گسترش سواد رسانه ای در کشور نیاز به همگرایی دارد

عضو هیئت علمی دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی در رابطه با وضعیت سواد رسانه ای در کشورمان به سیناپرس، گفت: بحث پیرامون سواد رسانه ای و سواد اطلاعاتی بعد از گسترش فناوری های ارتباطی که در دهه 90 به بعد بوجود آمد، مطرح شد.

به گزارش عطنا به نقل از سیناپرس، در رابطه با اهمیت این موضوع سمینارهای زیادی برگزار شده و تحقیقاتی نیز پیرامون آن انجام گرفته است. یکی از تحقیقاتی که در قالب پایان نامه دانشجویی انجام گرفته به این نتیجه رسیده است که بین میزان سواد رسانه ای اقشار مختلف تفاوت وجود دارد و مهارت های مواجهه با رسانه ها و موضع گیری در برابر آنها در بین اقشار مختلف، متفاوت است.

علی اصغر کیا افزود: به این معنا که جنس، شغل، پایگاه اجتماعی، میزان تحصیلات و ... از عواملی هستند که در سطح سواد رسانه ای تاثیر به سزایی دارند. البته، جا دارد در این زمینه تحقیقات بیشتری صورت گیرد تا عوامل موثر در ایجاد سواد رسانه ای نیز شناسایی شود و بتوانیم بهتر در این حوزه برنامه ریزی کنیم.

وی ادامه داد: بنابراین، سواد رسانه ای به عنوان یک مهارت تلقی می شود که گروه های مختلف در هر جامعه ای باید از آن بهره مند شوند تا در مواجهه با رسانه ها بتوانند راحت تر و بهتر تصمیم گیری کرده و از اطلاعات رسانه ها استفاده کنند.

این استاد ارتباطات تصریح کرد: با توجه به عصر حاضر و گسترش فعالیت ها در فضای مجازی، نمی توان انکار کرد که در این حوزه تفاوت های آشکاری با غرب داریم. البته، در ابتدا باید دو مفهوم سواد رسانه ای و سواد اطلاعاتی از یکدیگر تفکیک شوند. سواد اطلاعاتی نحوه استفاده از رسانه های جدید و نحوه تعامل کاربران با این فضا را مطرح می کند که از جهت مشکلات زیرساختی و دسترسی های سخت افزاری با کشورهای برخوردار و توانمند تفاوت هایی داریم.

کیا خاطرنشان کرد: علاوه بر این، در حوزه سواد رسانه ای هم کشورهای پیشرفته و فعال در این عرصه امکانات آموزشی و شرایطی را در کشورشان مهیا کردند که با کشور ما تفاوت های اساسی دارد. در این کشورها مراکز آموزش سواد رسانه ای دایر شده و در مقاطع مختلف ابتدایی، راهنمایی، دبیرستان و آموزش عالی دروسی برای آموزش سواد رسانه ای طراحی شده تا افراد در تمام سنین با این مفهوم آشنایی پیدا کنند.

وی تاکید کرد: این در حالی است که ما هنوز در طراحی دروس مشکل داریم و نقش آموزش سواد رسانه ای در متون درسی چندان دیده نمی شود. بنابراین، در هر دو حوزه سواد اطلاعاتی و سواد رسانه ای در کشورمان کاستی های فراوانی وجود دارد و این موضوع به میزان برنامه ریزی و امکاناتی که برای توانمند سازی این حوزه انجام دادیم، برمی گردد.

کیا در رابطه با تاثیر سواد رسانه ای بر عملکرد رسانه ها، گفت: قطعا مخاطب فعال و پویا که توانایی گزینشگری با مخاطب منفعل تفاوت های اساسی دارد. سواد رسانه ای کمک می کند افراد اطلاعات و توانایی های لازم را در مواجهه با خروجی رسانه ها کسب کنند و این گزینشگری قطعا عملکرد رسانه ها را تحت الشعاع قرار می دهد. در چنین وضعی دیگر رسانه ها نمی توانند اخبار و پیام های یکسویه و تک بعدی منعکس کنند چرا که، مخاطب آگاه دیگر چنین خروجی را نمی پذیرد.

وی در ادامه افزود: بنابراین در عصر حاضر تنوع و تعدد مجراهای ارتباطی دیگر اجازه نمی دهد که انحصار خبر در اختیار یک رسانه خاص باشد و اگر هم اینگونه باشد مورد اقبال مخاطبان قرار نخواهد گرفت. چراکه، مخاطب امروزی کانال های اطلاعاتی زیادی در اختیار داشته و می تواند گزینشگر باشد و این موضوع لزوم توجه به فعالیت های رسانه ای را بیش از پیش مطرح می کند.

این استاد ارتباطات رسیدن به نقطه مطلوب در حوزه سواد رسانه ای را یکی از موضوعات مهم عرصه ارتباطات کشورمان دانست و گفت: برای رسیدن به حد معقول سواد رسانه ای نیاز به ایجاد یک شورا داریم، این خلائی است که در حال حاضر در کشور وجود دارد. از این رو، تمامی دستگاه های اجرایی متولی امور آموزش و سیاست گذاری مثل آموزش و پرورش، وزارت علوم، شورای عالی انقلاب فرهنگی و ... باید شورایی تشکیل داده و جایگاه سواد رسانه ای را تعریف کرده و مفاهیم مرتبط با آن را در متون درسی بگنجاند. سپس امکانات و تکنولوژی های لزم را برای آموزش فراهم کند تا بتوانیم در این حوزه به نقطه مطلوب برسیم. رسیدن به این جایگاه هم وظیفه یک نهاد یا یک مرکز نیست و همانطور که اشاره کردم نیاز به یک همگرایی جدی دارد.