به گزارش عطنا به نقل از مردم سالاری، «امنيت انتخابات هفتم اسفند محصول شبکههاي اجتماعي بود.» اين جمله را علي جنتي، وزير ارشاد در حالي بر زبان آورد که بسياري از اصولگرايان بارها نگرانيهايشان از پررنگ شدن فضاي مجازي را قبل و در حين انتخابات اعلام کرده بودند. آبان ماه سال گذشته بود که کميسيون امنيت ملي جلسهاي برگزار کرد و به ابعاد مختلف گسترش فضاي مجازي پرداخت. سيدباقر حسيني يکي از اعضاي کميسيون در اين جلسه اعلام کرد: «فعالان اين عرصه در دنيا جوان هستند و ما بايد سياستي در پيش بگيريم که اقدامات ما تاثير بگذارد. متاسفانه ما دچار بيثباتي در سياستگذاري هستيم و نيازمند قانونگذاري در اين زمينه هستيم چرا که در غير اين صورت و در آستانه انتخابات با آسيبهايي مواجه خواهيم شد.» اما اگر بخواهيم جو انتخابات و نتيجه انتخابات را بررسي کنيم به نتيجه ديگري غير از صحبتهاي حسيني ميرسيم و ميرسيم به اين صحبت جنتي که گفته است: «شبکههاي اجتماعي در اين مدت بسيار در زمينه اطلاعرساني و بيان افکار و انديشه موثر بودهاند.» اين را ميشود در گفتههاي فعالان و کارشناسان سياسي و ارتباطات نيز پيدا کرد.
محمدجواد حقشناس، عضو شوراي مرکزي حزب اعتماد ملي معتقد است اين شبکهها امکان ارتباط بين اقشار مختلف را به وجود آورد و يکي از تفاوتهاي خوب اين دوره با دورههاي قبل بود. او به مردمسالاري ميگويد: «اين شبکهها امکان ارتباط بين گروههاي همسو را فراهم ميکرد و فرصت مناسبي بود براي اينکه مردم در اين فضا با هم به گفتوگو و تبادل نظر بپردازند.»
محمدمهدي فرقاني رئيس دانشکده ارتباطات دانشگاه علامه طباطبائی نيز معتقد است پررنگ شدن استفاده از فضاي مجازي در ميان مردم باعث شد که انتخابات در بهترين شکل ممکن برگزار شود. او همچنین ميگويد: «فضاي مجازي امکان نظارت عموميبر روند و فرآيندها را فراهم ميکند. بطوريکه در امر انتخابات اين نظارت محقق شد. چه قبل، چه در جريان و چه بعد از انتخابات، امکان توليد پيام و عرضهاش براي همه مردم فراهم شد و به معناي واقعي کلمه به عنوان چشم و گوش جامعه عمل کردند.»
بخش عظيمي از دستاورد انتخابات در دستان شبکههاي اجتماعي
وزير فرهنگ و ارشاد اسلاميبه بيان سخناني درباره نقش رسانهها و تأثيرات آنها بر جامعه پرداخت و گفت: «دولت تدبير و اميد هميشه طرفدار آزادي بيان، آزادي پس از بيان و آزادي انديشه بوده است.» علي جنتي با اشاره به رسانههاي ديجيتال و شبکههاي اجتماعي متذکر شد:« در اين دولت، فضاي رسانههاي ديجيتال نيز بازتر شده است و بارها رييسجمهور کشورمان به ما اعلام کردهاند که اجازه نميدهيم شبکههاي اجتماعي که مخاطب انبوه دارند فيلتر شوند. همانطور که ميدانيد اين شبکهها در اين مدت بسيار در زمينه اطلاعرساني و بيان افکار و انديشه موثر بودهاند.» او با اشاره به انتخابات مجلس شوراي اسلاميدر هفتم اسفند ماه، اظهار کرد: «بخش عظيمي از اين دستاورد محصول شبکههاي اجتماعي بود. همانطور که شاهد بوديد هيچکس مانع پيامهاي تلفني درباره انتخابات نشد.
من معتقدم امنيت انتخابات هفتم اسفند محصول شبکههاي اجتماعي بود؛ چرا که مردم به جاي بحث کردن در صحنه و پاي صندوقهاي رأي در شبکههاي اجتماعي بحثهايشان را کرده بودند و سپس پاي صندوقهاي رأي حاضر شده بودند.» جنتي ادامه داده است: «افسوس ميخورم که برخي از شبکههاي ماهوارهاي فارسيزبان بسيار حرفهاي عمل ميکنند ولي در عين حال برنامههاي صداوسيماي خودمان بسيار غيرحرفهاي برنامهسازي ميکنند.
