پس دیر یا زود اطلاق عنوان گوشی‌هوشمند شاید اشتباه بوده و باید جایگزینی با عنوان دستیار هوشمند برای آنها انتخاب کرد، چراکه آمار نشان می‌دهد مکالمه با تلفن همراه که روزی نخستین کاربرد این ابزار بود، جای خود را به موضوعات دیگری واگذار کرده است. موضوعی که شاید با وجود استفاده مکرر از گوشی‌های هوشمند کمتر به آن توجه کرده باشید. اما یک بررسی نشان می‌دهد که ما از گوشی‌ها کمتر برای مکالمه و بیشتر برای سایر امور استفاده می‌کنیم؛ نتیجه‌ای که شاید شما را هم متعجب کند.

در کشور ما نیز گوشی‌های هوشمند از محبوبیت بسیار زیادی برخوردار هستند به طوری که طبق آمار موجود در ایران ۷۱ میلیون نفر از تلفن همراه استفاده می‌کنند. این میزان استفاده از گوشی در کشور، لزوم بررسی نحوه استفاده از این ابزار هوشمند را دو چندان می‌کند، در تحقیق میدانی عصر ارتباط اما اولویت‌های جوانان 14 تا 25 سال در استفاده از گوشی‌های هوشمند را بررسی کردیم که نتایج جالبی به دست آمد.

1-بازی

با توجه به جمعیت جوان کشور که طبق آخرین آمار 25 درصد جمعیت کل کشور را تشکیل می‌دهد، استفاده از گوشی‌های هوشمند برای بازی از رایج‌ترین کاربردهای این وسیله در بین جوانان ایرانی است. محبوبیت بازی در کشور به قدری است که یک پنجم کاربران بازی‌های رایانه‌ای در جهان، ایرانیان هستند، این در حالی است که کشورما فقط یک درصد از کل جمعیت جهان را تشکیل داده است. بازی‌های موبایلی نیز مانند نمونه‌های رایانه‌ای طرفداران زیادی در کشور دارند، جوانانی که در وسایل نقلیه عمومی، آسانسور و حتی ميهمانی‌ها مشغول بازی هستند، موید نفوذ فراگیر بازی‌های موبایلی و به ویژه بازی‌های استراتژیک در ایران است. در این راستا بازی‌هایی چون Clash of Clans و Candy Crash که افراد زیادی را درگیر خود کرده، آن‌چنان که این افراد حاضرند با صرف وقت و هزینه گزاف، به سطوح بالاتر بازی دست یابند، گواهی بر این مدعا هستند.

اما نکته غم‌انگیز آنجا است که هر چه فرد در بازی پیش می‌رود و سطح موفقیت خود را بالاتر می‌برد بر میزان استرس و اضطراب او افزوده شده و ولع بیشتری برای ادامه بازی و رسیدن به مراحل بالاتر در او ایجاد می‌شود به گونه‌ای که اکثر فعالان این گونه بازی‌ها معتقدند که در مراحل بالاتر، قدرت انصراف از ادامه بازی را به کلی از دست داده‌اند.

ایجاد توهم پیشرفت، برگ برنده این گونه بازی‌ها است، پیشرفتی که نه تنها در دنیای واقعی هیچ نمودی نداشته بلکه آسیب‌های جدی را برای بازی‌کنندگان به ارمغان آورده است. بر اساس بررسی‌های ما جوانان ایرانی به طور میانگین 2 الی 4 ساعت در روز را به بازی با گوشی هوشمند خود اختصاص می‌دهند و این میزان استفاده رتبه اول را نصیب کاربرد گوشی در بازی کرده است.

2- پیام‌رسان‌های موبایلی

حضور جوانان در پیام‌رسان‌های موبایلی در ایران به‌طور روزافزونی در حال افزایش است. درجامعه آماری ما هر یک از شرکت‌کنندگان حداقل در یک شبکه اجتماعی موبایلی عضویت داشتند. حضور قابل‌ توجه کاربران ایرانی در پیام‌رسان‌های موبایلی به حدی است که اپراتورهای تلفن‌همراه از این بابت متضرر شدند. زیرا رایگان بودن ارسال پیامک و برقراری تماس، کاربران زیادی را به سمت استفاده از این امکانات سوق داده به طوری که براساس اعلام وزارت ارتباطات در نوروز سال ٩٤، سه اپراتور اول، دوم و سوم ١٩ میلیارد پیامک ردوبدل کرده‌اند که این آمار در مقایسه با ارسال ٢٨ میلیارد پیامک تبریک در سال قبل از آن، ٩ میلیارد کاهش داشته است.

