اگر انقلاب نمی‌شد قطعا چیزی به نام معرفت‌شناسی مطرح نبود

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به برگزاری جلساتی همچون همایش قرآن و معرفت‌شناسی و امثال آن، اظهار کرد: از برکات انقلاب اسلامی ایران برگزاری چنین جلساتی است و اگر انقلاب نمی‌شد، قطعا چیزی به نام معرفت‌شناسی و فلسفه ذهن مطرح نبود.

به گزارش عطنا، حجت‌الاسلام علی‌اکبر رشاد، عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی و رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی دوشنبه 25 بهمن‌ماه در همایش قرآن و معرفت‌شناسی در سالن شهید مطهری دانشکده ادبیات فارسی و زبان‌های خارجی دانشگاه علامه طباطبائی، افزود: باید شکرگزار نعمت انقلاب اسلامی باشیم، چراکه امروزه نسل ما از مواهب انقلاب بسیار بهره برده است.

وی ادامه داد: در حوزه علم حصولی، بحثی داریم تحت عنوان حجیت که این بحث در ابواب مختلف دانش مطرح می شود. ضمن‌آنکه از آنجا که فقه، محور علوم حوزوی و نظام‌نامه و معیشت‌نامه مسلمانان است حجیت هم اهمیت والایی پیدا می‌کند.

رشاد با بیان اینکه احکام اسلامی به دو دسته تکلیفی و وضعی تقسیم می‌شود، گفت: در احکام وضعی بحث حجت و حجیت مطرح شده و همانطور که می‌دانیم فقه، محور علوم حوزوی است.

وی یادآور شد: مرحوم محقق اصفهانی عقیده داشتند که علم اصول را باید بر محور حجت و حجیت صورت‌بندی کنیم و شاگرد ایشان آیت‌الله بروجردی هم همین نظر را دارند. ضمن‌آنکه آیت‌الله سیستانی نیز این موضوع را جدی‌تر مطرح می کنند.

رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی اذعان کرد: آیت‌الله سیستانی آورده است که علم اصول، منطق فهم دین و منطق معرفت اسلامی با دو الگو صورت‌بندی می‌شود؛ یکی اینکه علم اصول را حول حجت و دوم اینکه علم اصول را حول اعتبار بدانیم. اگر بخواهیم علو اصول را حول محور اعتبار لحاظ کنیم این نگاه پر از اشکال خواهد بود و بنده یازده اشکال آیت‌الله سیستانی گرفته‌ام اما پیشنهاد اول، قابل دفاع است.

رشاد با بیان اینکه در سر حجیت دو نظریه کلان سببیت و طریقیت وجود دارد، افزود: بر اساس نظریه سببیت اماره خود منشاء تولید حکم است. خلاصه اینکه همه طرق و حجج که در فهم دین کاربرد دارند، حیثیت معرفت شناختی دارند. یعنی یا کاشف تام هستند یا کاشف ناقص. یقینیات که کاشف هستند. اماره هم چون ظنی است یقین آور نیست، اما اصول عملیه عقلیه حیث کاشفیت دارند. آیات قرآن هم نشان می دهد که حجت مراتب دارد و سر حجیت، کاشفیت ادله و طرق است.

عضو شورای انقلاب فرهگی تاکید کرد: به عقیده ما یقینیات کاشف هستند، اماره نیز حیث کاشفی دارد، اصول عملیه عقلیه نیز حیث کاشفیت دارد و حیث معرفت شناختی دارد. مجموعه همه طرق، حجج و ادله که در فهم دین کاربرد دارد دارای حیث و سرّ معرفت شناختی دارد، حتی اصول عملیه در حالی که مشهور است کاشف نیست ولی به عقیده ما فطرتاً کاشف است. آیاتی از قرآن نیز همین مطالب را مطرح می کند.

رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی خاطرنشان کرد: بسیاری از مسائل جدیدی که در کشور مطرح می‌شود تحت تأثیر فضای انقلاب است و اگر انقلاب نمی‌شد و چنین شرایطی برای مطرح کردن موضوعات مختلف پیش نمی‌آمد.

دومین همایش قرآن و معرفت شناسی توسط پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و با همکاری دانشگاه علامه طباطبائی با حضور حجت‌الاسلام علی‌اکبر رشاد، عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی و رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، حجت‌الاسلام محمود محمدی‌عراقی، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام و حسین سلیمی، رئیس دانشگاه علامه طباطبائی در سالن شهید مطهری دانشکده دانشکده ادبیات فارسی و زبان‌های خارجی دانشگاه علامه برگزار شد.