کتابی جامع درباره «حقوق بانکی»

عطنا - به همت دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبائی و با همکاری انجمن حقوق‌شناسی، خانه‌ اندیشمندان علوم انسانی و انتشارات شرکت سهامی انتشار مراسم معرفی و رونمایی از دوره سه جلدی کتاب «حقوق بانکی» تألیف دکتر امین جعفری، دانشیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبائی دوشنبه نوزدهم مهرماه برگزار شد.
 
در این مراسم دکتر محمدرضا ویژه، رئیس دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبائی، دکتر محمد سلطانی، استادیار دانشگاه شهید بهشتی، دکتر مصطفی السان، دانشیار دانشگاه شهید بهشتی، دکتر ایرج توتونچیان، استاد دانشگاه الزهرا، دکتر محمد جواد محقق‌نیا، استادیار دانشکده مدیریت و حسابداری دانشگاه علامه طباطبائی و دکتر حسین سلیمی، استاد دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبائی سخنرانی کردند.
 
در ابتدای نشست دکتر امین جعفری با بیان این که کتاب را چارچوبی برای نظام بانکی در نظر گرفته است، اظهار کرد: «جلد اول را با رویکرد اقتصادی، جلد دوم را با رویکرد حقوقی و جلد سوم را با رویکرد مدیریت بانکی به تألیف درآورده‌ام. باید گفت نظام بانکی ایران نتوانسته است با نظام بانکی در دنیا همراه باشد و مهجور مانده است و نظام بانکداری ایران بر پایه بانکداری اسلامی در حد حرف باقی مانده است. لذا کتاب را با در نظر گرفتن نظام بانکداری تطبیقی ایران و فرانسه در نظر گرفته‌ام و سعی در نمایش حقوق بین‌الملل داشتم. هدف اصلی نیز این بوده است کتاب یک دوره آموزشی تئوری و عملی برای خوانندگان باشد.»
 
کتابی برای پرورش متخصص حوزه حقوق بانکی در کشور
در ادامه نشست محمدرضا ویژه، با اشاره به اینکه کتاب‌های زیادی در زمینه حقوق برای منابع درسی داشته‌ایم که در این زمینه بسیار فنی وخوب هستند، گفت:‌ «اما در بعضی از رشته‌ها هنوز جای این کتاب‌ها خالی است. مثلا درباره حقوق بانکی شاید تنها دو کتاب داشته باشیم و همین باعث شده است که درس حقوق بانکی، مهجور و مظلوم باشد اما این کتاب تمام حوزه‌های بانکی را در برمی‌گیرد.»
 
وی با بیان اینکه این سه جلد برای هر سه مقطع کارشناسی، کارشناسی‌ارشد و دکتری قابل استفاده است، افزود: «این کتاب خلاء بسیار بزرگی را در منابع حقوقی پر می‌کند. دو امتیاز دیگر کتاب این است که نویسنده به دلیل حضور در شوراهای بانکی به خوبی توانسته است مباحث نظری و عملی کتاب را با هم تلفیق کند. تطبیق حقوق بانکی ایران با حقوق بانکی فرانسه به عنوان امتیاز دیگر کتاب در جلد دوم محسوب می شود. جلد سوم نیز بسیار جامع به حقوق عمومی اقتصادی می‌پردازد. در کل انتشار این کتاب به پرورش متخصص حوزه حقوق بانکی کمک خواهد کرد که خلاء آن در کشور احساس می‌شود.»
 
برای بانک‌ها حقوق مشتریان زیاد مهم نیست
در ادامه این نشست محمدجواد محقق‌نیا با اشاره به این که نویسنده با ورود به مطالعات بین‌رشته‌ای توانسته است جوامع علمی کشور را غنا ببخشد، گفت: «جامعه دانشگاهی ما تشنه مباحث بین‌رشته‌ای است. با توجه به اینکه قراردادهای بانکی یکسویه هستند، بنابراین آشنا کردن مشتریان بانکی و عموم مردم با حقوق خودشان بسیار مهم است و این امر را دکتر جعفری به خوبی می‌تواند انجام دهد. از سوی دیگر کارمندان بانک‌ها هم نیازمند آشنایی با حقوق بانکی هستند که در این زمینه‌ها ما خلاء زیادی داریم و من اعلام می‌کنم که آماده‌ام با همکاری مؤلف محترم این کار را انجام دهیم.»
 
این کتاب می‌تواند به عنوان یک دانشنامه تلقی شود
در ادامه ایرج توتونچیان با بیان اینکه دکتر جعفری به مباحثی جسورانه وارد می‌شوند، تاکید کرد: «اقتصاد از حقوق مالکیت شروع می‌شود و در این مدت تحولات خیلی زیادی پیدا کرده است؛ به ویژه استادان آمریکا و انگلستان به اقتصاد خیلی دقیق و عمیق نگاه می‌کنند. علت پیشرفت حوزه اقتصاد، زمینه‌هایی بوده است که در نظام سرمایه‌داری خالص وجود نداشت، بلکه در جنبه‌ میان‌رشته‌ای پدید آمده بود.»
 
وی ادامه داد: «با توجه به مبنا قرار دادن حقوق در اقتصاد، از طرفی دیگر بحث هنجاری و حقیقی مطرح است. متاسفانه بسیاری از دانشجویان و دانشگاهیان ما تفاوتی بین این دو بخش قائل نیستند و با وجود پیشرفت زیاد در این حوزه‌ها اما نفوذ زیادی نیافته است که دلیل این امر هم بیشتر از سوی حقوق‌دانان است. امروزه در جامعه چیزی جز نظام سرمایه‌داری وجود ندارد و نمی‌دانم چرا آیه ربا در جمهوری اسلامی نادیده گرفته می‌شود.»
 
