راه رسیدن به اجماع ملی، وارد شدن دانشگاه‌ها در مسائل کلان و فعال شدن رسانه‌هاست

سومین نشست از سلسله جلسات راهبردهای اقتصاد ایران با حضور دکتر جواد صالحی اصفهانی، استاد دانشگاه در آمریکا و محمود سریع‌القلم استاد دانشگاه علامه برگزار شد. این دو اقتصاددان با بررسی مشکلات ساختاری در اقتصاد ایران راهکارهایی را برای فعالان بخش‌خصوصی و حضور این بخش در مسیر توسعه کشور ارائه کردند.

به گزارش عطنا و به نقل از «فرصت امروز»، جواد اصفهانی در این نشست، بخش خصوصی را به تولید سرمایه انسانی توصیه کرد. این تحصیلکرده دانشگاه هاروارد نقش دولت را همیشه در ابتدای مسیر توسعه مهم عنوان کرد چراکه ایجاد زیرساخت‌ها را بر عهده دارد. اصفهانی گفت: به موازاتی که اقتصاد پیشرفت می‌کند، نقش دولت کمرنگ‌تر شده و اینجاست که کار بخش‌خصوصی آغاز می‌شود. این استاد دانشگاه دولت را برخلاف بخش‌خصوصی در این مسیر منسجم دانست و توضیح داد: بخش‌خصوصی بخش‌های مختلف و مجزا ازهم دارد که با هم رقابت می‌کنند، اما زمانی که اقتصاد یک کشور را به دست می‌گیرند باید با هم همکاری کنند.
به گفته وی دولت و بخش خصوصی باید در توسعه همگام شوند. این اقتصاددان ادامه داد: دولت کارش را انجام داده و حالا این توپ را به بخش‌خصوصی پاس داده و این بخش باید کارش را نه در سطح بنگاه یا صنعت که در سطح ملی انجام دهد.
این استاد دانشگاه گفت: برخلاف اینکه گفته می‌شود ایرانی‌ها در انجام دادن کار جمعی ضعیف هستند، اما من کمی خوش‌بین هستم و فکر می‌کنم هر جا چند ایرانی به این نتیجه برسند یک کار بهتر است گروهی انجام شود راهش را پیدا می‌کنند. اصفهانی ادامه داد: بخش‌خصوصی باید بتواند کار جمعی انجام دهد و بخشی عمل نکند. به گفته وی در ایران ارتباط بخش صادرات و واردات قطع است اما در کشورهای دیگر همگام حرکت می‌کنند.
وی جایگزین شدن نفت به جای بهره‌وری را از موانع جهانی شدن ایران دانست که در دهه 1340 به رغم رشد سریع ناکام ماند. این اقتصاددان ایرانی تولید نیروی انسانی و به کار گرفتن آنها را از ضرورت‌ها برای بخش‌خصوصی خواند. اصفهانی دولت و بخش‌خصوصی را به همراه شدن در مدیریت بازارها براساس اصول توسعه و الگوهای داخلی توصیه کرد. این اقتصاددان گفت: نقش بخش‌خصوصی در ایجاد دانش سیاست‌های مستقل و عمومی بسیار کلیدی است. وی تعدد اظهارنظر و فقدان تحقیق را از مشکلات اساسی در ایران عنوان کرد.
اصفهانی خطاب به فعالان بخش‌خصوصی گفت: در بسیاری کشورها بیشتر پژوهش‌ها در دانشگاه‌های خصوصی انجام می‌شود، اما در ایران این‌طور نیست. در حال حاضر بخش‌خصوصی باید بخشی از هزینه‌هایش را برای تولید این کالای عمومی اختصاص دهد. به گفته وی، بخش‌خصوصی نقش راهبردی در اقتصاد دانش‌محور داشته و باید تولید دانش کرده و در سیاست‌گذاری‌ها مشارکت جدی داشته باشد.
محمود سریع القلم سخنرانی‌اش را با تشریح لایه‌های تصمیم‌گیری در کشور شروع کرد. این استاد دانشگاه گفت: دو لایه حاکمیتی و دولتی ساختار اصلی کشور ما را تشکیل می‌دهد و نقش دولت در تصمیم‌گیری‌های کلان بسیار اندک است.

استاد دانشگاه علامه به مسئله‌های دولت یازدهم اشاره کرد و گفت: 90 درصد بودجه صرف هزینه‌های جاری می‌شود. 89 درصد آب صرف کشاورزی می‌شود درحالی‌که این بخش 15 درصد درآمد ناخالص ملی را تشکیل می‌دهد و در بسیاری از شاخص‌های اقتصادی رتبه کشور ما بالای 100 است.
به گفته این اقتصاددان، دولت با مسئله‌های واقعی دست و پنجه نرم می‌کند و حاکمیت با مسائل امنیتی و موجودیتی.

وی گفت: بحث قرارداد اجتماعی در ایران به وجود این دو لایه در ساختار کشور برمی‌گردد. اینکه چه فرآیندی باید طی شود تا مجموعه دولت و حاکمیت مسائل را نزدیک به هم ببینند نه اینکه اختلافات جدی فلسفی داشته باشند. مثل اینکه امنیت کشور چطور تأمین می‌شود؟ با قدرت نظامی بالاتر یا درآمد سرانه بیشتر؟
به گفته سریع‌القلم، بهترین روش برای رسیدن به اجماع ملی، دیالوگ برقرار کردن، بحث کردن، وارد شدن دانشگاه‌ها در مسائل کلان ملی و فعال شدن رسانه‌هاست. سریع القلم گفت: در ایران همه دولت‌ها متوجه شدند که ایران بدون روابط پایدار بین‌المللی نمی‌تواند اقتصاد ملی را مدیریت کند. به گفته وی، دولت‌ها در سه دهه گذشته دریافتند اگر سیاست خارجی بر ریل الزام رشد و توسعه قرار نگیرد، اقتصاد پیشرفت نمی‌کند چرا که سیاست خارجی تعامل و به دنبال آن ثروت تولید می‌کند.
سریع القلم خاطرنشان کرد: این دو مجموعه واقعیت در کشور ما است و قرارداد اجتماعی یه این بر می‌گردد که چه پروسه‌هایی باید طی شود که این دو مجموعه مسائل را نزدیک به هم ببینند، باید در اقتصاد سیاسی کشور گفتمان ملی ایجاد شود.
این اقتصاددان توسعه یافتگی را یک بحث تصمیم‌گیری در سطح حاکمیت‌ها دانست و گفت: تاریخ اروپا نشان می‌دهد جامعه که قوی شد حاکمیت را عوض کرد اما بعد از جنگ جهانی دوم می‌بینید در بیشتر کشورها حاکمیت‌ها تصمیم به پیشرفت گرفتند. به گفته وی، اصول توسعه یافتگی جهانی و الگوهای توسعه بومی، محلی و ملی هستند. این استاد دانشگاه گفت: بخش‌خصوصی زمانی در اولویت قرار می‌گیرد که توسعه در اولویت باشد. این درحالی است که در ایران، هدف متمرکز و اصلی، توسعه نیست. وی نگاه بخشی به مسائل را در ایران، پایین بودن سطح همکاری و حاکم نبودن صنعت و تولید را در فضای کشور از دیگر موانع توسعه برشمرد.
پیش از این نشست‌های راهبردهای اقتصاد ایران با حضور فرهاد نیلی، محمد طبیبیان، موسی غنی نژاد، محمد ستاری فر، سعید لیلاز و هاشم پسران برگزار شده بود.