اثری بفرستد وجود ندارد.

حدوداً چاپ یک کتاب در نشر دانشگاه چه مدت زمان می‌برد؟

از زمان دریافت اثر تا چاپ آن حدودا 6 تا 9 ماه طول می‌کشد، البته این زمان به نوع و شرایط موجود هم بستگی دارد.

انتشارات علامه در چه حوزه‌هایی کتاب چاپ می‌کند؟

مجوز ما دانشگاهی است و فقط کتاب‌های آموزشی و کمک آموزشی چاپ می‌کنیم. ما در حوزه علوم انسانی و علوم اجتماعی، بر اساس تمام گرایش‌هایی که وجود دارد، می‌توانیم کتاب‌ها را دریافت کنیم و محدودیتی در این زمینه وجود ندارد. حتی آثاری خارج از دانشگاه هم به دست ما می‌رسد. تقریباً در هر جلسه شورای انتشارات دانشگاه ما یک اثر از خارج از دانشگاه را در دستور کار داریم.

چاپخانه کرج از چه زمانی شروع به کار کرد و وضعیت امروز آن چگونه است؟

چاپخانه دانشگاه در کرج از سال 84 به صورت رسمی کار خود را آغاز کرد. آن زمان، دانشگاه برای این مجموعه دستگاه‌های چاپ را از آلمان وارد کرد و حتی نیروهایی نیز در آلمان دوره دیدند. در چاپخانه کرج سه سوله داریم، یکی چاپ، دومی صحافی و یک سوله انبار هم داریم که در حال حاضر حدود، 20 نفر در آنجا مشغول به کار هستند.

فروش کتاب در سال 95 نسبت به سال گذشته دو برابر افزایش یافته است

حق تألیف مؤلفان بر چه اساسی پرداخت می‌شود؟

انتشارات دانشگاه علامه طباطبائی بر طبق دستورالعمل اجرایی حق تألیفی را تعیین کرده است، هزینه‌های اولیه مانند صفحه‌آرایی، ویراستاری و مواردی از این قبیل با دانشگاه است، علاوه بر این ما حق تألیف هم به مؤلف پرداخت می‌کنیم که گاهی این مبلغ دو برابر ناشران دیگر است.

وضعیت فروش کتاب‌های دانشگاه چطور است و الان چند فروشگاه فعال دارید؟

طبق گزارش مدیر مالی دانشگاه، فروش سال 95 نسبت به سال 94 دو برابر افزایش یافته است. از نظر سود دهی هنوز به سطح مطلوبی نرسیده­ایم اما از نظر پوشش بخشی از هزینه‌های این رشد راضی‌کننده است.

به زودی همه مجموعه مقالات همایش‌های دانشگاه به صورت الکترونیکی از طریق یک نرم‌افزار ارائه می‌شود و افراد می‌توانند این کتاب‌ها را با قیمتی کمتر از نسخه چاپی از طریق این نرم‌افزار تهیه کنند.

در خصوص فروش هم باید بگویم ما یک سری تخفیف‌ها در مناسبت‌های خاص مانند اول مهر، 22 بهمن و نمایشگاه کتاب داریم. علاوه بر این در حالت عادی تخفیف 10 درصدی برای دانشجویان دانشگاه علامه طباطبائی وجود دارد.

ما چهار فروشگاه داریم، یکی در پردیس اصلی، یکی در دانشکده اقتصاد، فروشگاهی هم در انقلاب تا دی‌ماه سال گذشته فعال بود اما آن فروشگاه تعطیل شد ولی به­جای آن با کتاب‌فروشی سیمای دانش تفاهم نامه‌ای بستیم که الان این فروشگاه نماینده دانشگاه است. همچنین ما سامانه فروش آنلاین هم داریم که در حال حاضر اصلی ترین مخاطبان ما از طریق سایت book.atu.ac.ir کتاب­های خود را سفارش می‌دهند.

انتشار مجموعه مقالات دانشگاه علامه طباطبائی به صورت کتاب الکترونیکی را در دست اجرا داریم

چه برنامه‌هایی برای آینده دارید؟

یکی از مهمترین برنامه‌های ما انتشار مجموعه‌های تخصصی است، سال گذشته اولین عنوان از مجموعه ترجمه را رونمایی کردیم این مجموعه 6 جلدی است که در حال حاضر پنج جلد دیگر آن در مراحل چاپ قرار دارد. تلاش ما این است که مجموعه‌های تخصصی در حوزه‌های مختلف چاپ کنیم و آمار کتاب‌های در حال چاپی که بیان شد، بیشتر در قالب همین مجموعه‌ها است. برای نمونه ما الان مجموعه آموزش فارسی برای غیرفارسی‌زبانان را در دست انتشار داریم و امیدواریم در سال جاری بخشی از این هدف به ثمر برسد.

همچنین همانطور که گفتم در بخش نشریات برنامه ما اخذ نمایه‌های بین‌المللی و معتبر است. در بحث فروش هم به زودی کانالی را در تلگرام معرفی خواهیم کرد که امکان خرید از طریق ربات را به وجود خواهد آورد.

و در نهایت انتشار مجموعه مقالات دانشگاه علامه طباطبائی به صورت کتاب الکترونیکی را در دست اجرا داریم. به زودی همه مجموعه مقالات همایش‌های دانشگاه به صورت الکترونیکی از طریق یک نرم‌افزار ارائه می‌شود و افراد می‌توانند این کتاب‌ها را با قیمتی کمتر از نسخه چاپی از طریق این نرم‌افزار تهیه کنند.