کیفیت کتاب ها خوب شده،اما در بافت فرهنگی تاثیری نگذاشته؛چرا؟!

به گزارش عطنا، عصمت مومنی استاد کتابداری و عضو هیئت علمی گروه علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه علامه طباطبائی طی گفتگویی، درباره مسائل حوزه چاپ و نشر گفت: تا به حال مسائل مختلفی در این زمینه از جمله از مناظر اقتصادی، اجتماعی و ... مطرح شده است. به هر حال مسائل مختلفی در چاپ مدارک (که کتاب هم یکی از انواع مدارک است) یا نشریات ادباری و یا پایان نامه ها، می تواند دخیل باشد. هرکدام مورد تاثیر بافت سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور قرار خواهند گرفت.

وی افزود: در زمینه بافت فرهنگی، همواره این مساله گفته می شود که میزان انتشارات، میزان سواد هر کشوری را مشخص می کند. شاید این جمله، آمارگونه باشد اما برای کشور ما میزان تاثیری که انتشارات در رفتار فرهنگی می گذارد، دیده نمی شود و در واقع جایش خالی است. شاید در سال های اخیر، روند چاپ کتاب ها صعودی بوده است اما متاسفانه در رفتارهای فرهنگی جامعه، تاثیر چندانی دیده نمی شود. در توضیح عبارت روند صعودی باید بگویم نگارش ها خوب شده و کتاب های زیادی چاپ می شود و مساله ای مانند تیراژ را باید در بافت اقتصادی دنبال کرد نه بافت فرهنگی. بنابراین همان طور که به بافت فرهنگی اشاره کردیم، نویسندگان دست به قلم شده اند و کیفیت کتاب ها خوب شده، فضاهای جدیدی باز شده اما با وجود این فضا در بافت فرهنگی، تاثیری که کتاب ها باید بگذارند، دیده نمی شود. بنابراین این مشکل، یکی از مواردی است که می تواند در همایش ملی چاپ و نشر (که آبان ماه امسال برگزار می شود) مورد بررسی قرار بگیرد.

این استاد کتابداری در ادامه گفت: می توانم نکته را به نوع دیگری هم بیان کنم. یعنی محصول تولید می شود ولی مصرف کننده ای وجود ندارد و میزان خوانندگان کم است. می شود رویکردهای دیگری را هم در همایش مذکور، مد نظر داشت. از منظر اقتصادی، مسائلی چون فروش در اولویت قرار دارند و می توان به موادی که برای تولید کتاب استفاده می شود، پرداخت؛ مثلا کاغذ و دیگر مواد اولیه. هزینه های تولید کتاب هم از جمله مواردی است که جای کار و بررسی دارد. اگر این مشکل را دیده ایم که در سال های اخیر قیمت کتاب ها بیشتر شده ولی خرید کمتر شده، جا دارد که از منظر اقتصادی هم به این مشکل نگاه کنیم.

مومنی گفت: خواندن، هنوز در سبد اقتصادی مردم ما جایی پیدا نکرده است و در اولویت های اول تا سوم مردم هم جا ندارد. پس جا دارد که روی بالا بردن جایگاه اولویت خواندن در اولویت های زندگی مردم، کار کنیم.

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی ادامه داد: در بافت سیاسی هم می بینیم که قوانین نظارت بر چاپ، خیلی شفاف نیست. حتی در محیط های فرهنگی ما که دانشگاه یکی از آن هاست، نظارت _ نه این که نباشد _ به صورت یکپارچه وجود ندارد. بنابراین حرف کلی این است که نظارت هست ولی به صورت جزیره جزیزه و ساختاری که یکپارچه نیست. شما نمی توانید سیاستی را ببینید که به صورت یکپارچه بر کمیت و کیفیت وجود داشته باشد. شاید یکی از نتایج وجود چنین شرایطی این باشد که موازی کاری ها صورت بگیرد، سوءاستفاده هایی بشود و با تغییر جملات و نام ها، کتاب ها به اسم دیگران چاپ شوند. بنابراین یکی دیگر از مشکلات چاپ و نشر ما در کشور، این است که حمایت سیاسی در این زمینه وجود ندارد و دولت و قوانین ما نتوانسته اند به صورت یکپارچه بر آن چه چاپ می شود، ناظر باشند.

منبع: مهر