در گفت وگو با کارشناسان بررسی شد: قاچاق لوازم آرایشی و پیامدهای ویرانگر آن

طی روزهای گذشته خبر واردات 76 میلیارد تومانی لوازم آرایشی به کشور در بازه زمانی سه ماهه نخست سال جاری مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفت. بنا بر آمار و اطلاعات گمرک، در این فاصله زمانی نزدیک به 2 هزار تُن انواع لوازم آرایشی از کشورهایی چون اسپانیا، ایتالیا، آلمان، امارات متحده عربی و فرانسه به شکل قانونی وارد ایران شده‌است.

به گزارش عطنا به نقل از ایرنا، به رغم چشمگیر بودن این ارقام، نکته تامل برانگیزتر ناچیز بودن واردات قانونی در برابر حجم انبوه قاچاق لوازم آرایشی است. در این ارتباط، مدیرکل مبارزه با قاچاق کالا پانزدهم تیرماه امسال از قاچاقی بودن ۸۰ درصد از لوازم آرایشی موجود در بازار ایران خبر داد.

بر پایه آمارهای جهانی موجود، مصرف سرانه لوازم آرایشی در ایران بسیار بالا است به طوری که در رتبه بندی جهانی سال 2008 میلادی، ایران در جایگاه هفتم جهانی قرار گرفت و در خاورمیانه پس از عربستان رتبه دوم را به خود اختصاص داد.

همچنان که گفته شد، بخش مهمی از وسایل بهداشتی و لوازم آرایشی از راه‌های غیرقانونی و قاچاق به کشور وارد می‌شود. تاریخ مصرف بسیاری از آن‌ها دستکاری و به روز شده‌است، مواد اولیه غیربهداشتی و نامرغوب در برخی لوازم آرایشی در پوشش یک برند معروف پنهان می‌شود و قیمت پایین آن‌ها مشتریان بسیاری را جذب خود می‌کند.

بیشترین حجم اجناس بهداشتی و آرایشی قاچاق از مرزهای غربی به کشور وارد می‌شود. در این میان، نظارت ناکافی بر فرایند ورود و پخش این کالاها و همچنین خرید و فروش و مصرف این مواد، عرصه را برای سودجویان باز گذاشته تا نه فقط سلامت شهروندان، که گردش چرخ‌های اقتصادی کشور را نیز دچار اخلال کنند.

پیامدهای مصرف لوازم آرایشی و بهداشتی قاچاق در سلامت افراد، آثار منفی آن برای اقتصاد کشور و همچنین راهکارهای جلوگیری از ورود و مصرف لوازم آرایشی قاچاق و برکنار از نظارت بهداشتی، گروه پژوهش و تحلیل خبری ایرنا را بر آن داشت تا در این باره به گفت و گو با کارشناسان مربوط بپردازد.

به باور کارشناسان، عرضه غیررسمی لوازم آرایشی قاچاق با قیمت پایین در سایه نبود نظارت کافی بر بازار معضل بزرگی برای حوزه سلامت، بهداشت و اقتصاد کشور به شمار می‌رود.

فقدان عنصر سلامت در مواد آرایشی قاچاق

سلامت و زیبایی 2 عنصر بسیار مهم از وجود جسمی و روانی انسان به شمار می‌رود که نگه داشتن آن در شرایط مطلوب، از اهمیت و حساسیت بالایی برخوردار است و هرگونه غفلت و کوتاهی می‌تواند این 2 عنصر را به خطر اندازد.

انسان‌ها افزون بر تلاش برای حفظ سلامت، خواهان زیبایی نیز هستند. این موضوع در میان بانوان با اهمیت و حساسیت ویژه ای نگریسته می‌شود تا جایی که برخی از آنان برای زیبا دیده شدن، انواع مواد و لوازم را به کارمی گیرند و گاهی برای رسیدن به معیار مورد نظر از جراحی نیز کمک می‌گیرند. با توجه به این واقعیت، شرکت‌های دارویی و بهداشتی زیادی در جهان در آزمایشگاه‌های خود، کارشناسان و متخصصان زبده ای را به کار گرفته اند تا با تهیه و تولید مواد آرایشی و بهداشتی، زیبایی و جوانی را برای مشتریان خود به ارمغان بیاورند.

