اما و اگرهای برگزاری کرسی‌های آزاد اندیشی در دانشگاه‌ها

 کرسی‌های آزاد اندیشی از مواردی است که همه مسئولان نظام به ویژه مقام معظم رهبری بر آن تاکید دارند و هر روز بر ضرورت و اهمیت برگزاری آنها بیشتر تاکید می‌کنند. دانشگاه‌ها نیز در سالیان اخیر سعی کرده‌اند، تا شرایطی فراهم کنند که برگزاری چنین برنامه‌هایی گسترش یابد. با این حال هنوز رشد چشمگ‌یر و تأثیر واضح این کرسی‌ها بر جامعه هویدا نشده و جای سؤال دارد که چرا کرسی‌های آزاداندیشی هنوز به آن اندازه‌ای که بر آنها تاکید شده فعال نیستند؟

به گزارش عطنا و به نقل از ایسنا، با اینکه آیین‌نامه کرسی‌های آزاداندیشی نیز تصویب و اصلاح شده با استقبال چندانی از سوی دانشجویان و مسؤلان دانشگاه‌ها واقع نشده است. برای بررسی بیشتر این موضوع و شناخت ابعاد مختلف کرسی‌های آزاداندیشی، بحث مصونیت قضایی، حمایت‌های مالی و معنوی و ارزشیابی این کرسی‌ها گفت‌وگویی با دو نفر از معاونان فرهنگی دانشگاه‌های استان اصفهان انجام شد.

جعفر شانظری، معاون فرهنگی دانشگاه اصفهان و رضا اسماعیلی، معاون فرهنگی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان معتقدند که یکی از موانع برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی نبود فضای باز و ترس از بیان نظر مخالف در فضای امنیتی دانشگاه‌هاست.

رضا اسماعیلی در مورد برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی در دانشگاه‌ها و اهمیت آن اظهار کرد: کرسی‌های آزاداندیشی یکی از ضرورت‌های مهم برای دانشگاه‌های کارآفرین، مراکز تولید اندیشه و دانشگاه‌های خلاق به شمار می‌رود به همین دلیل یکی از عناصر ضروری و بنیادی جامعه علمی تلقی می‌شود.

وی اضافه کرد: اشخاص باید بتوانند اندیشه‌های جدید را در یک فضای گفت‌وشنود علمی و خارج از پیش‌داوری‌ها و منافعی که در بیشتر اندیشه‌ها وجود دارند مطرح و یک جریان خالق علمی را تولید کنند.

جعفر شانظری نیز در مورد اهمیت کرسی‌های آزاداندیشی در دانشگاه‌ها اظهار کرد: اهمیت کرسی‌های آزاداندیشی به این دلیل است که باعث می‌شود در اثر گفت‌وگو و تبادل نظر، سطح آگاهی دانشجو نسبت به مسائل بالا برود، منطق گفت‌وگو را یاد بگیرد و تحمل پذیرش نظر مخالف را تمرین کند.

وی در مورد برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی در دانشگاه اصفهان گفت: سعی کردیم در جلسه‌ای که در اردیبهشت‌ماه با معاونان فرهنگی دانشکده‌ها داشتیم سمت‌وسوی برنامه‌های امسال را به این سمت ببریم، بنابراین کرسی‌های مختلفی را برگزار کردیم و در نظر داریم از ماه مهر این بخش را فعال کنیم، چون در کنار نشریات، کانون‌ها و فعالیت تشکل‌ها ، بهترین فعالیتی را که در سطح دانشگاه از لحاظ دانشگاهی مطلوب می‌بینیم؛ بحث کرسی‌های آزاداندیشی است.

فضای امنیتی دانشگاه‌ها، آفت کرسی‌های آزاداندیشی

معاون فرهنگی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان در مورد بحث مصونیت قضایی در کرسی‌های آزاداندیشی تصریح کرد: یکی از موضوعات مهم برای بهبود و ارتقای کمیت و کیفیت فعالیت کرسی‌های آزاداندیشی، مصونیت قضایی اندیشه پردازان و طراحان این کرسی‌ها بود که در شورای عالی انقلاب فرهنگی مصوب شد که قوه قضاییه نیز از این برنامه حمایت کند اما ازآنجایی‌که این موضوع به عنوان مانعی جدی برای رشد و توسعه کرسی‌های آزاداندیشی نبود خیلی ضرورت و معنا پیدا نکرد و مهم‌تر اینکه بهتر است ذهنیت منفی و احساس ناامنی که در مورد این موضوع وجود دارد، اصلاح شود.

اسماعیلی اضافه کرد: اشخاص باید احساس آرامش و اطمینان کنند که شرکت در کرسی‌های آزاداندیشی موجب خللی در ادامه کار حرفه‌ای آنها نیست و موقعیت اجتماعی و اقتصادیشان را مورد تهدید و آسیب قرار نمی‌دهد و به جای توجه صرف به یک نگاه قضایی باید برای موضوع نگرش منفی ذهنی، راه‌حلی پیدا کرد.

معاون فرهنگی دانشگاه اصفهان نیز در مورد مصونیت قضایی کرسی‌های آزاداندیشی اظهار کرد: درصدی از فضای امنیتی و ترسی که در این زمینه مطرح است، واقعی و درصدی از آن هم توهم است و یکی از آسیب‌ها و آفت‌های کرسی‌های آزاداندیشی این بود که افراد از نظر فضای امنیتی ترس این را دارند که نظر خودشان را شفاف ارائه کنند.

