سرشت سرنوشت‌ساز ایران و روسیه نیاز به تقویت در ابعاد مختلف دارد

رئیس مرکز آموزش و پژوهش‌های بین‌المللی وزارت امور خارجه ایران با بیان اینکه سرشت سرنوشت‌ساز بین ایران و روسیه ابعاد مختلفی دارد، اظهار کرد:‌ روابط ایران و روسیه بسیار مهم، اثرگذار و سرنوشت‌ساز است و خوشبختانه در مسیر مناسب و درستی نیز در حال پیشرفت است.

به گزارش خبرنگار عطنا، دکتر سید محمدکاظم سجادپور، رئیس مرکز آموزش و پژوهش‌های بین‌المللی وزارت امور خارجه، دیپلمات ایرانی و دانشیار دانشکده روابط بین‌الملل وزارت امور خارجه، اول آبان‌ماه در افتتاحیه دومین همایش بین‌المللی گفت‌وگوهای فرهنگی ایران و روسیه در سالن کنفرانس کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه علامه طباطبائی (گزارش تصویری) به ایراد سخنرانی پرداخت.

وی در ابتدا با اشاره به اینکه بسیار خوشحالم که در چنین جمع فرهیخته‌ای حضور دارم، گفت: از دکتر سلیمی، رئیس دانشگاه علامه طباطبائی که بنده را به این مراسم دعوت کردند، تشکر می‌کنم.

سجادپور اضافه کرد: روابط ایران و روسیه در حال گسترش است و یکی از مهم‌ترین جلوه‌های آن نیز برگزاری همین همایش بین‌المللی در مهم‌ترین دانشگاه علوم انسانی و اجتماعی کشور است.

وی با اشاره به روابط ایران و روسیه به‌خصوص در مسائل فرهنگی، گفت: درباره فرهنگ و اینکه چه نقشی می‌تواند در زمینه روابط ایران و روسیه داشته باشد، سه بحث مختصر و البته اصلی را بیان می‌کنم.

وی در ادامه با اشاره به اینکه اگر از یک زاویه علمی، فنی و دقیق نگاهی به روابط دوجانبه ایران و روسیه داشته باشیم، می‌بینیم که سرشت سرنوشت‌سازی دارند، گفت: این روابط هم برای دو کشور مهم و مؤثر است و هم این همسایگی، هم‌پیوندی و هم‌سرشتی بین ایران و روسیه بر دهها عوامل دیگر نیز تأثیر دارد.

اهمیت سرشت روابط ایران و روسیه، ابعاد منطقه‌ای آن است

سجادپور با بیان اینکه نکته دیگر در اهمیت سرشت روابط ایران و روسیه، ابعاد منطقه‌ای آن است، افزود: ابعاد منطقه‌ای روابط ایران و روسیه بی‌تردید در جهت امنیت و صلح منطقه‌ای است، حال‌آنکه تصور کنید که اگر داعش دمشق را در اختیار می‌گرفت چه به‌روز منطقه می‌آمد! و قطعاً اگر همکاری‌های منطقه‌ای ایران و روسیه نبود، هم‌اکنون سرنوشت دیگری بر منطقه حاکم می‌شد.

وی بُعد دیگر این سرشت سرنوشت‌ساز بین ایران و روسیه را ابعاد بین‌المللی آن دانست و اذعان کرد: در مواردی تا وقتی که ایران و روسیه یک روابط متعادل و متوازن داشتند، تأثیر آن را بر نظام بین‌المللی می‌دیدیم و در مواردی هم که روابط این دو کشور نامتوازن بود هم یک فرم دیگری بر نظام بین‌المللی حاکم می‌شد.

سجادپور یادآور شد: در حال حاضر نیز یکی از عواملی که جهان پیچیده بعد از جنگ سرد را به سمت یک نظام چندمحوری و چندقطبی برده، روابط ایران و روسیه است و اگر این روابط نبود و نظام بین‌المللی می‌خواست صرفاً بر اساس یک مرکز و اصطلاحاً یک بُعد شکل بگیرد، منافع بسیاری از مردم جهان و بسیاری از کشورها فرم دیگری داشت.

رئیس مرکز آموزش و پژوهش‌های بین‌المللی وزارت امور خارجه ایران افزود: روابط ایران و روسیه بسیار مهم، اثرگذار و سرنوشت‌ساز است و خوشبختانه در مسیر مناسب و درستی نیز در حال پیشرفت است.

رابطه ایران و روسیه چند‌وجهی‌تر و مستقل از عوامل دیگر باشد

وی در ادامه گفت: اگر گزاره اول من درمورد سرنوشت‌سازی و سرشت سرنوشت‌ساز روابط ایران و روسیه موردقبول دوستان قرار گرفته باشد، بحث دوم من این است که هر چه این رابطه چند‌وجهی‌تر و مستقل از عوامل دیگر باشد، منافع مردم دو کشور بیشتر تأمین می‌شود.

دانشیار دانشکده روابط بین‌الملل وزارت امور خارجه با بیان اینکه روابط ایران و روسیه درحال توسعه است و به سمت چندوجهی شدن پیش می‌رود، افزود: این ساختار به‌گونه‌ای است که به‌عنوان مثال اگر یکی از وجه‌ها در سطح قابل‌توجه نباشد، وجه‌های دیگر به روند توسعه کمک می‌کنند.

