چند نکته مهم فقهی در خصوص ازدواج

 ازدواج و طلاق در جامعه هر ساعت در حال وقوع است اما شاید عده زیادی از شهروندان از جزئیات و مباحث فقهی و حقوقی این رخداد مهم بی اطلاع باشند که باید حتما این موارد را یاد بگیرند.

به گزارش عطنا به نقل از مهر، ازدواج، نهادی مدنی در حقوق ایران است که علاوه بر این که واجد آثارحقوقی و مدنی زیادی است از نظر دینی هم امری بسیار پسندیده بوده و دارای آثار معنوی و اخروی نیز هست. لذا مجرد ماندن و ترک این شیوه حسنه مذمت (سرزنش) شده و چنانچه فردی به خاطر ازدواج نکردن مرتکب گناه شود تجرد وی، حرام خواهد بود. به همین دلیل آشنا بودن با قواعد حاکم بر ا ین نهاد، امری لازم است.

یکی از این قاعده ها موضوع ممنوعیت نکاح با بعضی افراد است. لذا باید با کسی ازدواج کرد که از نظر شرعی و قانونی برای آن مانعی وجود نداشته باشد. در این بحث ذیلاً به بررسی موضوع ممنوع بودن ازدواج با گروهی از زنان و مردان می پردازیم که درقانون مدنی ایران آن را جزء ” موانع نکاح” شمرده اند. از دیدگاه مقررات ایران مانع نکاح در پنج دسته جای می گیرد.

۱-ناشی ازخویشاوندی نسبی ۲-ناشی از خویشاوندی سببی ۳-ناشی از خویشاوندی رضاعی ۴-موارد متفرقه ۵-رعایت مصالح کشور

الف - موانع ناشی از خویشاوندی نسبی (خونی):

۱- ازدواج با پدر و اجداد پدری و با مادر و جده های مادری.

۲- ازدواج با فرزندان و نوه ها و نتیجه ها، هرچقدر که پایین تر برود.

۳- ازدواج با برادر و خواهر و اولاد و نوه ها و نتیجه های آنان.

۴-ازدواج با عمه، خاله، عمه و دایی هایی خود و عمه و خاله و عموها و دایی های پدر و مادر و اجداد

ب - موانع ناشی از خویشاوندی سببی:

مرد نمی تواند با مادر و نیز جده های زن خود و نیز مادر و جده های رضاعی زن خود ازدواج کند و این حرمت، ابدی است. یعنی اگر مردی فقط برای چند دقیقه با زنی حتی ازدواج موقت نماید و حتی آنها همدیگر را هم نبینند این محرمیت حاصل شده و آن مرد با مادر و جده های نسبی یا رضاعی همسر فعلی یا سابق خود برای همیشه محرم است.

زن نیز نمی تواند با پدر و اجداد نسبی یا رضاعی شوهر خود ازدواج کند و تفصیل آن نیز مانند مورد بالا درباره زن نیز صادق خواهد بود. اگر مردی سه بار متوالی همسر خود را طلاق دهد، پس ا ز وقوع طلاق سوم (سه طلاقه) این زوجه مطلقه، بر مرد حرام می شود. خواه با وی رابطه ی زناشویی داشته یا نداشته باشد. زن پدر یا اجداد نسبی یا رضاعی انسان برای همیشه بر وی حرامند. لذا اگر زنی ولو چند دقیقه نیز به عقد مردی درآید و بعد هم جدا شود برای همیشه به پسر و نوه و نتیجه های آن مرد حرام خواهد بود.

عروس نیز برای همیشه به پدر شوهر و اجداد شوهرش حرام است محرمیت حاصله از ازدواج های یاد شده هم خاص ازدواج دائم است و هم شامل ا زدواج موقت می شود. وجود رابطه زناشویی لازم نیست و صرف جاری شدن صیغه نکاح، کافی برای این محرمیت خواهد بود.