در بین پیام‌رسان‌ها وایبر و به تازگی تلگرام در بین ایرانیان از محبوبیت بیشتری برخوردار شده‌اند. طبق آمار اعلام شده توسط سایت الکسا، ایران در استفاده از وایبر با در اختیار گرفتن 8/11 درصد از ترافیک، مقام اول در جهان را به خود اختصاص داده است و در میزان استفاده از تلگرام پس از کشورآمریکا با 7/3 درصد در مقام دوم و در لاین با میزان 2/9 درصد پس از اندونزی و آمریکا در جایگاه سوم قرار گرفته است. این در حالی است که اینستاگرام نیز از قافله عقب نمانده و روند رو به رشدی در پیش گرفته است.

کسب این رتبه‌ها در جهان، با توجه به جمعیت کشور، گویای محبوبیت بسیار زیاد این پیام‌رسان‌ها در ایران است، این موضوع از چشم طراحان بازی دورنمانده و آنها با گنجاندن امکان چت و ارسال و دریافت پیام در بازی‌ها از محبوبیت این ابزار موبایلی و چت آنلاین برای موفقیت بازی‌های خود بهره برده‌اند و از این طریق عده بیشتری به جرگه بازی‌کنندگان پیوسته‌اند.

اما در نهایت نکته قابل تامل روش استفاده از این برنامه‌ها است که گاهی زمینه را برای دسترسی به اطلاعات شخصی کاربران و سودجویی‌های بعدی فراهم می‌کند، همچنین امکان ارتباط گسترده با افراد ناشناس می‌تواند بسترساز آسیب‌های جدی در قشر جوان جامعه شود. این برنامه‌ها نیز روزانه به طورمتوسط 1 الی 3 ساعت از زمان مولدترین بخش جامعه را بر باد می‌دهد.

3- عکاسی و فیلم‌برداری

اما رواج استفاده از شبکه‌های اجتماعی، به رونق بیشتر عکاسی با گوشی‌های هوشمند انجامید و از طرفی دیگر ثبت تصاویر زیبا، تمایل افراد برای عضویت در شبکه‌های اجتماعی و به ویژه اینستاگرام را دو چندان کرد. علاقه به ثبت عکس و به اشتراک گذاشتن آن، سازندگان گوشی را به بهبود کیفیت دوربین‌های موبایل واداشت و از آن جا رقابت تنگاتنگ شرکت‌ها برای ارتقای دوربین‌های سلفی و اصلی گوشی‌های هوشمند آغاز شد، به طوری که امروزه دوربین گوشی های هوشمند نقشی اساسی در موفقیت آنها ایفا می‌کند.

بخش عمده ای از افراد شرکت‌کننده در نظرسنجی اذعان داشتند که حداقل روزی یک بار از گوشی خود برای عکاسی استفاده می‌کنند و آن را در شبکه های اجتماعی به اشتراک می‌گذارند. متاسفانه در این تحقیق نتوانستیم درصد مشخصی از میزان عکاسی سلفی در مقایسه با سایر انواع عکاسی به دست آوریم، اما مشخص شد که کاربران از دوربین‌های خود بیشتر برای عکاسی استفاده می‌کنند تا فیلم‌برداری.

4- گوش دادن به موسیقی و تماشای فیلم

از زمانی که پخش موسیقی به عنوان محبوب‌ترین قابلیت مورد توجه کاربران بود، زمان زیادی نمی‌گذرد، اما امروزه با افزایش کاربری های گوشی‌های هوشمند این قابلیت به رتبه های پایین تر تنزل پیدا کرده است. با وجود این جوانان به طور متوسط 30 دقیقه تا 1  ساعت در روز را با گوش دادن به موسیقی سپری می‌کنند.

در رابطه با تماشای فیلم وضع اندکی متفاوت است،  میزان استفاده از موبایل برای تماشای فیلم، نسبت به گوش دادن به موسیقی کمتر است و به طور متوسط روزانه، نیم‌ساعت از وقت جوانان ایرانی را به خود اختصاص می‌دهد، البته بزرگ‌تر شدن نمایشگر گوشی ها کار را برای طرفداران تماشای فیلم آسانتر کرده است، با وجود این استفاده از این قابلیت در مقایسه با گوش دادن به موسیقی، طرفداران کمتری دارد.

5- وبگردی و استفاده از شبکه‌های اجتماعی

گرچه فیسبوک توانسته همچنان نفوذ خود را در بین کاربران شبکه‌های اجتماعی حفظ کند، اما شواهد حاکی از آن است که روزبه‌روز از محبوبیت این شبکه اجتماعی در بین جوانان کاسته می‌شود به طوری که این میزان از80 درصد در سال گذشته میلادی به 74 درصد در سال جاری رسیده است. در رابطه با سایر شبکه‌ها نیز وضع به همین منوال است، Twitter با کاهش 2.71 درصدی رو‌به‌رو شده و  Google+ با 3.67 ، YHOO با 4.92 درصد و LNKD با 3.97 درصد کاهش دست وپنجه نرم می‌کند. در عوض Instagram ، Snapchat و Pinterest با موفقیت در جلب مخاطب بیشتر، موقعیت بهتری نسبت به شبکه‌های اجتماعی مذکور به دست آورده‌اند.  با این وجود گشت و گذار در اینترنت و سرک کشیدن در شبکه‌های اجتماعی روزانه  30 الی 45 دقیقه از وقت جوانان ایرانی بین 14 تا 25 سال را به خود اختصاص می‌دهد.