اين مشکل در مطبوعات ما نيز وجود دارد. خودِ من وقتي با رسانهاي مصاحبه ميکنم براي اينکه متن مصاحبه را پيش از انتشار مطالعه کنم گاهي مجبور ميشوم تا بيش از دو ساعت براي ويرايش آن مصاحبه وقت بگذارم.» اين صحبتهاي وزير ارشاد در حالي است که پيشتر اصولگرايان نگراني خود را از همهگير شدن فضاي مجازي اعلام کرده بودند و حتي گاهي اخباري از احتمال فيلتر شدن تلگرام و بعضي ديگر از شبکههاي مجازي پرمخاطب منتشر شده بود.
با شبکههاي مجازي فضاي انتخابات شفاف بود
محمدجواد حق شناس، عضو شوراي مرکزي حزب اعتماد ملي ميگويد: «يکي از تفاوتهاي اين دوره با دورههاي قبل انتخابات اين است که فضاي مجازي بسيار پررنگ شد. به خصوص گروههاي مجازي تلگرام و اينستاگرام امکان ارتباط بين گروههاي همسو را فراهم ميکرد و فرصت مناسبي بود براي اينکه مردم در اين فضا با هم به گفتوگو بپردازند و اظهار نظر کنند.
اين شبکهها با توجه به ويژگيهاي خاصي از جمله سرعت عمل، در دسترس بودن، آسان بودن کار با آنها، نبود سانسور و اعتماد بين مردم و گروههاي مختلف همسو دارند يکي از فرصتهاي جدي را در شفاف ساختن فضاي انتخابات به وجود آورد.» او ادامه ميدهد: «اين شبکهها در امر انتخابات فرصت جديدي را فراهم کردند که گروههاي مرجع شامل دانشجويان، اساتيد دانشگاهها، سياسيون، فرهنگيان و طيفهاي مختلف با هم در ارتباط باشند آن هم به صورتي که فضاي رسانهاي مطبوعات و رسانه ملي که فضايي يک سويه دارند نتوانستند چنين ارتباطي با مردم پيدا کنند.» حق شناس که خود يکي از رد صلاحيت شدههاي انتخابات مجلس دهم است معتقد است شبکههاي اجتماعي اين فضا را ايجاد کردن که هرآنچه در حال وقوع است بدون سانسور به مردم برسد: «فضا شفاف شد و تحليلها که قبلا در دست منابع قدرت بود، اين بار توسط مردم ارائه ميشد و تحليلهاي بهتر جاي خودش را پيدا ميکرد و توسط مردم پذيرفته ميشد.» او اما همچنان معتقد است انتخابات در بهترين شرايط برگزار نشد آنهم به دليل رد صلاحيتهاي گسترده و همچنين کمکاري حوزههاي نظارتي در بعضي مناطق اما با اين حال نميتوان از نقش پررنگ رسانههاي فضاي مجازي در اتفاق بزرگي که در هفتم اسفند رخ داد، به راحتي عبور کرد.
امکان نظارت عمومي فراهم شد
محمدمهدي فرقاني، استاد ارتباطات دانشگاه علامه طباطبائي نيز معتقد است؛ فضاي مجازي امکان نظارت عموميبر روند و فرآيندها را فراهم ميکند. او ميگويد: «در واقع يک نوع رصد عمومي است که توسط مردم رخ ميدهد. قبلا نخبگان و افراد خاص بر اين روند نظارت داشتند اما اين امکان فراهم شده بود که مردم هم بر روند انتخابات نظارت داشته باشند. بنابراين هر گونه کژتابي، انحراف يا سواستفاده را ميتوانستند در لحظه رد کنند و گزارش عموميداده و به آگاهي افکار عموميبرسانند».
اين استاد ارتباطات، آگاه شدن افکار عموميرا ضامن سلامت هر روندي ميداند و ادامه ميدهد: «آگاه شدن افکار عموميامکان نظارت عموميرا بيشتر ميکند و امکان خلاف را به حداقل ميرساند لذا در امر انتخابات اين نظارت محقق شد. چه قبل و چه در جريان و چه بعد از انتخابات، همه مردم امکان توليد پيام و عرضهاش را داشتند و به معناي واقعي کلمه به عنوان چشم و گوش جامعه عمل کردند».
فرقاني ادامه ميدهد: «زير پرتوي نورافکني که افکار عموميروشن کرده، امکان خلاف به حداقل رسيد. هفتهها قبل از انتخابات اين رصدگري عموميو توليد پيام از همه کاربران شروع شد و حساسيتهاي عمومينسبت به اين پديده افزايش يافت و در نتيجه امکان اينکه سايه و تاريکي بر انتخابات حاکم شود به کمترين حد ممکن رسيد.» او يکي از دلايل مهم اين اتفاق را اين ميداند که فراگير شدن شبکههاي اجتماعي و حضور هر لحظهاي مردم در هر جا و داد و ستد خبري و تحليلي، به شفاف شدن فضا کمک ميکند.