لزوم بازتعریف قوانین بین‌المللی به منظور جلوگیری از یکجانبه‌گرایی

به گزارش عطنا و به نقل از ایرنا، دکتر «میروشا خوجه» استاد دانشگاه مقدونیه در کنفرانس بین المللی یکجانبه‌گرایی و حقوق بین الملل به بررسی «قطعنامه ۱۳۷۳ شورای امنیت و مسائل مربوط به آن» پرداخت و گفت: این قطعنامه ۱۳۷۳ نتوانسته به چندجانبه‌گرایی کمک کند و پیامدهایی که برای اعضای سازمان ملل داشته، یکسان نبوده است.

وی افزود: این قطعنامه دستاویز کشورهایی مانند آمریکا شده تا سیاست‌های یکجانبه‌گرایانه خود را در پیش بگیرند. از جمله در بحث مبارزه با تروریسم، تعریف مشخصی از تروریسم و یا نحوه مبارزه با آن نشده است.

میروشا خوجه این سؤال را مطرح کرد که چه کسی به جز قدرتی که بیش از همه در شورای امنیت صاحب نفوذ است، تعیین می کند اقدام کشورها بر طبق مفاد این قطعنامه بوده است یا خیر؟ آمریکا می گوید که کدام کشور در مبارزه با تروریسم خوب عمل کرده و کدام کشور عملکرد خوبی نداشته است.

به گفته استاد دانشگاه مقدونیه، باقی کشورها ناگزیر به گردن نهادن به خواست آمریکا هستند و بهانه این خواست نیز تصویب این قطعنامه در شورای امنیت سازمان ملل است. در واقع این قطعنامه به شکلی است که یکجانبه‌گرایی آمریکا را تقویت می کند و باقی کشورها را به همراهی با این کشور حتی در صورت کشتن غیرنظامیان به اسم مبارزه با تروریسم وا می‌دارد.

خانم خوجه یادآور شد: در مقابل، اگر کشوری از این خواسته تبعیت نکند، به متعصب بودن و نقض قطعنامه شورای امنیت متهم شده و مستوجب مجازات تشخیص داده می شود. این درحالی است که بسیاری از کشورها خواهان حفظ استقلال و پایبندی به ارزش های مورد احترام خود هستند.

قطعنامه ۱۳۷۳ شورای امنیت سازمان ملل متحد که در تاریخ ۲۸ سپتامبر ۲۰۰۱ در نشست چهار هزار و سیصد و هشتاد و پنجم با ۱۵ رأی موافق و بدون هیچ رأی مخالف و ممتنع تصویب شد، سندی بین‌المللی درباره تهدید صلح و امنیت بین‌المللی ناشی از اقدامات تروریستی است.

همچنین دکتر «سرینیواس بورا» عضو هیئت علمی دانشگاه جنوب آسیای هند تأکید کرد که باید تعریف دقیقی از قوانین ارائه شود؛ چرا که در قوانین بین المللی گاهی قوانینی وجود دارد که موجب تقویت اقدامات یکجانبه گرایانه شده و یا موانعی برای چندجانبه‌گرایی ایجاد می کند.

وی با پرداختن به موضوع «تحلیل انتقادی موضع کلامی و رویه دولت در توسل به زور به عنوان دفاع مشروع در برابر بازیگران غیردولتی» افزود: در این خصوص باید در خصوص برخی مفاهیم بوضوح شفاف سازی شود؛ یکی از این موارد، موضوع استفاده از زور برای دفاع مشروع است که در اکثر موارد به یکجانبه‌گرایی منجر می شود.

به گفته دکتر بورا، در قوانین بین المللی استفاده از زور برای دفاع مشروع به رسمیت شناخته شده است اما تفسیرهای متفاوتی از این مفهوم انجام گرفته و این خود بحث های زیادی را به وجود آورده است.

این کارشناس هندی در ادامه اظهار کرد: قدرت هایی که این مسأله را به نفع خود تفسیر می کنند، ادعا دارند در قوانین بروشنی مشخص نشده که این بازیگران غیردولتی دقیقاً چه کسانی می توانند باشند؛ از این رو تصمیم گیری در مورد آنها به عهده دولت ها گذاشته شده است. نمونه بارز این مسأله، عملیات نظامی آمریکا در سراسر جهان است. این کشور با تفسیر دلخواه خود از این قانون بین المللی، حتی به خاک دیگر کشورها لشکرکشی می کند.

وی در عین حال یادآور شد: هرچند در حقوق بین الملل اشاره مستقیمی به مصداق ها نشده اما هیچ کشوری حق ندارد به این بهانه و یا تفسیر شخصی خود دست به اقدام یکجانبه بزند.

کنفرانس بین المللی یکجانبه‌گرایی و حقوق بین‌الملل روز دوشنبه با سخنرانی محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه و تعدادی از کارشناسان داخلی و خارجی برگزار شد. این کنفرانس به دنبال تبیین حد و مرزهای چالش یک جانبه‌گرایی در برابر موضوعات متعدد حقوق بین‌الملل بود و در آن  ابعاد مختلف یک جانبه‌گرایی در حقوق بین‌الملل از جمله در حوزه محیط زیست، حقوق بشر بین‌الملل، صلح و امنیت ملی، سازمان‌های بین‌المللی، حل و فصل اختلافات بین‌المللی و نیز آثار اقدامات یکجانبه آمریکا بر حقوق بین‌الملل و مسؤولیت بین‌المللی دولت‌ها در همراهی با موارد نفی حقوق بین‌الملل و با حضور اندیشمندان و صاحبنظران این حوزه مورد بررسی قرار گرفت.

برای شرکت در این کنفرانس که با همکاری مؤسسه مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر تهران و دانشگاه علامه طباطبایی برگزار ‌شد، کارشناسانی از بیش از ۱۰ کشور مقالات خود را به دبیرخانه ارسال کرده بودند که در نهایت ۲۶ مقاله پذیرفته و از این بین ۱۶ سخنرانی توسط اساتید دانشگاه‌های کشور و ۱۰ سخنرانی نیز توسط مهمانان خارجی از کشورهای ایتالیا، هند، روسیه، فنلاند، لهستان، پاکستان، ازبکستان، روسیه، مقدونیه و افغانستان در این کنفرانس انجام شد.