6- مکالمه

در کمال تعجب بالاخره نوبت به قابلیتی رسید که روزی هدف اولیه از تولید گوشی های هوشمند به شمار می‌رفت! مکالمه با گوشی هوشمند برای جوانان ایرانی مانند بزرگترها از محبوبیت زیادی برخوردار نیست. بررسی ما نشان داد، جوانان درحقیقت تنها زمانی به سراغ استفاده از این قابلیت می‌روند که شرایط استفاده از سایر امکان‌های ارتباطی فراهم نباشد. مثلا تماس‌گیرنده به شبکه اینترنت دسترسی نداشته باشد، مخاطب آنلاین نباشد و یا در شرایطی که نیاز به برقراری تماس فوری وجود داشته باشد. در حقیقت این شرایط است که فرد را به برقراری ارتباط صوتی و انجام مکالمه از طریق گوشی‌های هوشمند سوق می‌دهد، در غیر این صورت به دلیل هزینه‌بر بودن مکالمه با تلفن‌های موبایل، اکثر جوانان دانش‌آموز و دانشجو، روش‌های جایگزین را به برقراری ارتباط صوتی با مخاطب از طریق سیم‌کارت ترجیح می‌دهند.

به هر حال زمان مکالمه جوانان ایرانی با موبایل در طول روز اگرچه بسیار متغیر بود اما همچنان جایگاه ششم استفاده از تلفن همراه در ایران را به خود اختصاص می‌دهد.

7- استفاده از سایر اپلیکیشن‌ها

به طور کلی آقایان اپلیکیشن های بیشتری روی دستگاه موبایل خود نصب می‌کنند، اما خانم‌ها زمان بیشتری را به استفاده از اپ‌ها اختصاص می‌دهند. استفاده از اپلیکیشن‌های حوزه سلامت، اندازه‌گیری کالری و ضربان قلب، قدم‌شمار و سایر برنامه‌هایی که در راستای تحقق اینترنت‌چیزها طراحی شده‌اند، در بین جوانان طرفداران زیادی دارند.

اپلیکیشن های مکان‌یاب نیز توانسته‌اند با گذر زمان، همچنان محبوبیت و کارایی خود را حفظ کنند. طبق بررسی‌های انجام‌شده جوانان ایرانی روزانه 20 الی 30 دقیقه را صرف استفاده از اپلیکیشن‌های مختلف می‌کنند.

8- ارسال پیامک

اما همانطور که می‌دانیم ردوبدل کردن پیام کوتاه یا همان SMS مدت‌هاست که رونق خود را از دست داده و در حقیقت به آخرین اولویت افراد در استفاده از گوشی‌های هوشمند تبدیل شده است. در مواردی که دسترسی به اینترنت وجود ندارد از این امکان بیشتر برای تبریک اعیاد و یا ارسال پیامک‌های تبلیغاتی توسط شرکت‌‌ها استفاده می‌شود. در حقیقت می‌توان گفت که پیامک در بین جوانان کارکرد چندانی نداشته وگاهی ممکن است مدت‌ها از آن استفاده‌ای نکنند.

نتیجه‌گیری و جمع‌بندی

به هر تقدیر نتایج تحقیقات کوچک نشان می‌دهد که جوانان ایرانی بخش عمده‌ای از وقت خود را با گوشی‌های هوشمند می‌گذرانند، بدون این که به دنبال هدف هوشمندانه‌ای از این کار باشند. و به این ترتیب روزها و شب‌های جوانانی که مهم‌ترین بخش زندگی خود را به پای گوشی‌های هوشمند می‌ریزند، فنا می‌شود، بی آن که کسی به زنگ خطری که مدتهاست به صدا درآمده گوش فرا دهد.

به هرحال این تغییرات در رفتار و کاربرد ابزارهای فناوری نزد جوانان ایرانی، توجه مسوولان و متولیان فرهنگی کشور را نیز می‌طلبد تا در کنار سخنرانی‌ها و همایش‌ها و جلساتی که خروجی آنها ناملموس است و تاثیری بر واقعیت‌های جامعه ندارد، تدابیری نسبت به هماهنگی خود با مدل زندگی جوانان امروز بیندیشند.