تاریخ شرق را غربی‌ها نوشته اند / کشوری که میراث ندارد بی‌آینده است

عطنا - مراسم معرفی و رونمایی از کتاب ابن سینا و خرد ایرانی 10 خرداد 1401 ساعت 15 با حضور دکتر سید حسن حسینی، دکتر حسین کلباسی، دکترعلی مراد خانی، دکتر محسن حبیبی و دکتر قاسم پور حسن (مولف کتاب) در تالار شهید مطهری دانشکده ادبیات دانشگاه علامه طباطبایی برگزار شد.

دکتر حسین کلباسی در ابتدای این نشست بیان کرد:تاریخ جهان و از جمله تاریخ شرق را ما ننوشته ایم، بلکه غربی ها نوشته اند. مشرق زمین تفکر تاریخی یا چیزی موسوم به تفکر تاریخی نداشته است.

کلباسی تفکر تاریخی را چنین تعریف کرد: تفکر تاریخی رهیافتی است نسبت به کلیت تاریخ و ناشی از بر آمدن و ظهور افکار، مکاتب، اندیشه ها، تمدن ها و فرهنگ ها در یک مدار به هم پیوسته. مشرق زمینه چنین تفکری را دارد. البته این امر متکی به اندیشه ها و آموزه های دینی است و این امری پیوسته است.

او خاطر نشان کرد: آنچه که روی کاغد به صورت مکتوب و منظم تحت عنوان تفکر تاریخی یاد می‌کنیم که احتمالا به منزله یک نظم دانشی قابل طرح باشد در شرق حتی مشرق جغرافیایی یا کلا سابقه ای ندارد یا اگر دارد بسیار اندک است. حالا در زمینه تاریخ فلسفه ، کلام ،عرفان و دین  در کشور هایی همچون چین، مصر، هند و... منابع به صورت فهرست نگاری، عقاید نگاری یا شرح حال نویسی است. ولی متضمن تفکر تاریخی به عنوان یک امر پیوسته نبوده است.

عضو هیئت علمی گروه فلسفه دانشگاه علامه طباطبایی تصریح کرد: در شرق شناسی و در مطالعات مستشرقان به طور طبیعی یک سری پیش فرض ها وجود دارد که یکی از پیش فرض ها این بوده که تاریخ شرق مقدمه تاریخ غرب و تاریخ غرب امتداد و استمرار تاریخ شرق است.

سردبیر مجله تاریخ فسلفه ادامه داد: فقر یا فقدان تفکر تاریخی سبب شده نگاه شرق شناسی به زوایا، ابعاد و جلوه های مختلف تاریخ شرق به طور طبیعی از نگاه غرب تاثیر بپذیرد.

وی با طرح این سوال که آیا فلسفه اسلامی هویت مستقلی دارد یا خیر، بیان کرد: کتاب ابن سینا و خرد ایرانی بازگو می کند که فلسفه اسلامی صورت اصلاح شده و تکمیل شده فلسفه یونانی نیست. مولف کتاب در راهی ناهموار قدم گذاشته و برای او موانع داخلی و خارجی زیادی وجود دارد.

او موانع داخلی را عوض کردن این هندسه و مولفه هایی که در ذهن و فکر بسیاری از  محققان خودی وجود دارد دانست و در مورد موانع خارجی گفت: منابع و آنچه که به عنوان حکمت مشرقی ابن سینا امده در حد اشاراتی است کمتر از اشارات خود مولف،  اما رهیافت، نگرش، انگاره و ... فراوان است.

سپس دکترحسین حسینی در رابطه با ساختمان این کتاب تصریح کرد: در هر بخش و هر فصلی منابع برای مطالعه بیشتر معرفی شده و خلاصه مطالب به صورت بند بند در آخر هر فصل نوشته شده و همچنین استدلال فلسفه اسلامی قبل و بعد از ابن سینا نشان داده شده است و بیان دیدگاه های خود مولف و اضهار نظر او یکی دیگر از مزایای کتاب است.
 
در ادامه دکتر محسن حبیبی به چهار تفسیر درباره ابن سینا اشاره کرد و گفت: تفسیر اول مربوط به مستشرقان یا شرق شناسان غربی است که ریشه مشرقی را افلاطونی بودن ابن سینا می‌دانند. گروه دوم وجهه صوفیانه و عرفانی به ابن سینا می‌دهند. گروه سوم نسبت به فارابی و ابن سینا یک دید منفی دارند و تفکر آنها را انحرافاتی از فکر یونانی و دید آنها را ایدوئولوژیک می‌دانند.  گروه چهارم ابن سینا را یک فیلسوف مشائی میداند.

وی ادامه داد: بیشترین تقابل صورت گرفته در کتاب با کسانی بوده که ابن سینا و فارابی را در طبقه ای غیرخردمندانه قرار میدهند و فلسفه اسلامی را عقل عربی تعریف میکنند و می‌گویند ما یک عقل عربی داریم و یک عقل یونانی و این خردی که به وسیله فارابی و ابن سینا مطرح شده، هیچکدام از اینها نیست. یعنی دیدگاه آنها را از وادی خرد و فلسفه خارج می‌کنند و آن را یک مسئله ایدئولوژیک می‌دانند.

 
در پایان دکتر قاسم پور حسن مولف کتاب بیان کرد: میراث تاریخ زنده است.هر کشوری که میراث ندارد بی آینده است. در ۳۵۰ سال اخیر در ما، انقطاعی برای باز خوانی میراثمان شکل گرفته و ما با این که نسبتی با ابن سینا و فارابی داریم اما باز خوانی آنها به صورتی که باید داشته باشیم نداریم. با اگر بخواهیم ابن سینا را بخوانیم بر خلاف تصوری که داریم اصلا کار راحتی نیست.برای اینکه ابن سینا برطبق دیدگاه عموم درون اندیشه مشائیت قرار دارد.

گزارش از نرجس کهزادوند

عطنا را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید:

اینستاگرام                                              تلگرام