آموزش‌وپرورش اولویت دولت دوم روحانی می‌شود؟

انتخابات ریاست‌جمهوری به پایان رسید و دولت دوازدهم تا ماه‌های آینده مستقر خواهد شد و حالا مطالباتی از جنس آموزش و پرورش و مشکلاتش از سوی یک‌میلیون فرهنگی و ۱۳.۵میلیون دانش‌آموز کشور مطرح است که نمی‌توان آنها را نادیده گرفت.

به گزارش عطنا به نقل از تسنیم، تکلیف انتخابات ریاست جمهوری مشخص و دولت دوازدهم تا ماه‌های دیگر مستقر خواهد شد، اما در میان مطالبات مختلف اقتصادی و معیشتی، اجتماعی، فرهنگی و دفاعی از سوی مردم، معلمان و دانش‌آموزان نیز مطالبات مختلفی را از دولت جدید خواهند داشت.

هر چند در مناظرات ریاست‌جمهوری مقوله مهم آموزش‌وپرورش تحت تاثیر مسائل دیگر از جمله موضوعات اقتصادی بازهم نادیده ماند اما یک میلیون فرهنگی و 13.5 میلیون دانش‌آموز مخاطبان وزارت آموزش‌وپرورش هستند که نمی‌توان نسبت به خواسته‌ها و مشکلات آنها بی‌تفاوت بود.

در مناظرات کاندیداهای ریاست جمهوری، اسحاق جهانگیری با تاکید براینکه توسعه علمی کشور دو کانون اصلی دارد و باید به آموزش و پرورش به صورت جدی توجه شود، گفت: هم سند تحول و هم معیشت فرهنگیان باید مدنظر باشد چرا که معلمان تاثیرگذارترین قشر هستند. در دولت یازدهم دریافتی حقوق فرهنگیان به 2 میلیون و 850 هزار تومان رساندیم اما وضع معیشتی آنها مناسب نیست باید جدی کار کرد. آموزش و پرورش به عنوان مبنای آموزشی کشور مورد توجه جدی دولت آینده خواهد بود.

آموزش‌وپرورش سال‌هاست که با مشکلات متعددی دست و پنجه نرم می‌کند، مشکلات معیشتی معلمان، بی‌انگیزگی آنها، محرومیت مدارس و دانش‌آموزان در مناطق مرزی و محروم کشور، فضای فرسوده مدارس، مدارس کپری، عدم اختصاص سرانه به مدارس، کسری بودجه، ساماندهی نامناسب نیروی انسانی و افزایش تراکم دانش‌آموزان در کلاس‌های درس تنها بخشی از مشکلات نظام آموزش و پرورش است.

آموزش‌وپرورش نتوانست اولویت دولت یازدهم باشد

محمد علی نجفی رئیس ستاد فرهنگیان حسن روحانی با اعتراف به اینکه قرار بود، آموزش و پرورش اولویت اول دولت باشد اما  متاسفانه به علت وضعیت بحرانی کشور، آموزش و پرورش نتوانست در اولویت اول قرار گیرد، گفت:  مسائلی چون لغو تحریم‌ها و ایجاد ثبات در اقتصاد در اولویت قرار گرفت.قطعاً در دولت  دوم روحانی، با مدیریت وضعیت تحریم‌های خارجی و ایجاد ثبات اقتصادی در فضای داخلی، وضعیت مناسبی برای توجه به مباحث زیر بنایی‌تر مانند آموزش‌و پرورش فراهم می‌شود و به امید خدا آموزش و پرورش در اولویت کارهای دولت قرار خواهد گرفت.

در این دوره کاندیداهای ریاست جمهوری برنامه مشخصی برای وزارت آموزش وپرورش نداشتند و این نشان‌دهنده آن است که همچنان این حوزه در اولویت قرار ندارد هر چند دولت‌های مختلف بر طبل حمایت از آموزش‌وپرورش به عنوان دستگاه‌ تامین کننده نیروی انسانی کشور کوبیده‌اند اما همچنان آموزش‌وپرورش با مشکلات متعددی دست‌وپنجه نرم می‌کند و در دولت یازدهم نیز برخلاف وعده‌های داده شده آموزش‌وپرورش در اولویت قرار نگرفت.

