فرهنگ «رویای ایرانی» بر جامعه ما حاکم است

استادیار مددکاری اجتماعی دانشگاه علامه‌طباطبائی و عضو کمیته اجرایی اولین همایش مسائل اجتماعی زنان با بیان اینکه فرهنگ حاکم بر جامعه «رویای ایرانی» است، گفت: از آینده چنین جامعه‌ای باید ترسید. به ویژه نسلی که با این فرهنگ تربیت شده‌است آینده‌ای نامعلوم را رقم خواهد زد.

 به گزارش عطنا، «اولین همایش ملی مسائل اجتماعی زنان» به همت دانشگاه علامه طباطبائی با همکاری دیگر دانشگاه‌های علوم انسانی کشور و مراکز تخصصی مطالعات زنان با حضور جمعی از استادان و دانشجویان متخصص حوزه مطالعات زنان دوشنبه، ۱۰ اردیبهشت‌ماه و سه‌شنبه، 11 اردیبهشت‌ماه در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی برگزار شد.

ستار پروین، استادیار گروه مددکاری اجتماعی دانشگاه علامه‌طباطبائی در پنل هشتم این همایش که موضوع آن «مسائل خانواده» بود، مقاله خود را با عنوان « چالش‌‌های نهادی خانواده در ایران و پیامدهای آن» ارائه داد.

وی در ابتدای سخنانش به تحولات خانواده در ایران در حوزه کارکردی و ساختاری اشاره کرد و گفت: بخشی از این تغییرات ناشی از انواع جهانی شدن است. تغییرات خانواده در درون ایران تحت تاثیر مناسبات نهادی در جامعه کنونی است.

پروین افزود: در ایران در این زمینه مطالعه نشده‌است ولی پژوهش دکتر شالچی با عنوان «عطش منزلت در جامعه ایرانی» بی ارتباط با این تحقیق نیست. در تحقیق دکتر شالچی  همه اقشار و آحاد جامعه ایرانی با عطش برای منزلت مواجهند. دلایل این عطش قهری شدن، مصرف‌گرایی، مشروعیت سلسله مراتب بعد از انقلاب اسلامی و حاکمیت پول بر روابط اجتماعی است.

استادیار گروه مددکاری اجتماعی دانشگاه علامه‌طباطبائی، در ادامه به پیامدهای عطش ایجاد شده اشاره کرد و گفت: در چنین شرایطی همراه با افول اخلاق در جامعه، طبقات فرودست در این شرایط با دو وضعیت مواجهند: در حضور تکریم و در غیاب مذمت می‌کنند.

وی در ادامه سخنانش، به «رویکرد آنومی نهادی» پرداخت و  توضیح داد: «رویکرد آنومی نهادی» تاکیدش بر مناسبات قدرت در جامعه است. وقتی تعادل قدرت در بین نهادهای جامعه از بین برود؛ جامعه آسیب خواهد دید و مسائل زیادی ایجاد خواهد شد.

ایرانی‎‌ها منافع فردی را به منافع جمعی ترجیح می‌دهند

پروین به کتاب «جرم و رویای آمریکایی» اشاره کرد و گفت: در این کتاب به نظام سرمایه‌داری آمریکایی بر فرهنگ جامعه پرداخته می‌شود و چهار بعد نظام سرمایه‌داری آمریکایی بیان می‌شود. این چهار بعد شامل موفقیت، فردگرایی، عام‌گرایی، خودانگاری و حاکمیت پول بر تمام مناسبات اجتماعی می‌شود.

وی افزود: حاکمیت این فرهنگ بر جامعه سبب می‌شود افراد از هر وسیله‌ای برای موفقیت خود استفاده کنند. در راه کسب موفقیت مجاز یا غیرمجاز بودن وسایل مطرح نیست بلکه مهم این است که در این رقابت برنده شوند.

عضو کمیته اجرایی اولین همایش مسائل اجتماعی زنان با بیان اینکه در چنین جامعه‌ای پول معیار شخصیت انسان می‌شود، گفت: در چنین موقعیتی جامعه شامل دو بعد فرهنگ و ساختار می‌شود؛ پیامد این وضعیت تضعیف نهادهای جامعه‌پذیری مثل خانواده و آموزش و پرورش خواهد بود. اختلاط در نظام جامعه‌پذیری ایجاد شده و نتیجه آن وقوع جرم و انواع آسیب‌های اجتماعی خواهد بود.

پروین در ادامه از فرهنگ حاکم شده به جامعه انتقاد کرد و گفت: عمومیت، فردگرایی خودخواهانه و ارجحیت مسائل فردی به منافع جمعی از ویژگی‌های فرهنگ حاکم بر جامعه ایرانی است که در چنین فرهنگی امور درست و غلط دچار ابهام می‌شود. موفقیت‌ها با شک و تردید همراه می‌شود و تلاش افراد برای کسب موفقیت به هر طریق و با هر ابزاری را در پی خواهد داشت.

وی افزود: بر تمام مناسبات پول حاکم است. در هنگام بحران این فردگرایی ایجاد شده در جامعه خود را نشان می دهد. عطش منزلت، بر ابعاد خانواده اثر خواهد گذاشت و مصرف‌گرایی، کالایی شدن و نمایشی بودن زندگی را در پی خواهد داشت.

پروین از مناسبات مادی حاکم بر جامعه ایرانی انتقاد کرد و تصریح کرد: مناسبات بین خانواده و مدرسه مادی شده و نظام آموزش و پرورش پولی شده است. در چنین نظامی، تعریف ارائه شده از «معلم خوب» عوض می‌شود و معلمی خوب فرض می‌شود که برای دانش‌آموزان در بعد از ظهر کلاس اضافی بگذارد.

وی نابرابری و ابهام در وضعیت اجتماعی را در گسترش این وضعیت مقصر دانست و گفت: نابرابری و ابهام در تحرک اجتماعی و ثروت‌های باد آورده به این وضعیت  دامن زده و آن را تشدید می‌کند و در نتیجه موجب اختلال در جامعه‌پذیری می‌شود. نهادهای آموزشی و خانواده نمی‌توانند در چنین شرایطی کارکرد اصلی شان را درست انجام دهند. بنابراین نسل بعدی تربیت شده در چنین نهادهایی دچار صدمه و آسیب خواهند شد.

پروین فرهنگ حاکم بر جامعه ایران را «رویای ایرانی» خواند و گفت: از آینده چنین جامعه ای باید ترسید. به ویژه نسلی که با این فرهنگ تربیت شده است آینده ای نامعلوم را رقم خواهد زد.

ستار پروین، استادیار گروه مددکاری اجتماعی دانشگاه علامه‌طباطبائی در پایان سخنانش به ارائه راهکار پرداخت و گفت: بسیاری از کشورها با تحرک اجتماعی عیان تر و مشخص‌تر توانستند برنامه‌ای ارائه دهند و جلوی آسیب‌های اجتماعی را بگیرند.