صدر، پدر معنوی لبنان/ پیشنهاد تشکیل یک فقه واحد میان شیعیان و اهل سنت

امام موسی صدر نه تنها از مبانی بسیار محکم فلسفی بلکه از برخی جهات از فلاسفه نام‌آور ایران هم پیش‌تر رفته است. فعالیت‌های او در لبنان با ریشه‌کنی فقر شروع می‌شود، فعالیت‌های اقتصادی، دارالایتام، مدرسه‌های فنی و پرستاری و در کنار این‌ها ارتباط شیعیان ‌را با دیگر فرقه‌ها برقرار می‌کند. هر کاری که لازم است به منظور وحدت در سطح بین‌فرقه‌ای، کشور خود و جهانی انجام می‌دهد.

به گزارش عطنا، جلسه سه‌شنبه‌های مشاوره‌ای با موضوع «تربیت از دیدگاه امام موسی صدر» با حضور غلامرضا ذکیانی، رئیس دانشکده ادبیات و زبان‌های خارجه و دکتر عبدلی، سه‌شنبه، ۱۴ آذرماه در قالب سلسله جلسات سه‌شنبه‌های مشاوره‌ای به همت گروه مشاوره دانشگاه علامه طباطبائی، انجمن مشاوره ایران و انجمن علمی_دانشجویی مشاوره دانشگاه علامه طباطبائی در دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی این دانشگاه برگزار شد.

صدر «اجتماع» را دارای هویت واقعی می‌داند

در ابتدای این نشست، غلامرضا ذکیانی، رئیس دانشکده ادبیات فارسی و زبان‌های خارجی با بیان مهم‌ترین ویژگی امام موسی صدر، گفت: مهم‌ترین ویژگی‌ امام صدر که باعث موفقیت او شد، این بود که حزب‌الله لبنان او را پدر معنوی این کشور قلمداد می‌کرد.

او ادامه داد: با مطالعه انجام شده بر آثار امام صدر و پسرعموی او شهید صدر به این نتیجه رسیدیم که امام صدر نه تنها از مبانی بسیار محکم فلسفی بلکه از برخی جهات از فلاسفه نام‌آور ما هم پیش‌تر رفته است.

ذکیانی در رابطه با بحث مذهب و ملیت از دیدگاه صدر، اظهار کرد: ما گمان می‌کنیم دو حالت مذهبی یا ملی وجود دارد، با مذهبی بودن، دیگر ایرانی یا عراقی بودن و ... معنی ندارد همچنین در صورت ملی‌گرا بودن، دین معنا ندارد.

او ادامه داد: امام موسی صدر نشان داد که ملیت یکی از ظرفیت‌هایی است که برخی از ظرفیت‌های دین بدون آن معنا ندارد. او نه تنها تناظری میان مذهب و ملیت نمی‌دید بلکه معتقد بود ملیت در هر کجا که شکل گرفته است باید آن ملیت را همراه با فرهنگ‌های درون آن حفظ کرده و به آن احترام بگذاریم.

رئیس دانشکده ادبیات و زبان‌های خارجه افزود: این احترام گذاشتن سبب ورود به گفت‌وگو و تعامل می‌شود و از منشور استخراج شده از این تعامل مسائلی خارج می‌شود که محال است در غیر وطن‌دوستی اتفاق افتد به عبارتی آموزه‌ها و تعالی‌هایی از دین در وطن‌دوستی پیدا می‌شود که در غیر وطن‌دوستی امکان بروز ندارد.

وی بیان کرد: این دیدگاه را ما از فلاسفه دیگر سراغ نداریم در صورتی که چیزی که میان ما بیشتر معروف است این است که اگر ملیت خیلی پر‌رنگ شود مثلاً مذهب را باید کنار بگذاریم اما واقعیت این است که بخشی از ایمان ما دوست داشتن و عشق ورزی به وطن است.

ذکیانی با بیان اینکه صدر اجتماع را هویت واقعی می‌داند، گفت: اجتماع بشری از افرادی تشکیل شده است که هر فردی به یک اعتبار پدر، به یک اعتبار فرزند، به یک ‌اعتبار معلم و یا به یک ‌اعتبار رئیس‌جمهور است. هر کدام از این اعتبارها شبکه‌هایی با یک شخصیت می‌سازد.

او ادامه داد: مثلاً شخصیت من به عنوان یک پدر با شخصیت من به عنوان یک استاد متفاوت باشد اما بالاخره مجموعه این شبکه‌ها اجتماع را می‌سازد، برای اینکه هر جامعه‌ای سالم باشد و به سوی سلامتی و تعالی پیش رود باید اعتماد متقابل وجود داشته باشد.

رئیس دانشکده ادبیات و زبان‌های خارجه در پایان با بیان اینکه از نظر امام موسی صدر تمام موارد اخلاقی سعی دارند اعتماد میان مردم را بالا ببرند، اظهار کرد: مثلاً برای غیبت ما کار بد یک نفر را که فقط خودمان‌ دیده‌ایم به دیگران می‌گوییم، در این صورت اعتماد آن فرد را در میان جمع سلب کرده و با ادامه این روند، فرد در شبکه‌ از هستی ساقط شده و به همان میزان به او اعتماد‌ نمی‌شود.