وی اظهار کرد: وجود چنین ساختار روابط به آن معنی است که اگر وجه اقتصادی در سطح مطلوب نیست، وجه‌های دیگر همچون سیاسی، مردمی، علمی و پژوهشی به توسعه روابط کمک کنند. ضمن‌آنکه این نوع روابط وجوه مختلف علوم انسانی و اجتماعی و علوم تجربی همچون علم پزشکی را در بر می‌گیرد.

رئیس مرکز آموزش و پژوهش‌های بین‌المللی وزارت امور خارجه ایران خاطرنشان کرد: حوزه علوم انسانی و اجتماعی یکی از حوزه‌های قابل‌توجه تاریخ، مخصوصاً تاریخ مناسبات دیپلماتیک است.

وی با اشاره به اینکه روابط ایران و روسیه در حال رشد است و نمونه بارز آن نیز در همین همایش قابل‌مشاهده است، گفت: یعنی روابط ایران و روسیه فقط در حد دولت‌ها، وزرای امور خارجه، سازمان‌ها و نهادها نیست و حتی در سطح بین‌المللی هم منحصر به یک بُعد نیست و ابعاد گوناگونی دارد.

یکی از مهم‌ترین ابعاد روابط ایران و روسیه زمینه فرهنگی و مردمی آن است

سجادپور در همین رابطه افزود: مثلاً در زمینه اقتصادی ما شاهد ایجاد زمینه‌های جدیدی در روابط ایران و روسیه هستیم و وضعیت در ابعاد روابط بانکی و تجاری و انرژی نیز به همین صورت است.

وی با بیان اینکه یکی از مهم‌ترین ابعاد روابط ایران و روسیه زمینه فرهنگی و مردمی آن است، بیان کرد: بعد از سال‌های طولانی ما شاهد حضور توریست‌های ایرانی در مسکو هستیم که تعداد آنها به چندین هزار نفر می‌رسد.

دانشیار دانشکده روابط بین‌الملل وزارت امور خارجه در ادامه به صحبت‌های دکتر سلیمی مبنی بر اینکه اگر روابط ایران و روسیه چندوجهی باشد، استراتژی‌های لحظه‌ای و منطقه‌ای اثر حداقلی بر روی آن می‌گذارد، اظهار کرد: چندوجهی شدن موجب استحکام روابط دو طرف می‌شود.

وی با بیان اینکه چندوجهی شدن روابط ایران و روسیه باید در ارتباط با سایر همسایگان نیز پیگیری شود، گفت: البته این روند با یک یا چند ابزار و امکان فراهم نمی‌شود بلکه به عناصر و عوامل متعددی برای امنیت دو کشور و مردم منطقه بستگی دارد.

سجادپور بیان کرد: گزاره سوم در بحث بنده، برجسته کردن یک بُعد از این ابعاد روابط فرهنگی بین ایران و روسیه است که می‌توان آن را به‌عنوان یک موضوع جداگانه در نظر گرفت که یکی از وجوه آن تعاملات دانشگاهی است.

کلیشه‌های منجمد و صرفاً گزینشی را برای روابط از میان برداریم

وی با اشاره به اینکه در این گزاره سوم باید ابعاد به‌اصطلاح متنوع را در نظر بگیریم، گفت: دریای بی‌نظیری از مطالعات علمی و اکتشافات در مبانی و نگرش فرهنگی و علمی دو کشور وجود دارد که می‌تواند موردتوجه قرار بگیرد.

رئیس مرکز آموزش و پژوهش‌های بین‌المللی وزارت امور خارجه ایران با بیان اینکه در کشور ایران و روسیه دارای گزاره‌های متشابه زیادی هستند، اظهار کرد: همچنین معضلات و مشکلات اجتماعی و زمینه‌های فرهنگی و فلسفی مشترکی دو کشور دارند که می‌تواند مورد بررسی و تحقیق قرار بگیرد.

وی افزود: می‌توانیم بر اساس درخت تنومند هویت و اشتراکات تمدنی در روابط بین ایران و روسیه به‌خصوص در تعیین منافع مشترک فعالیت‌های بسیار سازنده‌ای داشته باشیم.

سجادپور با بیان اینکه حوزه فرهنگی باید چندوجهی باشد تا بتواند حوزه‌های گوناگون را در بر بگیرد، گفت: در کنار درک مشترک از فرهنگ و تاریخ دو کشور، یک‌سری کلیشه‌های تاریخی نیز وجود دارد که البته در همه کشورها مرسوم بوده و ناشی از کلیشه‌های منجمد و صرفاً گزینشی است که یک سری رخداد‌ها و شرایط را در برخی از مواقع مدیریت می‌کند.

وی افزود: مثلاً کشور عراق در جنگ تحمیلی بخشی از کشور ما را گرفت و طی هشت سال دفاع مقدس روابط ما با این کشور متحول شد ولی بعد از سه دهه شاهد بزرگ‌ترین تعامل مردمی جهان در قالب اربعین حسینی هستیم که تعاملات شگفت‌انگیز بسیاری را بین دو کشور ایجاد کرده است.

سجادپور با اشاره به اینکه اگر قرار بود مردم عراق و ایران کلیشه‌های گذشته را داشته باشند، وضعیت فعلی در اربعین حسینی امکان‌پذیر نبود، گفت: باید به توان انسان‌ها در ساختن شرایط جدید و متحول کردن و شکستن کلیشه‌های برای زندگی بهتر ایمان داشته باشیم، ضمن‌آنکه به‌هرحال کار مشترک و معنا دادن در همه ابعاد نه فقط به نفع کشور و منطقه بلکه کل جهان است.