چهار میلیون دانشجوی مدرک‌گرا در حال تحصیل‌اند

رئیس کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه حدود چهار میلیون دانشجوی مدرک‌گرا در کشور مشغول به تحصیل هستند، افزود: این امر یک بحران جدی در آینده است، دانشجویانی که تنها مدرک دارند نه تخصص و در نتیجه کار بی‌کیفیت به جامعه تحویل می‌دهند.

به گزارش عطنا به نقل از ایسنا، حسن بنیانیان در پنجاه‌وچهارمین کارگروه تخصصی امور اجتماعی و فرهنگی استان مرکزی شروع بحث خود را با این پرسش که "چرا در پیشرفت فرهنگی کشور دچار مکث شده‌ایم" آغاز کرد و گفت: آثار این مکث در رواج معضلات اجتماعی دیده می‌شود.

وی با بیان اینکه فرهنگ ذیل اقتصاد، سیاست و... نیست، افزود: ریشه‌یابی در حوزه‌های مختلف این امر را ثابت می‌کند که همه حوزه‌ها از جمله اقتصاد و سیاست و ... ذیل فرهنگ قرار گرفته‌اند و کاستی فرهنگ در این حوزه‌ها سبب عدم پیشرفت در حوزه‌های مختلف خواهد شد، این موضوع ثابت شده است و این وظیفه مسئولین است که حوزه‌ها را ذیل فرهنگ تعریف کنند.

رئیس کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: رشد و تعالی اخلاق و معنویت، عدالت و پیشرفت مادی و رفاه نسبت مستقیمی با رشد فرهنگ دارد و زمانی کلمه مقدس در نظام جمهوری اسلامی ایران معنا پیدا می‌کند که عدالت و فرهنگ رشد داشته باشد.

حضور افراد غیرمرتبط در جایگاه‌ها، ضعف فرهنگی است

بنیانیان بیان کرد: حضور افراد غیرمرتبط در جایگاه‌ها و سمت‌ها به جای افراد ماهر، تحصیل‌کرده و استفاده از هنرپیشه‌ها و ورزشکاران برای رای جمع کردن و بهره‌گیری از افراد براساس رابطه فامیلی و قومی همه نشان از ضعف فرهنگی دارد.

وی مدیریت راهبری را نیاز گسترش فرهنگ دانست و گفت: بر خلاف آنچه بیان می‌شود که فرهنگ متولی ندارد همه آحاد جامعه در حوزه فرهنگ مسئول هستند.

رئیس کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه این نقش با مسئولیت‌هایی که به عهده افراد قرار می‌گیرد گسترده‌تر می‌شود، ادامه داد: مسئولین باید نقش فرهنگ را در حوزه کاری خود پیدا کنند تا پیشرفت حاصل شود. به عنوان نمونه مدیرکل صنعت، معدن و تجارت باید ارزیابی کند که چگونه می‌تواند با کمک اساتید دانشگاه تحول فرهنگی در حوزه خود به وجود آورد که پیشرفتی پایدار در پی داشته باشد.

بنیانیان ارتقاء فرهنگ را تسریع‌کننده پیشرفت دانست و گفت: فرهنگ عامل انسجام‌بخشی به جامعه، هویت‌بخشی به افراد جامعه، سازگارکننده افراد در ارتباطات اجتماعی، قالب‌ریزی شخصیت افراد جامعه و ... است.

مهمترین کارکرد فرهنگ حل مشکلات اقتصادی است

وی مهم‌ترین کارکرد فرهنگی را حل مشکلات اقتصادی که سبب بروز بسیاری از معضلات اجتماعی شده است، دانست و افزود: بزرگ‌ترین مشکل اقتصاد ما فقر فرهنگی در حوزه اقتصاد است.

رئیس کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای عالی انقلاب فرهنگی در ادامه به بررسی تاثیر فرهنگ در رشد اقتصادی پرداخت و گفت: وضع موجود ما در مقوله اقتصادی با باورهای مشترک رابطه مستقیم دارد.