حجت الاسلام حسن روحانی در انتخابات ریاست جمهوری سال 92 با گله از موقعیت بد معیشتی و منزلتی فرهنگیان قول ارتقای جایگاه آنها را داد. وی همچنین در رابطه با عدالت آموزشی گفته بود: عدالت در آموزش هم رعایت نشده است. نمی‌شود یک عده‌ای مدارس دولتی بروند که در سال گذشته دیدیم به خاطر آتش گرفتن بخاری‌های غیراستانداردش چه بلایی سر عزیزان مردم آمد و یک عده‌ای مدارسی بروند که شهریه هر سال تحصیلی‌اش بیش از 20 میلیون تومان است و امکانات خاص به دانش‌آموز ارائه می‌شود.  آموزش و پرورش طبقاتی شده است و من واقعاً می‌ترسم از روزی که بهترین دانشگاه‌ها فقط مال فرزندان طبقات بالایی باشد که پول دارند تا آموزش خصوصی را بخرند. مدارس به دو دسته خوب و بد تقسیم شده‌اند و عدالت آموزشی واقعا رعایت نمی‌شود.اقدام عاجلی که باید در زمینه آموزش و پرورش صورت گیرد، اصلاح روندی است که مدارس را به یک نهاد انتفاعی، خودگردان  و بنگاه اقتصادی تبدیل کرده است؛ اما دولت یازدهم در حل این مشکلات موفقیت چندانی نداشت

آموزش‌وپرورش سال‌هاست که با مشکلات متعددی دست و پنجه نرم می‌کند، مشکلات معیشتی معلمان، بی‌انگیزگی آنها، محرومیت مدارس و دانش‌آموزان در مناطق مرزی و محروم کشور، فضای فرسوده مدارس، مدارس کپری، عدم اختصاص سرانه به مدارس، کسری بودجه، ساماندهی نامناسب نیروی انسانی و افزایش تراکم دانش‌آموزان در کلاس‌های درس تنها بخشی از مشکلات نظام آموزش و پرورش است.

بخشی از مهمترین مسائل آموزش‌وپرورش که نیازمند توجه جدی دولت دوازدهم است بدین شرح است:

ساماندهی نیروی انسانی

نیروی انسانی در سال‌های آتی یکی از مهمترین مشکلات وزارت آموزش‌وپرورش است به گونه‌ای که در 4 سال آینده به اندازه 15 سال گذشته بازنشسته در آموزش و پرورش خواهیم داشت. طبق اعلام اسفندیار چهاربند رئیس مرکز برنامه‌ریزی و نیروی انسانی وزارت آموزش‌وپرورش، از امسال تا سال 1399، 320 هزار نفر در آموزش و پرورش بازنشسته خواهند شد و براین اساس به 300 هزار معلم نیاز خواهیم داشت.

نیازهای انبوه آموزش و پرورش به معلم را با توجه به سونامی خروج نیرو باید با روش‌های مناسب پاسخ داد اما با توجه به کاهش یافتن ظرفیت پذیرش دانشجو در دانشگاه فرهنگیان و تضعیف شدن این دانشگاه، این حجم از نیروی انسانی مورد نیاز را چگونه می‌توان تامین کرد؟

مشکلات معیشتی و بی‌انگیزگی معلمان نیز یکی از مسائل جدی است که دولت آینده با آن مواجه است، دولت یازدهم در این بخش عملکرد موفقی نداشت و با اجرای دست‌وپا شکسته طرح رتبه‌بندی معلمان که تفاوت‌های بسیاری با طرح مدنظر سند تحول بنیادین داشت به طور میانگین 200 تا 500 هزار تومان به حقوق معلمان اضافه شد اما آنها همچنان با تأخیرهای طولانی در پرداخت مطالبات خود مواجه هستند.

براساس طرح رتبه‌بندی، معلمان باید مانند اساتید دانشگاه رتبه‌بندی شوند و شأن آنها همانند اساتید دانشگاه باشد. احیای منزلت اجتماعی معلمان در جامعه یکی از مهمترین خواسته‌های آنهاست، به گفته معلمان تا زمانی که معلم دغدغه  معیشت داشته باشد و برای تامین هزینه‌های زندگی مجبور به روی آوردن به شغل دوم باشد، منزلت معلم و کیفیت در آموزش‌وپرورش معنایی ندارد، در حقیقت تأمین معیشت آنها نیز با احیای منزلت اجتماعی محقق می‌شود.

شفافیت در عملکرد صندوق ذخیره فرهنگیان

در ماه‌های اخیر وضعیت صندوق ذخیره فرهنگیان و بانک سرمایه و اخبار مربوط به فساد مالی 8 هزار میلیارد تومانی فرهنگیان را نسبت به عملکرد صندوقی که قرار بود به نفع آنها فعالیت کند ناامید کرده است به گونه‌ای که آنها در کامنت‌های متعدد این سوال را مطرح می‌کنند، چگونه وام‌های کلان به برخی افراد خاص پرداخت می‌شود اما یک معلم از بانک سرمایه وام دو یا چهار میلیون تومانی هم نمی‌تواند بگیرد و باید چند ضامن داشته باشد.