شانظری خاطرنشان کرد: این موضوع مطرح بوده و الآن هم متأسفانه هنوز وجود دارد، اما در دانشگاه پس از برگزاری چند کرسی و جلساتی که با تشکل‌ها داشتیم این موضوع را مطرح کردیم که اگر ما بتوانیم آداب و اخلاق گفت‌وگو را رعایت کنیم و از طرفی هم شئونات و حرمت شخصیت‌های سیاسی و علمی را حفظ کنیم نیازی به آن سمت و سو نداریم البته این موضوع را قبول داریم که باید فضا باز باشد وهمه بتوانند حرفشان را بزنند و جوابشان را بگیرند. بنابراین برای رسیدن به این فضا تا حدودی فاصله‌داریم اما امیدواریم که به تدریج خوف از فضای امنیتی کاسته یا شکسته شود.

دلایل پایین بودن کمیت و کیفیت کرسی‌های آزاداندیشی

اسماعیلی در موردحمایت مالی و معنوی از برگزارکنندگان کرسی‌های آزاداندیشی گفت: کرسی‌های آزاداندیشی بنا بر قانون در سطوح مختلفی مورد حمایت دانشگاه‌هاست و بنا بر آیین‌نامه‌ای که در این زمینه در شورای عالی انقلاب فرهنگی تصویب‌شده در سطوح بالا، با مبلغی بیشتر از چهار میلیون مورد حمایت قرار می‌گیرد.

شانظری نیز در مورد این موضوع تصریح کرد: هیچ محدودیتی در تأمین آنچه در یک کرسی مورد نیاز است نداریم و حمایت مالی در اختیار دانشگاه‌ها است که بر اساس بودجه فرهنگی برنامه‌ها را برگزار کنند.

معاون فرهنگی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان در مورد نقش و میزان مشارکت انجمن‌های علمی در برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی خاطرنشان کرد: ارزیابی کلی از کرسی‌های آزاداندیشی در جامعه دانشگاهی این است که این کرسی‌ها پر رونق نبوده و از لحاظ کمی تعداد آنها پایین است و از نظر کیفی نیز انتظاری که از این بحث در جامعه دانشگاهی بوده به شدت تا وضع مطلوبی که مورد نظر سیاست‌گذاران کرسی‌های آزاداندیشی بوده فاصله است.

اسماعیلی افزود: دلیل اصلی این موضوع این است که ما در تولید علم و یافته‌های علمی و تبدیل آن به حوزه‌های نظر و نظریه‌پردازی از توانمندی تولید بالایی برخوردار نیستیم.

 وی تصریح کرد: مهم‌ترین مانع در مورد کرسی‌های آزاداندیشی این است که افراد، استادان و صاحب‌نظران توانمندی و مهارت تولید نظریه را ندارند، به همین دلیل نیازمند آموزش حرفه‌ای، کارگاه‌های پیشرفته آموزشی و خودباوری هستیم.

معاون فرهنگی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان اضافه کرد: برای بهبود کرسی‌های آزاداندیشی در دانشگاه سعی کرده‌ایم کارگاه‌ها و نشست‌های مختلف هم‌اندیشی برگزار کنیم؛ به عنوان نمونه دانشگاه آزاد اسلامی اصفهان از معدود دانشگاه‌هایی است که نظریه‌هایی را در بحث زبان‌شناسی مطرح کرده اما روند کلی فعالیت‌ها در دانشگاه‌ها در افق کرسی‌های آزاداندیشی نیست.

انجمن‌های علمی باید نقش اصلی را در کرسی‌های آزاداندیشی ایفا کنند

شانظری در مورد نقش انجمن‌های علمی و کانون‌ها در برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی گفت: معمولاً بحث کرسی‌های آزاداندیشی در جامعه بیشتر حول‌وحوش مسائل سیاسی و اجتماعی بوده و کمتر به بحث‌های محتوایی، محوری و اعتقادی توجه شده است.

وی اضافه کرد: یکی از جاهایی که رسالت خوبی را در زمینه کرسی‌های آزاداندیشی می‌تواند بر عهده بگیرد، انجمن‌های علمی هستند که بر اساس تخصص و رشته خودشان و با رویکرد علمی می‌توانند این کرسی‌ها را فعال کنند، بنابراین انجمن‌های علمی باید نقش اصلی را در بحث کرسی‌ها به خصوص با توجه به رویکرد علمی به مباحث باز کنند، اما معمولاً در جامعه،بحث‌های سیاسی و اجتماعی سمت‌وسوی بیشتری می‌گیرند.

معاون فرهنگی دانشگاه اصفهان در مورد ارزش کمی و کیفی کرسی‌های آزاداندیشی اظهار کرد: بستگی به موضوعات دارد به عنوان نمونه موضوعات علمی سنگین است اما کرسی‌های آزاداندیشی‌ که در دانشگاه اصفهان برگزارشده در مجموع خوب بوده و کیفیت آن منوط به برگزارکنندگان و ارائه برنامه‌هاست.

محدودیت موضوعی در کرسی‌های آزاداندیشی وجود ندارد

اسماعیلی در مورد محدودیت موضوع در بحث کرسی‌های آزاد اندیشی اظهار کرد: چون کرسی‌های آزاداندیشی در عرصه تفکر و اندیشه است، محدودیت موضوعی ندارد و اگر هم محدودیت‌هایی ایجاد می‌شود به دلایل اجتماعی و مدیریتی است.

شانظری نیز در این مورد گفت: خوشبختانه محدودیت موضوعی در این زمینه وجود ندارد و در آیین‌نامه‌ای که توسط وزارت علوم اصلاح شد بسیار آسان و بدون قید و بند است و برای هر کسی این میدان را فراهم کرده از تشکل‌ها حتی استادان نیز می‌توانند بیایند و درخواست کرسی‌های آزاداندیشی کنند.