وی با اشاره به قانون بانکداری گفت: «قانون بانکداری اسلامی تاکنون معلق مانده است چون رشته‌های میان‌رشته‌ای نفوذ کمتری داشته اند. امیدوارم که این توصیه را در دانشکده‌های اقتصاد برای دروس حقوقی داشته باشیم و باید گفت این کتاب می‌تواند به عنوان یک دانشنامه تلقی شود. در مسائل بانکی ما مشکلات خیلی زیادی وجود دارد. مثلا در بانکداری می‌بینیم که ربا را به سود الحساب تغییر نام داده اند. در بانکداری اسلامی وقتی می‌گوییم بانک شریک سپرده‌گذار است، در عین حال عقودگذار هم است. بنابراین نیاز است که در کنار حقوق‌دانان ما اقتصاددان هایی هم باشند. البته نفوذ حقوق‌دان ها در جامعه ما بیش از اقتصاددان ها است و توصیه می‌کنم که با در نظر گرفتن اقتصاد بیشتر از این ها ورود پیدا کنند.»
 
دو دلیل ارزشمند بودن کتاب
در ادامه نشست حسین سلیمی با بیان اینکه این که بخش عمده‌ای از سپرده‌های بانکی در اختیار حدود دو هزار نفر است، افزود: «تمایل بانک‌ها برای پرداخت سود به این دو هزار نفر کشور را به سمت خلق پول کشانده است. در صورتی‌که اگر در قانون تأکید شود سرمایه‌گذار در سود یا زیان نظام بانکی شریک است، این مسائل پیش نخواهد آمد. در این کتاب مسیر قانونی حل این مشکل اقتصادی وجود دارد و کافی است که بانک‌ها به قانون عمل کنند.»
وی با بیان این که کتاب از دو جهت ارزشمند است، گفت: «اول این‌که همکاری داریم که به این کارها پرداخته است که خود گره‌گشای بسیاری از مسائل است. نکته دوم این‌که کتاب و این فکر برای گشایش بسیاری از گره‌های بزرگ در جامعه کمک می‌کند و در دانشگاه علامه طباطبائی بسیاری از صاحب نظران جمع شدند و نسخی برای نظام بانکی طرح کردند.»
 
به سایر بازیگران بانکی در کتاب بیشتر از این باید توجه شود
در ادامه نشست محمد سلطانی بیان کرد: «تالیف این کتاب وقت زیادی از نویسنده گرفته است که شایسته تقدیر است. اتفاق خوبی که درباره این کتاب افتاده این است که دوره به صورت تفصیلی و با این هدف که به صورت تفصیلی بتواند در اختیار دانشجویان قرار گیرد، نوشته شده است. درج آرا و رجوع به رویه‌های قضایی و رویکرد میان‌رشته‌ای در این کتاب نیز بسیار پررنگ است و به خواننده این دید را می‌دهد که در امور بانکی چه می‌گذرد. پیشنهاد می‌کنم به سایر بازیگران بانکی که در این اثر کمتر توجه شده‌ است، بیشتر توجه شود و البته با توجه به توانمندی دکتر جعفری جای تکمیل این اثر وجود دارد.»
 
به بانک ها نباید نگاه تک بعدی داشته باشیم
مصطفی السان نیز در قسمت دیگری از نشست با اشاره به مزیت های بسیار این کتاب، اظهار کرد: «جلد دوم این کتاب در عین آموزنده بودن نکاتی دارد که می‌تواند اصلاح شود. در کتاب یکسری از بررسی‌ها مانند اجاره به شرط تملیک را مطرح کرده‌اند، خیلی ها معتقدند که اجاره به شرط تملیک ساختاری است که اعمال می‌شود و خیلی از ما مجبوریم آن را تحمیل کنیم چون می‌خواهیم از بانک وام بگیریم اما در کتاب اسم بیع و اجاره بر آن گذاشته شده است که شاید نیاز است این بحث تقویت شود.»
 
وی با تاکید بر عدم نگاه تک بعدی به بانک ها، گفت: «در نظام بانکی بحث سوءاستفاده‌هایی است که مردم از بانک‌ها می‌کنند. باید توجه کرد که عده ای از مردم از بانک‌ها وام‌هایی می‌گیرند و آن را در جاهای دیگری به کار می‌برند. این در صورتی است که نظام بانکی ما از یک طرف گرفتار تورم و ضرر دادن است. این موضوعی است که باید به آن توجه شود و اگر از بانک‌ها انتقاد می‌کنیم باید این را هم ببینیم که برخی افراد با سوءاستفاده از بانک‌ها پولدار شده‌اند.»
 
مشکلات نظام بانکی بیشتر از سوی بانک‌ها است تا مشتریان
در پایان این نشست جعفری با تاکید بر این که تمرکز کتاب بر بحث بین‌رشته‌ای بوده است، خاطرنشان کرد: «کاش بتوانیم رشته‌ ای میان ‌رشته‌ای با عنوان حقوق بانکی داشته باشیم. اجاره به شرط تملیک را برای این که مانند دیگران به تسلسل نیافتیم به صورتی که در کتاب مطرح شده است آورده‌ام. باید توجه کنیم که بانک قانون ریسک دارد و اگر سوء استفاده از بانک شده است، به علت نظارت ضعیف بوده یا این‌که زدو بندی در کار بوده است. همچنین باید توجه کنید که اشک تمساح بانک ها در خیلی موارد ناشی از نظارت ضعیف بانک مرکزی است.»

گزارش: هیوانا حیدری

عطنا را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید:

اینستاگرام                                              تلگرام