چالش های اقتصادی، غذایی و انرژی در انتظار خاورمیانه است

عطنا - نشست علمی-تخصصی با موضوع «بحران اوکراین و تحولات غرب آسیا» به همت معاونت پژوهشی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبائی و همکاری انجمن ایرانی روابط بین الملل و شورای راهبردی روابط خارجی، با حضور دکتر مسعود حسینیان، مشاور امور خارجه در امور خاورمیانه، دکتر محمود شوری، معاون موسسه مطالعاتی ایران و اوراسیا، دکتر سعید شکوهی، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی و جمعی از استادان و دانشجویان در دانشکده حقوق و علوم سیاسی این دانشگاه برگزار شد.

دکتر حسینیان در ابتدای نشست با اشاره به تاثیر بحران اوکراین در خاورمیانه و شمال آفریقا، گفت: جنگ روسیه و اوکراین در کشورهایی همچون تونس، لبنان، سوریه، مصر، رژیم صهیونیستی و الجزایر تاثیر بسیاری بر جای گذاشته و آنها را با بحران مواجه کرده است. بسیاری از این کشورها سوخت و غلات خود را از طریق دو کشور روسیه و اوکراین تامین می کردند، این جنگ باعث به وجود آمدن بحران انرژی، اقتصادی و غذایی در این کشورها شده است.

وی افزود: بخش قابل توجهی از درآمد کشورهای تونس و مصر مربوط به صنعت گردشگری است. بحران اوکراین سبب کاهش چشمگیر گردشگران و به دنبال آن کاهش درآمدهای ناشی از این صنعت در این دو کشور شده است.

مشاور وزیر امور خارجه در امور خاورمیانه با بیان اینکه اساسی ترین تاثیر بحران اوکراین روی کشور مصر بوده است، بیان کرد: مصر بعد از کودتای سال 2013 به آرامش نسبی رسید ولی بحران اوکراین، افزایش قیمت نفت و کرونا شرایط این کشور را به هم ریخت و مصر را دچار مشکلات فراوان کرد.

وی با اشاره به دو موضع موافق و مخالفی که در سوریه در خصوص بحران اوکراین وجود دارد، افزود: دولت موضع موافق و معارضان موضع مخالف در پیش گرفته اند. هچنین روسیه دو پایگاه مهم برای مقابله با ناتو در سوریه دارد که وجود این دو پایگاه و تقویت آنها سبب می شود روسیه به راحتی سوریه را رها نکند. با توجه به زمان و گستره بحران، جنگ روسیه و اوکراین و تحریم ها تاثیر بسزایی در مسائل اقتصادی، سیاسی، نظامی و میدانی روسیه گذاشته است.

دکتر حسینیان گفت: بحران اوکراین در حوزه خاورمیانه و شمال آفریقا از لحاظ اقتصادی، سیاسی و امنیتی، فضای جدیدی ایجاد خواهد کرد و این منطقه را که تا کنون دچار تشنج بوده است، متشنج تر می کند.

دکتر شوری در بخش دیگری از این نشست با اشاره به جایگاه روسیه در غرب آسیا پس از جنگ اوکراین، گفت: چیزی که روسیه را ناگزیر کرد برای نخستین بار بعد از فروپاشی شوروی، نیرو های نظامی خود را به کشور دیگری اعزام کند نگرانی از امنیت خود بود. مهمترین منبع درآمد روسیه بعد از فروش نفت، فروش تسلیحات نظامی است و روسیه به دنبال استفاده از کشورهای منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا برای تامین درآمد، از طریق فروش تسلیحات نظامی است. کسب منفعت اقتصادی از روابط خارجی برای روس ها بسیار حائز اهمیت است.

وی ادامه داد: سیاست دیگر روسیه در خاورمیانه تبادل تکنولوژیکی است. روس ها به این دلیل به منطقه خاورمیانه علاقه مند هستند. همچنین آنها برای ایفای نقش از توان بازیگری خود یعنی داشتن  رابطه خوب با دیگر بازیگران و ایجاد موازنه در بین آنها استفاده می کنند.

معاون موسسه مطالعاتی ایران و اوراسیا با اشاره به نگاه بلند پروازانه روسیه، گفت: روسیه تا قبل از بحران اوکراین در فکر اوراسیای بزرگ بود که با این بحران توانمندی و قدرت نظامی که به آن افتخار می کرد زیر سوال رفت و  به وجهه روسیه ضربه زد. خریداران سلاح های روسیه به دلیل تحریم ها به شدت رو به کاهش گذاشته است و این کشور شاید حتی نتواند پشتیبانی فروش تسلیحات را انجام دهد.

دکتر شوری گفت: مشکلاتی همچون تحریم های اعمال شده، کاهش فروش تسلیحات نظامی، مسائل اقتصادی به وجود آمده و از بین رفتن نقش میانجیگری روسیه در سیاست خارجه سبب شده است تا این کشور اعتبار گذشته خود را از دست بدهد و کشورها با احتیاط وارد ارتباط با روسیه شوند.

دکتر شکوهی نیز در این نشست با اشاره به تاثیر برداشت ها و سوء برداشت های رهبران و نخبگان در تحلیل مسائل مختلف گفت: در تحلیل مسائل باید بین دو محیط عملیاتی و محیط روانی تفکیک قائل شویم. محیط عملیاتی آن چیزی است که در حال اتفاق افتادن است و همه می بینیم و گزارش های آن را دریافت می کنیم. محیط روانی نیز آن چیزی است که تصمیم رهبران در آن انجام می شود و این تصمیم گیری ها، سیاست ها و جهت گیری ها برگرفته از نظام شناختی و محاسباتی است که رهبران از رویدادها و اتفاق ها انجام می دهند. در کشورهایی که فرد تصمیم می گیرد، این موضوع مهم است.

وی با اشاره به دیدگاه جک لِری درباره سوء برداشت، گفت: سه دسته سوء برداشت وجود دارد که اگر با دو مولفه ترس و غرور ترکیب شود خطرناک است و منجر به فاجعه می شود. دسته نخست، سوء برداشت هایی است که درباره توانمندی های نظامی خود و دشمن داریم که این توانمندی ها را یا بیشتر یا کمتر برآورد می کنیم. دسته دوم، سوء برداشت هایی است که درباره نیت دشمن وجود دارد و دسته سوم، سوء برداشت ها نسبت به واکنش طرف ثالث است.

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی گفت: پوتین هر سه سوء برداشت را داشت. در توانایی نظامی خود اغراق کرد و توانمندی نظامی اوکراین را دست کم گرفت. آرایش نظامی روس ها نشان می‌دهد که آنها یک آرایش نظامی خام داشتند، همچنین و در پیش بینی واکنش کشورهای اروپایی نیز شکست خوردند. سوء برداشت در میان نخبگان روسی یکی از عوامل مهم در پیشبرد این جنگ است.

عطنا را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید:

اینستاگرام                                              تلگرام