یک پنجم تولید علم دنیا متعلق به علوم انسانی است/ رتبه‌بندی دانشگاه‌ها بر اساس معیار ارجاع در نظام‌های ارجاع جهانی، موجب به حاشیه رانده شدن علوم انسانی می‌شود

آیین اختتامیه هفته پژوهش و فناوری با حضور استادان و کارشناسان دانشگاه علامه طباطبائی در سالن آزادگان پژوهشگاه صنعت نفت برگزار شد.

به گزارش عطنا، حسین سلیمی، رئیس دانشگاه علامه طباطبائی در این مراسم با قدردانی از تلاش استادان در انجام کارهای پژوهشی و حفظ سطح علمی دانشگاه در یک سال گذشته، گفت: در حوزه پژوهش های علوم انسانی با سه الگوی متناقض نمای تفکر اروپا محور- تفکر ترکیبی، دانش مهندسی – دانش جامعه گریز و نسل پیشین – نسل نوین  روبرو هستیم که توجه و بررسی معانی آنها می تواند چراغ راه آینده در مسیر پژوهش باشد.

وی افزود: اگر در مورد این الگوهای ناسازگار فکر نشود، اگر محیط های متفاوت اندیشه‌ورزی نادیده گرفته شود، به مبحث معرفت آفرینی و مبانی فکری توجه نشود، پژوهش های اجتماعی بی ثمر شود و در عرصه تفکر دچار شکاف نسلی شویم به تدریج به پوچ انگاری فکری، جامعه گریزی، بی هویتی پژوهش، بی توجهی دستگاه های اجرایی و مبدل شدن به علوم درجه دوم دچار میشویم.

سلیمی با اشاره به تفاوت ماهوی سبک اندیشه ورزی در شرق دور و غرب، گفت: ایران به عنوان نقطۀ تلاقی تمدن ها خصوصیات متفاوتی داشته و می تواند موجب الگوی متفاوت معرفتی که ترکیبی از منفعت و هویت جمعی، ترکیب اسم و فعل، کاربرد همزمان مقوله بندی و ژرف اندیشی و وحدت عین کثرت باشد.

وی ادامه داد: باید با ذهن سوال آفرین و گریز از روش های کلیشه ای و استاندارد شده بتوانیم ترکیب ایجاد کنیم و شرایط خاص و محیط اندیشه ورزی جدید در ایران را درک کنیم تا به یک الگوی ترکیبی و سازنده برسیم.

رئیس دانشگاه علامه طباطبائی به الگوهای متفاوت تولید علم در حوزه علوم انسانی اشاره کرد و افزود: علوم انسانی نمی تواند خودش را به معیارها و ملاک های برخاسته از حوزه مهندسی محدود کند چرا که در حوزه علوم انسانی با چهار پارادوکس کاربردی شدن یا نظریه پردازی، جهانی شدن و حل مشکلات بومی، ابزاری شدن و رهایی بخشی و تولید علم برای رفع مشکلات جامعه یا یافتن جایگاه در جامعه جهانی روبه‌رو هستیم.

وی خاطر نشان کرد: آغاز آکادمی و دانشگاه مدرن در ایران با مدرسه علوم انسانی و سیاسی بوده که به نوعی تکنسین دیپلماتیک تربیت می کرد ولی این علم از همان ابتدا با چالش معرفتی یا کاربردی بودن مواجه بوده است.

سلیمی در ادامه گفت: یکی از مهمترین حوزه های تولید علم در علوم انسانی تولید کتاب است که پس از پیروزی انقلاب اسلامی تولید چاپ اول کتاب از 290 عنوان کتاب جدید به 99 هزار کتاب جدید افزایش یافته است که این دستاورد دانشمندان حوزه علوم انسانی منجر به جهش در آگاهی عموم مردم شده است.

وی اشاره کرد: از سال ۲۰۱۲ تاکنون سالانه به طور متوسط 400 هزار مقاله در حوزه علوم انسانی در سطح بین المللی تولید شده اند که حدود یک پنجم یعنی ۲۰ درصد تولید علم دنیا را شامل می شود و سهم ایران در تولید علوم انسانی دنیا 7/0درصد است که به نسبت سهم ایران از کل تولید علم در جهان خوب است.

رئیس دانشگاه علامه طباطبائی با اشاره به خطر عادت واره شدن علوم انسانی و نداشتن تاثیرات اجتماعی، ادامه داد: رتبه بندی دانشگاه ها بر اساس معیار ارجاع در نظام های ارجاع جهانی، موجب به حاشیه رانده شدن علوم انسانی تأثیر گذار خواهد بود چرا که در رتبه بندی های جدید، نظریه پردازی، آموزش های مهارتی، نشست های حل مشکلات کشور و توصیه های سیاسی تأثیری ندارد همه چیز وابسته به تعداد مقاله خارجی و میزان ارجاع به آنها شده است.

وی افزود: بودجه بندی دانشگاه ها، رتبه بندی داخلی و حمایت مالی از دانشگاه ها تنها بر اساس شاخص تولید علم بر اساس مقاله و ارجاع است و نظام بودجه بندی پژوهشی و آموزشی در دستگاه های دولتی به عنوان مهمترین بهره برداران از علوم انسانی به سوی جدایی از دانشگاه رفته و نهادهای مستقل خود را می آفریند.

سلیمی گفت: برای ورود به نظام های رتبه بندی جهانی حداقلی از تعداد مقالات بین المللی مهم است، به طورمثال برای ورود به نظام های QS و Times سالی هزار مقاله و برای ورود به نظام US News سالی 300 مقاله لازم است.

وی در ادامه به آمار معاونت پژوهشی وزارت عتف درباره جامعه گریزی پژوهش های دانشگاهی اشاره کرد و گفت: 95 درصد از پایان نامه های علوم انسانی هیچ کاربردی در حوزۀ اجرایی کشور ندارد و در شورای عالی عتف هیچ پروژه ای در حوزۀ علوم انسانی نداشته است و همچنین حدود 5 درصد از بودجه پژوهشی دستگاه های اجرایی در حوزه علوم انسانی با همکاری دانشگاه ها هزینه شده است.

رئیس دانشگاه علامه طباطبائی در پایان گفت: این دانشگاه می تواند با همسازی و تأثیرگذاری هم زمان بر الگوی اندیشه نسل جوان و پرهیز از تعمیق شکاف نسلی-آموزشی، تأثیرگذاری در محیط اجرایی و فکری کشور، شکل دهی به نظام معرفتی مناسب در محیط اجتماعی فرهنگی ایران، ارتقای جایگاه بین المللی خود با تولید علم بین المللی و حفظ و ارتقای جایگاه خود در تولید علم در ایران موقعیت برتر خود را در عرصۀ علوم انسانی کشور افزایش دهد.