در سال‌های گذشته بسیاری از معلمان و کارشناسان آموزشی نسبت به عملکرد صندوق ذخیره فرهنگیان هشدار داده و از آن به عنوان تاریکخانه وزارت آموزش‌وپرورش یاد کردند و سرانجام بخشی از تخلفات و سوءاستفاده‌های مالی در بانک سرمایه و صندوق فرهنگیان مشخص شد و حالا معلمان از دولت جدید انتظار دارند که با شفافیت در رابطه با وضعیت صندوق ذخیره فرهنگیان سخن بگویند، تا کنون گزارش روشنی در این باره به آنها ارائه نشده است و این مسئله به اعتماد فرهنگیان لطمه زده است و باید پرسید که دولت آینده برای احیای این اعتماد چه خواهد کرد؟

عدالت آموزشی

وضعیت مدارس در مناطق محروم  کشور بسیار نامناسب است و هنوز دانش‌آموزان روستاهای بسیاری در گرمای طاقت فرسا درکانتینرها درس می‌خوانند.

هم‌اکنون بیش از 68 هزار کلاس ناامن در کشور وجود دارد که نیازمند تخریب است از سوی دیگر بیش از 96 هزار کلاس درس نیاز به مقاوم‌سازی است که ساماندهی به آنها به اعتبار 18 هزار میلیارد تومانی نیازد دارد.یک هزار کلاس خشت و گلی و 1700 کلاس کانکسی در سراسر کشور وجود دارد که اگر اعتبار لازم تامین شود در مدت زمان دو سال مشکل این فضاها حل می‌شود و در مجموع 500 میلیارد تومان اعتبار برای آنها نیاز است.

دانش‌آموزان مناطق محروم کشور با سختی‌های بسیار و در امکانات نامناسب مشغول به تحصیل هستند و این واقعیت مهمی است که نمی‌توان آن را نادیده گرفت.

کمبود منابع و هدررفت بودجه

کسری بودجه همواره به عنوان مهمترین مشکل وزارت آموزش‌وپرورش مطرح است به گونه‌ای که در پایان هر سال این وزارتخانه با معضل کسری بودجه مواجه می‌شود از سوی دیگر بودجه مربوط به کیفیت بخشی در سال‌های گذشته رو به کاهش بود که این موضوع به کیفیت آموزش در نظام آموزش‌وپرورش لطمه می‌زند.

در کنار این کسری بودجه برخی کارشناسان از هدررفت منابع در آموزش‌وپرورش خبر می‌دهند آنگونه که سید محمد بطحایی معاون سابق توسعه مدیریت و پشتیبانی وزارت آموزش‌وپرورش گفته است: بهره‌وری منابع در آموزش‌وپرورش 30 درصد است و این بدین معناست که 70 درصد منابع به خوبی مورد استفاده قرار نمی‌گیرند و یکی از اولویت‌های اصلی در آموزش‌وپرورش باید افزایش کارآمدی و بالابردن بهره‌وری باشد موضوعی که تا به امروز وزرای مختلف در ساماندهی آن عملکرد موفقی نداشتند.

و اما در آخر معلمان انتظار دارند، وزیری از جنس تعلیم و تربیت برای آموزش‌وپرورش انتخاب شود چرا که در ماه‌های اخیر انتشار خبر فعالیت اقتصادی وزیر آموزش وپرورش بازتاب خوبی در میان جامعه فرهنگیان نداشته است.

این‌ موارد تنها بخشی از مشکلات بزرگترین وزارتخانه کشور است که دولت دوازدهم باید برنامه‌های مشخصی برای آنها داشته باشد و پس از این معلمان منتظر تحقق وعده‌های داده شده هستند. آیا صحبت‌های رئیس ستاد فرهنگیان رئیس جمهور مبنی بر اینکه «در دولت  دوم روحانی، با مدیریت وضعیت تحریم‌های خارجی و ایجاد ثبات اقتصادی در فضای داخلی، وضعیت مناسبی برای توجه به مباحث زیر بنایی‌تر مانند آموزش‌و پرورش فراهم می‌شود و به امید خدا آموزش و پرورش در اولویت کارهای دولت قرار خواهد گرفت.» عملیاتی خواهد شد؟