بنیانیان با اشاره به ارجاع حدود 15 میلیون پرونده به قوه قضاییه بیان کرد: در گذشته بسیاری از نزاع‌ها با واسطه‌گری حل می‌شد، اما امروز ضعف فرهنگی سبب افزایش معضلات اجتماعی شده که بسیاری از این معضلات به دلایل اقتصادی رخ می‌دهد و همان‌طور که ذکر شد ریشه مشکلات اقتصادی نیز در فقر فرهنگی است.

وی با بیان اینکه بهره‌وری دستگاه‌های فرهنگی در کشور 30 درصد است، افزود: جشنواره، سمینار، هیات‌های مذهبی هر کدام به واقع کدام معضل را حل کرده‌اند؟ آیا تاکنون معضلی حل کرده‌اند یا بالعکس معضل افزایش داده‌اند؟

درک درست مسئولان عاملی برای پیشرفت فرهنگ

رئیس کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای عالی انقلاب فرهنگی لازمه حرکت و موفقیت در مقوله فرهنگی را درک درست مسئولان از مقوله فرهنگی عنوان کرد.

بنیانیان مصرف پایین و افزایش پس‌انداز را گام اول در فرهنگ اقتصادی عنوان کرد و افزود: زمانی که فردی پس‌انداز خود را بابت خرید زمین و طلا خرج می‌کند به امید روزی که قیمت بالا رود و سودی حاصل شود یعنی فقر فرهنگ اقتصادی بیداد می‌کند. این جامعه رشدی نخواهد داشت و به جامعه‌ای مصرف‌گرا تبدیل می‌شود.

این مقام مسئول با توجه به مطالب ذکر شده عنوان کرد: باید راه‌های سرمایه‌گذاری مطلوب مورد ارزیابی قرار گیرد و در این رابطه فرهنگ‌سازی صورت گیرد.

بنیانیان افزود: سرمایه‌گذاری که به تولید با کیفیت ختم شود صادرات را رونق می‌بخشد و این فرایندی است که در جوامع توسعه یافته اجرا شده است.

وی بیان کرد: مقوله دیگری که در بحث فرهنگ اقتصادی مطرح می‌شود این است که متاسفانه ما کارگری نداریم که کارش به تولید با کیفیت ختم شود.

این مسئول ادامه داد: در جامعه ما از هر 30 دانش‌آموز 28 نفر به دنبال کسب مدرک هستند و به این امید درس می‌خوانند و عملا به جامعه‌ای مدرک‌گرا تبدیل شده‌ایم.

بنیانیان با این توضیح که دانش‌آموزانی که نمره پایین کسب می‌کنند برای تنبیه باید تخته کلاس را پاک کنند، گفت: این یک نوع فرهنگ‌سازی است که دانش‌آموز به امید کار نکردن درس بخواند، در حالی که در کشور ژاپن از سنین دانش‌آموزی فرهنگ کار نهادینه می‌شود.

رئیس کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامه داد: این کشورها این اقدامات را انجام داده‌اند که مردم کشور ما از محصولات آنها خریداری کرده و در حقیقت به کارگری با فرهنگ کشوری دیگر اعتماد کنند.

بنیانیان افزود: شیوه هدف‌گزینی در زندگی و تصمیمات باید اصلاح شود، افزایش ظرفیت‌های علمی و مهارتی فرد برای تحقق اهداف بسیار مورد نیاز است و این موارد به فرهنگ‌سازی نیاز دارد.

این مسئول گام اول در مقوله کار فرهنگی را افزایش ظرفیت‌ها عنوان کرد و گفت: این امر یک وظیفه همگانی است و در گام بعد باید اهداف فرد در راستای اهداف جامعه قرار داده شود.

وی ادامه داد: این اقدام می‌تواند از طریق قانون، استفاده از زور یا فرهنگ باشد، ولی در این میان استفاده از قانون و زور یک اقدام گذرا و محدود است و نهادینه نمی‌شود و در نتیجه توسعه‌ای اتفاق نمی‌افتد.