در این میان، سودجویانی در کشور ما هستند که به دلایلی همچون نبود دسترسی آسان به فرآورده‌های بهداشتی و آرایشی معروف و سالم و مهمتر از آن هزینه بالای این لوازم، به تولید کالاهای آرایشی غیربهداشتی و ناسالم اقدام می‌کنند یا با تجارت غیرقانونی، مشکل‌های فراوانی را برای مصرف کنندگان به وجود می‌آورند. مصرف مواد ناسالم و بی کیفیت آرایشی در سال‌های گذشته به دلیل افزایش قاچاق این لوازم به کشور، آسیب‌ها و مشکل‌های پوستی زیادی را برای مصرف کنندگان به همراه آورده‌است.

در همین زمینه «خلیل صداقت پیشه» متخصص پوست، مو و زیبایی به پژوهشگر ایرنا گفت: مواد آرایشی غیرمجاز و قاچاق از آنجا که از نظر بهداشتی هیچ کنترل و نظارتی روی آنها صورت نگرفته‌است، آسیب‌ها و ضایعه‌هایی در پوست ایجاد می‌کند که نه فقط با درمان‌های معمولی بلکه با لیزر نیز درمان نمی‌شود. حتی در لوازم آرایشی سالم و مجاز نیز ترکیباتی وجود دارد که در تماس با نور باعث تیرگی پوست می‌شوند اما این موضوع در لوازم آرایشی قاچاق و غیرمجازِ بازار، به مراتب شدیدتر است چرا که مواد و لوازم آرایشی قاچاق، یا تاریخ مصرف گذشته اند یا در ترکیبات و فرایند تولید آنها مواد غیربهداشتی به کار رفته که برای سلامت پوست مضر است. ترکیبات این مواد لکه ها، تیرگی‌ها و سوختگی‌هایی روی پوست ایجاد می‌کند که در بسیاری مواقع هیچ درمانی برای آنها وجود ندارد.

به گفته وی، برخی مواقع در تهیه و تولید مواد آرایشی قاچاق، از ترکیب‌های ناشناخته ای همچون فرآورده‌ها یا سلول‌های حیوانی استفاده می‌شود که ممکن است منبعی برای انتقال باکتری‌هایی همچون سیاه زخم و دیگر بیماری‌های پوستی باشند.

این متخصص پوست و مو افزود: در چند سال گذشته، سودجویان از فضای تحریم استفاده و مواد آرایشی و بهداشتی تقلبی را از چین، تایلند و دیگر کشورها به نام شرکت‌های معروف آمریکایی و اروپایی جعل و وارد بازار کردند و به فروش رساندند.

صداقت پیشه در مورد پیامدهای استفاده از مواد آرایشی غیربهداشتی چنین توضیح داد: استفاده از مواد آرایشی تقلبی در فرد ایجاد حساسیت می‌کند. شماری از بیمارانی که به ما مراجعه می‌کنند، از التهاب، قرمزی، احساس سوزش و خارش به وجود آمده در موضعی که ماده آرایشی استفاده شده‌است، شکایت می‌کنند. همچنین تیرگی و تغییر رنگ پوست، ایجاد عفونت، بروز جوش‌های چرکی و ... از نشانه‌هایی است که در بیمارانی که از مواد آرایشی تقلبی و غیر بهداشتی استفاده کرده اند، فراوان دیده می‌شود.

قاچاق به درآمدهای دولت آسیب می‌زند

کالاهای آرایشی و بهداشتی قاچاق افزون بر اینکه تهدیدی برای سلامت پوست و زیبایی به شمار می‌رود، از نظر اقتصادی نیز آسیب‌های بسیاری به دنبال می‌آورد.

