بین‌المللی‌سازی آموزش عالی یک الزام است نه یک اختیار/ پروسه برد-برد جهانی‌شدن دانشگاه‌ها

حمیدرضا علومی‌یزدی با تاکید بر لزوم اعزام دانشجو و استاد به خارج و برگزاری سمینارهای بین‌المللی در کشور گفت: دیپلماسی علمی موثرترین ابزار دیپلماسی عمومی است و دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی به عنوان غیرسیاسی‌ترین و صاحب‌نظرترین نهاد، بالاترین رکن برای تعمیق دیپلماسی علمی و گفتمان نخبگانی با جهان امروز است.

به گزارش خبرنگار عطنا، همایش ملی بین‌المللی‌سازی آموزش عالی در ایران، چهارشنبه، ۱۸ بهمن با سخنرانی دکتر حمیدرضا علومی یزدی، معاون پژوهشی دانشگاه علامه طباطبائی در سالن اجتماعات دانشکده مدیریت و حسابداری این دانشگاه برگزار شد.

در افتتاحیه این همایش، دکتر حمیدرضا علومی یزدی ضمن خیر مقدم به مدیران و کارشناسان دفاتر روابط بین‌الملل دانشگاه‌های سراسر کشور که در دانشگاه علامه طباطبائی گردهم آمده‌اند و تبریک دهه فجر گفت: بین‌المللی شدن آموزش عالی یک گزینه یا یک انتخاب نیست، بلکه یک الزام است.

وی ادامه داد:‌ ما نمی‌توانیم بین ملی ماندن و بین‌اللملی شدن یکی را انتخاب کنیم. چراکه تنها راه برای دوام و کارآیی موسسات عالی، رقابت و حضور در صحنه‌‌های بین‌المللی، آموزش عالی بین‌المللی است.

معاون پژوهشی دانشگاه علامه طباطبائی با تاکید بر اینکه این امر یک امر فانتزی نیست و یک الزام است، افزود: مبانی این الزام در فرهنگ دینی ما هم وجود دارد، آنجا که پیامبر می‌فرماید «اطلبوا العلم ولو بالصین» و بر علم‌آموزی با درنوردین مرزهای جغرافیایی نه تنها تاکید بلکه تکلیف می‌شود.

وی با تاکید بر بین‌المللی بودن علم و دانش همچنین در اسناد بالادستی، سیاست‌های کلی نظام و برنامه‌های وزیر علوم، تحقیقات و فناوری گفت: دکتر غلامی، وزیر علوم چندی پیش در نامه‌ای به دانشگاه‌ها تاکید کرد، یکی از رسالت دانشگاه‌ها باید افزایش تعداد دانشجویان خارجی باشد.

جهانی شدن به معنای خودباختگی نیست

علومی یزدی یادآور شد:‌ به همان اندازه که بین‌المللی کردن آموزش عالی ضرورت دارد، بابرنامه حرکت کردن هم ضروری است. رفت‌وآمدهای خارجی، دیدار از موسسات آموزشی خارجی و تبادل استاد و دانشجو باید هدفمند و بابرنامه باشد.

وی اضافه کرد: ما در انتخاب همراهان بین‌المللی باید چند نکته را در نظر بگیریم. از جمله اینکه ما در فرایند بین‌المللی شدن چه اهدافی را دنبال می‌کنیم، اولویت‌ها و مزیت‌های نسبی ما چیست و همچنین این امر برای طرف‌های مقابل چگونه است.

علومی یزدی با بیان اینکه جهانی شدن یک پروسه دوسویه است، این امر را مستلزم سهم دادن و سهم گرفتن دانست و تصریح کرد: این مسئله به هیچ عنوان به معنای وا دادن، خودباختگی و فراموش کردن هویت ملی نیست بلکه ما در شناساندن و معرفی ظرفیت‌های علمی خود باید با دنیا همراه شویم. در نشست‌های علمی مشترک است که ظرفیت دانشمندان ایرانی برای طرف‌های مقابل آشکار می‌شود و در فرایند یک پروژه تحقیقاتی مشترک است که توان پژوهشگران علمی ما نشان داده می‌شود.