تلاش برای وحدت در سطح بین‌فرقه‌ای، کشوری و جهانی

در ادامه این نشست، دکتر عبدلی با بیان اینکه جد امام موسی صدر لبنانی بوده است و به همین خاطر امثال شیخ بهایی مجبور شدند که سرزمین جبل عامل را ترک کنند و به ایران بیایند، گفت: خاندان صدر ناچار شدند در زمان حکومت عثمانی، منطقه جبل عامل را ترک کنند و به کشورهای ایران و عراق‌ بیایند که پدر امام موسی صدر ‌مسئول حوزه قم در  آن سال‌ها بوده است.

او ادامه داد: صدر، تحصیلات حوزوی خود را در قم و تحصیلات دانشگاهی را در دانشگاه تهران و در رشته اقتصاد ادامه داد. او اولین روحانی است که وارد حوزه دانشگاه شده و در سن ۲۷ سالگی به اجتهاد رسیده است.

عبدلی افزود: از آنجا که امام موسی صدر طلبه تراز اول بوده است به حوزه نجف رفته و چهار سال آنجا اقامت داشته و پس از آن مجدداً به ایران بازگشت و در قم دبیرستانی را راه‌اندازی کرد. او در همان زمان که مجله مکتب اسلام را راه‌اندازی کرد از سوی شیعیان لبنان جهت برعهده گرفتن رهبری آنجا دعوت شد.

عبدلی با بیان اینکه صدر به توصیه آیت‌الله حکیم و آیت‌الله بروجردی پس از مشاهده احوال شیعیان در لبنان این مسئولیت را می‌پذیرد، اظهار کرد: وضعیت شیعیان در زمان ورود امام موسی صدر به لبنان وضعیت خاصی بوده است، آن‌ها در فقر فرهنگی و اقتصادی به سر برده و مشاغل پَست اجتماعی مثل دربانی هتل‌ها یا گارسونی را برعهده داشتند.

او ادامه داد: بیشتر دخترانی که‌ در خانه‌های فساد زندگی می‌کردند دختران شیعه بوده‌اند، این وضعیت بد و همین‌طور شأن اجتماعی پایین موجب شده بود که جوانان شیعه به دامن کمونیست‌ها بیفتند و از گفتن اینکه شیعه هستند، می‌ترسیدند.

عبدلی افزود: امام موسی صدر با ریشه‌کنی فقر شروع می‌کند، فعالیت‌های اقتصادی، دارالایتام، مدرسه‌های فنی و پرستاری و در کنار این‌ها ارتباط شیعیان ‌را با دیگر فرقه‌ها برقرار می‌کند. هر کاری که لازم است به منظور وحدت در سطح بین‌فرقه‌ای، کشور خود و جهانی انجام می‌دهد.

دکتر عبدلی با بیان اینکه صدر در کنفرانس‌های علمی و هم‌اندیشی لبنان شرکت می‌کند و گفت‌و‌گوی میان ادیان را دارد، گفت: صدر همزمان با اینها در یکی از دانشگاه‌های آلمان نطفه گفت‌وگوی میان تمدن‌ها را منعقد می‌کند با این توجیه که اگر میان تمدن‌های اروپایی و میان تمدن اسلامی_ عربی گفت‌وگویی انجام نشود، دچار سوء‌برداشت شده و در نهایت به مسائل بدی ختم می‌شود، که متاسفانه همین‌طور هم شد.

وی در راستای برقرای ارتباط صدر با سیاسیون، اظهار کرد: صدر یک انسان تشکیلاتی و به همین خاطر فعالیت‌های او در لبنان بر پایه تشکیلات است. او تشکیلات مهمی به نام مجلس اعلاء شیعیان را پیگیری می‌کند، پس از چهار سال و نیم مبارزه‌ پیگیر و بی‌امان موفق به تشکیل این مجلس که نقطه آغازی برای حقوق شیعیان است، می‌شود.

عبدلی افزود: یک تشکیلات مهم دیگر که ما را با شیوه تربیت صدر آشنا می کند، جنبش محرومان است که هدف آن محرومیت‌زدایی از تمام لبنان اعم از مسلمانان و غیرمسلمانان است.

وی در خصوص دو دهه رهبری صدر در لبنان، گفت: حضور دو دهه از زندگی صدر در لبنان از سی سالگی تا پنجاه سالگی، حضور چشم‌گیر و موثری است، چنان که برخی سیاسیون می‌گویند ما می‌توانیم تاریخ لبنان را به پیش و پس از حضور صدر تقسیم کنیم.

دکتر عبدلی با اشاره به ضرورت پرداختن به اندیشه صدر، اظهار کرد: نگرش و منش متفاوت صدر نسبت به سایر رهبران دینی، نگرش بدیع به موضوع تربیت و عملکرد موفق او در تربیت مردم لبنان به خصوص شیعیان ضرورت پرداختن به این تربیت را ایجاد می‌کند.

وی در پایان گفت: صدر دیه زن و مرد را برابر می‌داند، شرط طلاق را برای زنان در ازدواج جایز دانسته و برای وحدت میان شیعیان و اهل سنت در شعائری که موجب می‌شود عامه مردم از هم فاصله بگیرند، تا جایی پیش می‌رود که پیشنهاد تشکیل یک فقه واحد می‌دهد.