ضرورت بررسی سینمای ایران و نسبتش با شهر با رویکردی میان رشته ای

عطنا - دکتر بهارک محمودی عضو هیئت علمی دانشکده علوم ارتباطات علامه طباطبایی(ره) درباره انتشار کتاب «شهر و سینما در ایران» که به تازگی به‌کوشش او و توسط انتشارات علمی فرهنگی به چاپ رسیده‌است در خصوص چگونگی شکل گیری این کتاب در گفتگویی تفصیلی با خبرنگار عطنا به بیان پیشینه و دغذغه اصلی تولید این متن پرداخت.

وی گفت: «درواقع دغدغه اصلی شکل‌گیری این کتاب به ده – پانزده سال پیش بر می گردد، یعنی همان زمانی که در تلاش برای نگارش رساله کارشناسی ارشد بودم. از همان موقع بود که این موضوع برایم تبدیل به دغدغه‌ای شخصی شد و تا مراحل بعدی تحصیلی و حتی در دوره دکتری نیز ادامه یافت. اولین بار با کتاب «تهران سینما مدرنیته شهری» به این موضوع پرداختم و دومین کتابم «نمایش رنج تهران» بود که در همین شش الی هفت ماه گذشته به چاپ رسید، اما این کتاب حاضر یعنی «شهر و سینما در ایران»، متنی است که بین این دو کتاب کلیدش زده شد و اما چاپ آن به دلیل مشکلاتی که در سازمان‌های انتشاراتی وجود دارد چند سالی به تعویق افتاد. »

دکتر محمودی در این باره توضیح داد: « در واقع اگر سال ۹۳ را سال کلید خوردن این اثر در نظر بگیریم، پس از گذشت یک سال یعنی در سال ۱۳۹۴ دیگر تمامی مقالات کتاب آماده و در انتظار چاپ بود، اما متاسفانه به دلیل تغییرات مدیریتی در نهاد سفارش دهنده این مجموعه چاپ آن حداقل 6 سال طول کشید.»

محمودی در خصوص چگونگی انتخاب نویسندگان این متن اظهار داشت: «از آنجایی که این موضوع، حوزه ی مورد علاقه ی من بود، نویسندگانی که در این حوزه فعال بودند را می شناختم و آثارشان را پیگیری می‌کردم، البته این از وظایف طبیعی هر نویسنده‌ای به شمار می‌رود. از این روی تک تک این عزیزان را به متناسب با تخصصی که داشتند انتخاب و برای همراهی در این مجموعه دعوت کردم. مثلا دکتر پرویز اجلالی کتاب بسیار خوبی در خصوص جامعه شناسی سینما دارند با نام «دگرگونی اجتماعی و فیلم‌‌های سینمای ایران» که از منابع اصلی این حوزه به شمار می آیند یا دکتر امیر علی نجومیان که تا آن زمان چند کارگاه در خصوص شهر و سینما برگزار کرده بودند و معلوم بود که به این حوزه علاقمندند.

وی افزود: دکتر علی پاپلی یزدی رساله‌ای با موضوع مطالعه تحول مدرنیته در سینمای ایران نوشته‌اند که نسبت مشخصی با شهر و حیات محله ای دارد که یکی از بهترین مقالات این کتاب به شمار می‌رود. همین طور استاد بزرگوار دکتر مجید حسینی زاد که در جریان چاپ این متن به رحمت خدا رفتند. متاسفانه مقاله موجود در این کتاب، آخرین مقاله ای است که از ایشان هست و به چاپ رسیده‌ است، دکتر حسینی‌زاد در حوزه جامعه شناسی سینما خیلی کار کرده بودند و از این جهت حضورشان در این مجموعه بسیار ارزشمند بود. در واقع می‌خواهم بگویم به دلیل آشنایی که با ادبیات موجود در این عرصه داشتم انتخاب این نویسندگان مجموعه کار چندان سختی نبود. البته یک مقاله هم از خودم هست که مقاله پایانی این مجموعه به شمار می‌رود.»

دکتر محمودی در پاسخ به این پرسش که پیوستار موضوعی این اثر بر چه اساسی استوار است بیان داشت:‌ «فصل مشترک تمامی مقالات این مجموعه موضوع شهر در سینما و معانی متفاوتی است که از این رابطه استنباط می شود. در واقع هر مقاله از چشم انداز متفاوتی به این موضوع پرداخته است. برای مثال مقاله ی دکتر پرویز اجلالی راجع به امکانات کالبدی سینماها در شهرهای ایران هستند، ما در سالهای مختلف چه تعداد سینما در چه شهرهایی داشتیم و این سینما ها چه تحولاتی پیدا کردند ، مقاله ی دکتر امیر علی نجومیان که در خصوص نسبت شهر و زن در سینما نوشته شده است، مقاله ی دکتر حسینی زاد راجع به معنای خیابان در سینمای ایران نوشته شده است و مقاله ی من در خصوص مقایسه معنای شهر در سینمای دو جریان عامه پسند و موج نو در سینمای قبل از انقلاب به شمار است. همچنان که می‌بینید هسته مرکزی در تمامی این مقالات مشترک است.»

او در ادامه گفت: «حوالی سال‌های ۸۷-۸۶ که تصمیم گرفتم در این باره کار کنم، منابع محدودی در اختیار داشتم و تنها یکی یا دو مقاله علمی در این حوزه نوشته شده بود و سایر منابع موجود مقالات ژورنالیستی به شمار می‌آمدند، اما خوشبختانه در چند سال اخیر از زوایای مختلف به این موضوع پرداخته شده است که نشان از علاقمندی پژوهشگران مختلف به این حوزه دارد، از این روست که می توان گفت در خصوص سینمای ایران و نسبتش  با شهر در حال حاضر به لحاظ منابع پژوهشی با کمبود چندانی مواجه نیستیم، به هر حال همانطور که در مقدمه ی این کتاب نوشته ام این موضوع به قدری جذاب است و به دلیل میان رشته ای بودنش چنان گشاده دست است که کماکان جا برای تحقیق دارد.»

او در خاتمه اظهار داشت: « در واقع خبر خوش برای محققان آینده این است که در این عرصه ادبیات متنوعی پدید آمده و در دسترس است که می‌تواند تکیه‌گاه تحقیقات بعدی آنان به شمار رود.»
 
تهیه و تنظیم:‌ محمد پویا قاسمی

عطنا را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید:

اینستاگرام                                              تلگرام