وی افزود: مزیت‌های نسبی ما هم در یک جا نیاز به یاد دادن دارد و در یک جا ما نیاز داریم به یاد گرفتن، معرفی تولیدات علمی ما به دنیا و استفاده از دستاوردهای علمی دنیا در همین راستا است.

علومی یزدی با تاکید مجدد بر دوسویه بودن پروسه جهانی شدن گفت: بازی برد-برد در این زمینه منوط به حضور هوشمندانه، مبتنی بر نیازها و ضرورت‌ها و شناخت توانمندی‌های خود و طرف مقابل است.

دانش‌آموخته دانشگاه اکستر انگلستان خاطرنشان کرد: تعمیق روابط سیاسی، اقتصادی و فرهنگی با جهان جز با تعامل گفتمانی شکل نمی‌گیرد. بسیاری از کشورها می‌خواهند روابطی مبتنی بر روبناهای نظامی و یا سیاسی-اقتصادی داشته باشند اما تا زمانی که نخبگان آن جوامع با هم رفت‌وآمد ندارند، این روابط شکل مناسبی نخواهند گرفت.

معاون پژوهشی دانشگاه علامه طباطبائی تاکید کرد: دیپلماسی علمی یکی از ابزارهای دیپلماسی عمومی است و موثرترین حربه آن است و من معتقدم دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی به عنوان غیرسیاسی‌ترین و صاحب‌نظرترین نهاد، بالاترین رکن برای تعمیق دیپلماسی علمی و گفتمان نخبگانی با جهان امروز است.

علوم یزدی یادآور شد: در خیلی از زمینه‌ها از جمله رشته‌های علوم پزشکی، مهندسی، مدیریت، علوم روان‌شناسی، علوم اجتماعی، مددکاری و علم حقوق دانشگاه‌های ایرانی پیشتاز هستند و دانشمندان ایرانی در خیلی از مباحث فنی و تکنیکی این رشته‌ها حرفی برای گفتن دارند.

باید زمینه را برای حضور اساتید خارجی در کشور فراهم کنیم

معاون پژوهشی دانشگاه علامه طباطبائی در ادامه سخنان خود، تلاش برای فراهم شدن زمینه‌های حضور اساتید خارجی در کشور و اساتید ایرانی در کشورهای خارجی و آموزش زبان فارسی به غیرفارسی‌زبانان و همکاری با کرسی‌های زبان فارسی در کشورهای مختلف را الزامی و از محورهای اصلی برای بین‌المللی‌سازی دانشگاه‌ها دانست.

به بیان علومی یزدی زمینه پذیرش دانشجو از کشورهای مختلف سراسر دنیا و اعزام دانشجو به این کشورها، الزاماتی از جمله فضای آموزشی، فضای خوابگاهی متناسب و ... را طلب می‌کند که باید با درک ضرورت جذب دانشجویان خارجی در صدد فراهم کردن این شرایط برآمد.

در ادامه معاون پژوهشی دانشگاه علامه طباطبائی گفت:‌ همانطور که در بسیاری از اسناد آمده است حتی امکان رقابت برای به‌دست آوردن کرسی دانشگاه‌ها نباید به ملیت و مرز جغرافیایی محدود شود و کرسی‌های دانشگاه‌های ما را دانشمندان نخبه سایر کشورها هم می‌توانند تصاحب کنند.

علومی یزدی آموزش عالی بدون مرز را رقابت برای موقعیت‌های ممتاز آموزش عالی بدون توجه به ملیت و مرزهای جغرافیای سیاسی عنوان کرد و اظهار کرد: شاید بیش از 60 درصد استادان دپارتمان‌های علوم کشورهای اروپایی و آمریکای شمالی ملیت‌های غیربومی دارند، لذا معنای بین‌المللی‌سازی آموزش عالی یعنی این حیطه مرز نمی‌شناسد.

وی بر لزوم افزایش دوره‌های مشترک آموزشی بین دانشگاه‌های معتبر تاکید کرد و در ادامه گفت:‌ علاوه بر المپایدهای ریاضی، فیزیک و شیمی، فراهم کردن امکان حضور دانشجویان در رقابت‌های بین‌المللی برای سایر رشته‌ها یکی دیگر از مواردی است که دانشگاه علامه طباطبائی بر آن سرمایه‌گذاری بالایی کرده است که از جمله آن می‌توان به رقابت‌های موت‌کورت حقوق اشاره کرد که ما طی پنج سال نزدیک به 57 دانشجو را به رقابت‌های بین‌المللی در موت‌کورت‌های تخصصی داوری تجارت بین‌المللی، حقوق کیفری، رسانه و... در استانداردهای بسیار بالا اعزام کرده‌ایم.

