مسئولیت وزارت علوم در قبال پژوهش‌های قرآنی

عطنا - علی شریفی، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی، به بیان نکاتی درباره تأثیر مشکلات اقتصادی و وضعیت معیشتی پژوهشگران بر پژوهش‌های قرآنی پرداخت و ابتدا در پاسخ به سؤالی درباره وضعیت بودجه‌‌های تخصیص یافته به پژوهش‌های قرآنی گفت: بودجه اختصاصی ویژه پژوهش‌های قرآنی در دانشگاهها دیده نمی‌شود و با این‌گونه از پژوهش‌ها نیز مانند سایر پژوهش‌های علوم انسانی و طبق ضوابط و قوانین جاری دانشگاهها برخورد می‌شود. قوانین و مقررات جاری و کلیشه‌ای دانشگاه‌ها، اساتید رشته علوم قرآن و حدیث را نیز تحت تأثیر قرار داده است و به دلیل امتیازات بالای مقالات علمی و نیز کتب تالیفی، حجم وسیعی از آثار در این قالب‌ها تولید می‌شوند.

تبعات تنگنای مالی پژوهشگران قرآنی

وی با اشاره به پیشنهادات خود برای بهبود وضعیت پژوهش‌های قرآنی ادامه داد: طبعاً تنگناهای مالی تاثیر زیادی بر روند کمی و کیفی پژوهش‌های قرآنی در کشور داشته است لذا بنده چند راهکار پیشنهادی برای ارتقای کمی و کیفی پژوهش‌های قرآنی ارائه می‌دهم؛ اولین مورد مرجعیت معرفتی قرآن کریم به عنوان منشور فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و... است که هنوز که هنوز است در مراکز علمی کشور جدی گرفته نشده است. اقتضای چنین جایگاهی، انجام پژوهش‌های متنوع و متعدد با رویکردهای تمدن‌سازی و نظام‌سازی‌های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی است.

شریفی تأکید کرد: چنین رویکردهایی بسیار به ندرت دیده می‌شود و اگر هم انجام شود هیچ‌گونه حمایت هدفمندی از آنها انجام نمی‌شود. فضای پژوهشی حاکم بر این رشته نشان دهنده این امر است که هنوز جایگاه مترقی و تمدن‌ساز قرآن، یا به رسمیت شناخته نشده است یا به دلایل مختلف مورد غفلت قرار گرفته است و راهبری صحیحی نیز ندارد. با کمال تأسف، خروجی‌های پژوهشی این رشته نیز با نیازها و اقتضائات روز همخوانی نداشته و فاصله معناداری دارد.

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی یادآور شد: نکته دیگر این است که شورای توسعه فرهنگ قرآنی وابسته به شورای عالی انقلاب فرهنگی، مصوبات خوبی در زمینه حمایت از پژوهش‌های قرآنی داشته است و مرکز مرتبط در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری نیز از قبل شکل گرفته است. سیاستگذاری تخصصی این مرکز، تلاش برای هم‌افزایی و استفاده از توان نخبگان قرآنی حوزه و دانشگاه، به دور از اعمال سلایق شخصی و سیاسی، می‌تواند نقطه امیدی برای پژوهش‌های قرآنی باشد.

شریفی تصریح کرد: پیشنهاد دیگرم این است که مراکز قرآنی وزارتین علوم و بهداشت باید با تدوین سیاستها و نیز حمایت مالی از دانشگاه‌های برتر علوم انسانی کشور، به نوعی پژوهش‌های قرآنی را در اولویت‌های پژوهشی دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها قرار دهند تا همان‌گونه که حق قرآن کریم است این گونه پژوهش‌ها مرجعیت و اولویت یابند.

وضعیت نامطلوب پژوهش‌های قرآنی

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی درباره وضعیت فعالیت‌های پژوهشی در دیگر کشورها گفت: واقعیت این است که در زمینه پژوهش‌های قرآنی، وضعیت کلی ما مطلوب نیست. مقایسه تولیدات پژوهشی در جهان عرب و حتی غرب، به روشنی نشانگر رکود و رخوت در این زمینه است. حرکت به سمت ایجاد پژوهشگاه‌ها و پژوهشکده‌های تخصصی در زمینه‌های مختلف قرآنی و جذب اساتید پژوهشی در این زمینه بسیار لازم و بایسته است.

وی در پایان سخنان خود بیان کرد: وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و مرکز مرتبط قرآنی آن لازم است طی یک آمایش جدید، میزان نیاز به فارغ التحصیل علوم قرآن و حدیث را برآورد کنند. به نظر می‌رسد میزان خروجی این رشته، هیچ تناسبی با نیازهای عمومی و تخصصی کشور ندارد. پس از این آمایش و بررسی دقیق، بخشی از ظرفیت‌های آموزشی این رشته در دانشگاه‌های دولتی، آزاد، اوقاف و....باید به سمت پژوهش محوری جهت‌دهی شوند و در راستای ایجاد نهادهای پژوهشی سوق داده شوند.