بنیانیان افزود: در اروپا به ازای هر 700 نفر یک هزار واحد صنفی وجود دارد، اما در ایران به ازای هر 25 تا 30 نفر یک واحد صنفی در اختیار است، این امر در بازار به دلال‌بازی‌ها ختم می‌شود، تنوع قیمت‌ها را شاهدیم و مردم از این طریق کسب درآمد می‌کنند و مسلم است که پیشرفت و توسعه‌ای رقم نخواهد خورد.

حرکت اکثر مردم جامعه بر خلاف توسعه است

این مسئول ادامه داد: این شرایط سبب شده از هر 10 نفر 9 نفر مصرف‌کننده باشند در صورتی که در کشورهای اروپایی از هر 100 نفر یک نفر مصرف‌کننده است.

وی با بیان اینکه اعتیاد در جامعه سالانه حدود 40 هزار میلیون تومان به اقتصاد کشور آسیب وارد می‌کند، افزود: معضلات اجتماعی همچون اعتیاد که ضربه به اقتصاد می‌زند با کار فرهنگی کاهش پیدا می‌کند.

بنیانیان گفت: در یک نگاه اجمالی به جامعه این تصور حاکم می‌شود که با جامعه‌ای کاملا پر تلاش مواجه هستیم اما زمانی که به دقت رصد شود حرکت اکثر افراد بر خلاف توسعه است که نه تنها سودی ندارد بلکه کشور و در نتیجه مردم متضرر می‌شوند.

این مقام مسئول با این توضیح که برای مقابله با رفتارهایی که ناشی از عدم فرهنگ‌سازی است قانون منع و برخورد در نظر می‌گیریم که اغلب بی‌نتیجه است، بیان کرد: سازمان‌های بزرگ را به وجود می‌آوریم و بعد برای نظارت بر عملکرد آنها سازمان‌ بازرسی ایجاد می‌کنیم، که مراقب باشیم خلاف صورت نگیرد، در صورتی که با فرهنگ‌سازی می‌توان با ارائه کاری با کیفیت به کاهش هزینه‌ها کمک کرد.

وی نجات کشور و محقق شدن توسعه را به کمک ابزارهای فرهنگی ممکن دانست و افزود: کسانی که در کتاب‌ها حرف‌های بزرگ عنوان می‌کنند و غافل از اتفاقات خیابانی هستند، نمی‌توانند به توسعه کمک کنند.

بنیانیان ادامه داد: به عنوان نمونه به مجری مسکن مهر می‌گوییم پیوست فرهنگی این طرح چه می‌شود پاسخ می‌دهد مسجد هم می‌سازیم، اما کار فرهنگی که تنها مسجد ساختن نیست بلکه توجه به این نکته است که افراد با زندگی در خانه‌های مسکن مهر که مانند زندان احداث شده‌اند چه تاثیری از این محیط می‌گیرند و اصلا در احداث به این پیوست فرهنگی توجه شده است؟

عدم تعهد در انجام وظیفه ناشی از شکل‌گیری باورهای سطحی است

این مقام مسئول نقش اعتقادات را در فرهنگ‌سازی نقشی کلیدی عنوان کرد و افزود: در این خصوص صرفا ظاهری از اعتقادات درست کردن مد نظر نیست اینکه دانش‌آموزی در مواجهه با معلم دینی یک نوع رفتار و در مواجهه با معلم ورزش نوع دیگری از رفتار را نشان دهد کمکی به جامعه نمی‌کند و ما به نهادینه شدن این مقوله نیاز داریم.

وی بیان کرد: جهان‌بینی اسلامی و در گام بعد استخراج اعتقادات و باورها و تبدیل به هنجارها و ارزش‌ها یک کار فرهنگی محسوب می‌شود.

بنیانیان ادامه داد: ما به الگوهای رفتاری در روابط سیاسی، اقتصادی، معماری، روابط خانوادگی نیاز داریم که تمدن اسلامی شکل گیرد.