عضو هیئت علمی حقوق خصوصی دانشگاه علامه طباطبائی اضافه کرد:‌ اعزام دانشجویان به رقابت‌های بین‌المللی که در کشورهای معتبر برگزار می‌شود نه تنها برای دانشجویان بسیار موثر است بلکه راهی برای ارتقای سطح همکاری‌های بین‌المللی و تعامل دوسویه است.

گام دانشگاه‌ها برای کارآفرینی بین‌المللی

علومی یزدی در بخش دیگر سخنان خود گفت:‌ دانشگاه‌های ما می‌تواند یاری‌دهنده سازمان‌های بین‌المللی نظیر یونسکو باشند که در قالب همین همکاری‌های بشردوستانه می‌توان پروژه‌های تحقیقاتی دانشگاهی، بین‌دانشگاهی و بین‌المللی گرفت و من فکر نمی‌کنم همکاری علمی با موسسات بین‌المللی شایسته برچسبی جز همکاری علمی باشد، البته این نگاه وزارت علوم هم نیست؛ چرا که تحقیقی که به وسیله یونسکو انجام می‌شود الزاماً استعماری نیست و محقق هم الزاماً جاسوس نیست و باید این نگاه را تغییر داد.

وی یکی از منابع مهم اطلاعاتی دانشگاه‌ها را تحقیقات بین‌المللی دانست و درباره آن گفت: برای همین دانشگاه‌ها با بورسیه‌ها، اعزام دانشجو و جذب منابع بین‌المللی برای توسعه دانش تاکید دارند.

وی در ادامه به شعار کارآفرینی دانشگاه‌های نسل سوم اشاره کرد و گفت: کارآفرینی و اشتغال‌زایی نباید در سطح ملی متوقف شود. دانشگاه‌ها باید پلی بین بازار کار بین‌المللی و فارغ‌التحصیلان خود باشند و این مهم بر عهده دفتر روابط بین‌الملل دانشگاه‌ها هم است و باید وزارت علوم و دانشگاه‌ها این کارکرد جدید را برای خود تعریف کنند.

علوم یزدی در باره این موضوع اضافه کرد:‌ پست‌های بین‌المللی که توسط خارجی‌ها اشغال می‌شود کم نیست اما حضور ایرانی‌ها در این پست‌ها کم است. در نهادهای بین‌المللی از ملیت‌های مختلف هستند و به عنوان مسئول و یا مشاور سازمان ملل، یونسکو و دیگر موسسات و شرکت‌ها فعالیت می‌کنند اما سهم ایرانی‌ها از این بازار کار بین‌المللی بسیار اندک است.

علومی یزدی در جمع‌بندی سخنان خود اظهار کرد:‌ نشست و سمینار و دوره همه چیز نیست، بلکه اینها مقدمه حضور علمی در صحنه بین‌المللی است و این حضور مقدمات، تجهیزات و نگرش‌هایی می‌خواهد.

وی افزود:‌ پتانسیل‌هایی در دانشگاه‌ها، اساتید و همکاران دفتر روابط بین‌الملل وجود دارد و باید با استفاده از این پتانسیل در راستای همکاری‌های نظام‌مند، بابرنامه و منسجم با دنیا کار کرد. اگر این مقدمات فراهم شود من اطمینان دارم هم خودباوری ما بیشتر خواهد شد هم شکوفایی دانش در داخل کشور بیشتر خواهد شد و هم ما به سهم خود از بازار جهانی دست خواهیم یافت.

معاون پژوهشی دانشگاه علامه طباطبائی در پایان به جوان بودن جامعه ایران اشاره کرد و ابراز امیدواری کرد این نیروی جوانی در راستای پیشبرد اهداف جهانی و بین‌المللی قرار بگیرد چرا که علم و عالم مرز نمی‌شناسد اما این به معنای فراموش کردن ارزش‌های ملی و دینی نیست بلکه در ادامه آن است و هیچ تعارضی با آن ندارد.