در این باره «مهدی تقوی» اقتصاددان، با بیان اینکه قاچاق سم و آفتی بزرگ برای اقتصاد یک کشور است به ایرنا گفت: مالیات، بخشی از درآمد دولت است و عوارض و تعرفه‌های گمرکی نیز به دلیل تعرفه گذاری‌های ویژه ای که بنا به درجه اهمیت روی کالاهای وارداتی اعمال می‌شود بسیار مهم هستند. ورود کالای قاچاقی بیشتر به دلیل فرار از پرداخت مالیات و تعرفه‌های گمرکی است که خود آسیب‌های زیادی به تولید اقتصادی یک کشور می‌زند. قاچاق، بیش از هرچیز به درآمد دولت آسیب می‌رساند، دیگر اینکه ورود برخی کالاها به دلیل رقابتی بودن بازار، عرصه را برای شکوفایی تولید داخلی تنگ و آن‌ها را از چرخه تولید خارج می‌کند که خود باعث افزایش بیکاری و فقر در جامعه می‌شود.

این مدرس اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی افزود: قاچاق بیش از هر چیز بر درآمد دولت اثر می‌گذارد و باعث می‌شود دولت در بخش منابع درآمد و هزینه‌های خود با مشکل روبرو شود. همچنین هزینه‌های زیادی که دولت صرف مبارزه با جمع آوری کالای قاچاق در جامعه می‌کند نیز بر مشکل‌های این حوزه می‌افزاید. هزینه‌ها و مالیاتی که دولت می‌تواند صرف امور رفاهی مردم کند با قاچاق کالا تا اندازه زیادی کاهش می‌یابد که این موضوع دولت را در ارایه خدمات رفاهی به مردم دچار مشکل می‌کند.

قاچاق کالاهای آرایشی، نه تنها سلامت مصرف کنندگان آن را به خطر می‌اندازد بلکه افزایش بیش از اندازه آن به دلیل قیمت پایین و در دسترس بودن باعث شده تا سن استفاده از این لوازم به زیر 15 سال برسد. این در حالی است که در بیشتر کشورهای اروپایی، آمریکایی و به اصطلاح توسعه یافته، زنان از 40 سالگی به بعد، به مصرف و استفاده از لوازم آرایش روی می‌آورند اما در ایران و کشورهایی با شرایط مشابه، مصرف اقلام آرایشی به دلایل گوناگونی همچون خلا فرهنگ سازی، نبود اعتماد به نفس، بی توجهی به ارزش‌ها و آموزه‌های دینی و عرفی و الگو برداری نادرست از فرهنگ وارداتی نه تنها کمتر نشده، بلکه به سن کودکی نیز کشیده شده‌است.

مرزهای کشور نیز به دلیل گستردگی نیازمند نظارت و کنترل بیشتری هستند زیرا نظارت ضعیف در مبادی ورود کالاها و اجناس خارجی، تولید و بازار کالاهای داخلی را آماج حجم انبوهی از واردات غیرقانونی و ناسالم قرار می‌دهد.

اینگونه کالاها به دلیل اینکه به صورت غیرقانونی وارد کشور می‌شوند از فرایند تولید، ترکیب ها، شرایط نگهداری و تاریخ انقضای آن‌ها اطلاعی در دست نیست و از این رو نمی‌توان به آن‌ها اطمینان کرد. در این میان حتی برخی کالاهای قاچاق با برچسب وزارت بهداشت وارد بازار شده و در دسترس خریداران قرار گرفته‌است.

با توجه به آنچه گفته شد، نظارت موثر و کارآمد بر ورود لوازم آرایشی به کشور و پخش و فروش آن در جامعه با توجه پیامدهای آن در حوزه‌های اقتصاد و سلامت از ضرورت و اهمیتی ویژه برخوردار است و باید به شکلی جدی در دستور کار دستگاه‌های اجرایی و نظارتی قرار گیرد.