رئیس کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای عالی انقلاب فرهنگی افزود: زمانی که یک کارگر، مهندس، پزشک و.. متعهدانه انجام وظیفه نکند نشان از این دارد که باورها سطحی شکل گرفته است، در صورتی که باورهای نهادینه شده به حرکت‌های درست و توسعه ختم می‌شود.

وی با بیان اینکه تغییرات در جامعه در دو قالب تغییرات آگاهانه و تغییرات ناآگاهانه صورت می‌پذیرد، گفت: تغییرات آگاهانه و ناآگاهانه با در نظر گرفتن مشوق‌های اقتصادی، سیاسی، ترس از قانون و مشوق‌های اجتماعی نمی‌تواند کارساز بوده و به عنوان یک راه‌حل مطلوب در نظر گرفته شود.

بنیانیان ادامه داد: نوعی معرفت و آگاهی که به اعتقاد و باور قلبی ختم شود می‌تواند بیش از همه اقدامات مذکور تاثیرگذار باشد.

این مسئول با اشاره به عدم در نظر گرفتن فرهنگ در عرصه معماری کشور بیان کرد: معماری در حقیقت فرهنگ را به جامعه القا می‌کند و با توجه به مطالب عنوان شده و تاثیر فرهنگ در بخش‌های مختلف جامعه فرهنگ‌سازی در این حوزه اهمیت زیادی دارد.

ارتقای فعالیت‌های فرهنگی به کمک دانشگاه‌ها

وی با بیان اینکه تغییر رفتار اعتقادات را نیز تغییر می‌دهد، افزود: بارزترین این موارد پاساژهایی است که فرهنگ غرب را القا می‌کنند و به این طریق اعتقادات را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهند که این امر تبعات اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و... خود را دارد.

رئیس کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامه داد: در کوتاه‌ مدت باید مدیریت با رویکرد فرهنگی را مد نظر قرار داد که در این رابطه باید با کمک دانشگاه فعالیت فرهنگی را ارتقا بخشید.

این مقام مسئول اولین گام جهت بهره‌گیری از دانشگاه را تعریف پیوست برای دانشگاه‌ها دانست و بیان کرد: فرهنگ‌سازی با کمک دانشگاه سبب می‌شود افزایش اثربخشی دستگاه‌های دولتی را شاهد باشیم.

وی با بیان اینکه فرهنگ‌سازی در چشم‌انداز وسیع از مدرسه باید شروع شود، بیان کرد: زمانی که دانش‌آموزان در مدارس فیلم‌های نامناسب را دست به دست می‌کنند نشانگر نیاز به کار فرهنگی بیشتر در مدارس است.

رئیس کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه در حدود 13 استان کشور اقداماتی در این خصوص انجام شده و تجربه مطلوبی در دست داریم، پیشنهاد داد: کارگاه‌هایی برای اساتید دانشگاه ترتیب داده شده است که در این کارگاه‌ها پیوست‌نگاری به اساتید آموزش داده شود و به این طریق علم در کار فرهنگی تزریق شود.

فرهنگ ریشه همه مسائل است

وی بیان کرد: باید نظام‌ها و چشم‌اندازها در هر حوزه‌ای از جمله اقتصاد، سیاست، اجتماع و... تعریف شود و با بهره‌گیری از کار فرهنگی توسعه‌ای پایدار را شاهد باشیم.

بنیانیان با این توضیح که 70 درصد فعالیت‌های فرهنگی در معنای واقعی و بر مبنای نگاه واقع‌بینانه فرهنگی‌ نیستند، افزود: این امر آسیب‌هایی را به همراه دارد که باید در این رابطه اقدامی صورت گیرد.

این مسئول 50 درصد جامعه را فاقد سرپرست فرهنگی دانست و بیان کرد: تمرکز ما روی نیروی خودی است و تمرکز دشمن روی نیروهای فاصله گرفته و شرایط بسیار خطرناک است.

بنیانیان در جمع‌بندی مباحث مطرح شده بیان کرد: فرهنگ ریشه همه مسائل جامعه است و با پرداختن مناسب به این مقوله بسیاری از معضلات اجتماعی حل خواهد شد.