دختر یک زن از ازدواج قبلی آیا بر شوهر دوم زن محرم است؟

اگر مردی با زنی ازدواج کند و آن زن، دختر یا دخترانی از شوهر قبلی اش داشته باشد، تا زمانی که این زن در عقد مرد است این دختران نیز با پدر خوانده شان محرم هستند و اگر بین زن وشوهر مزبور، رابطه زناشویی واقع نشده باشد پس از جدا شدن، مجدداً این دختر بر پدرخوانده سابقش نامحرم خواهد بود و می تواند با وی ا زدواج کند اما اگر بین زن و شوهر مزبور رابطه زناشویی رخ داده باشد دختر زن به پدرخوانده یا همان شوهر مادرش برای همیشه محرم است و جدایی مادر نیز نقشی در این میان نخواهد داشت.

آیا می توان با خواهرزن ازدواج کرد؟

کسی نمی تواند همزمان با دو یا چند خواهر ازدواج کند. لذا اگر مردی با زنی ازدواج نماید، تا زمانی که از وی جدا نشده نمی تواند با خواهرش ازدواج کند که البته در این مورد خواهرزن، محرم شرعی که ملزم به رعایت حجاب نیست، نخواهد بود. بلکه از این جهت نامحرم است. قابل ذکر است اگر مردی زنش را طلاق رجعی (طلاقی که مرد می تواند باز زن را به ازدواج خود در آورد) دهد، چون در این نوع طلاق در عِدّه قانونی (مدتی که زن پس از طلاق یا فوت شوهر نباید ازدواج کند)، زن همانند زوجه مرد فرض می شود، تا پایان عده، حق ازدواج با خواهر زن وجود ندارد ولی در سایر طلاق ها یا عدّه ی عقد موقت، می توان در ایام عِدّه با خواهر زن ازدواج کرد.

ازدواج با خواهرزاده و برادرزاده زن چه حکمی دارد؟

ازدواج با برادرزاده یا خواهرزاده زوجه، بدون اذن وی ممنوع است. لذا اگر مردی بدون کسب اجازه همسرش با برادرزاده یا خواهرزاده او ازدواج کند، این عقد جایز و صحیح نخواهد بود ولی اگر بعداً بتواند رضایت همسرش را کسب کند، ازدواج قبلی نافذ می گردد و نیاز به عقد مجدد نمی باشد. اما اگر همسرش از موضوع عقد با خبر شود و آن را تنفیذ (تأیید) نکند، عقد باطل می شود. قابل ذکر است اگر مردی با زنی ازدواج کند می تواند بعداً با خاله یا عمه وی ازدواج نماید و نیازی به اعلام موضوع به زن خود ندارد.

کودکی که توسط زن دیگری شیر داده می شود آیا محرم اعضای خانواده است؟

موانع رضاعی (شیری) یکی از اقسام خویشاوندی، قرابت ناشی از شیرخوارگی (رضاع) است. بدین ترتیب که اگر زنی با شرایط ذیل به کودکی شیر دهد بین آن کودک و زن نسبت مادر و فرزندی رضاعی پیش می آید و فرزندان آن زن نیز با شیرخواره، خواهر و برادر رضاعی می شوند و شوهر آن زن هم، پدر رضاعی می شود و خلاصه برادر و خواهر آن زن هم دایی و خاله او به شمار می روند و همین طور الی آخر.

شرایطی که سبب قرابت ناشی از شیرخوارگی می شود:

۱- شیر زن ناشی از حمل مشروع باشد.

۲- شیر، مستقیماً مکیده شود. لذا اگر شیر در قاشق یا سرشیشه ریخته شود و به کودک داده شود فایده ای ندارد.

۳- کودک لااقل ۱۵ دفعه متوالی و یا در یک شبانه روز از شیر بخورد. ضمناً نباید در بین دفعات شیر خوردن، از غذا یا شیر زن دیگری مصرف کند.

۴- شیر خوردن کودک، قبل از تمام شدن دو سالگی او باشد.

۵- مقدار شیری که خورده از یک زن و شوهر حاصل شده باشد.