توسعه و روزنـامه‌نـگاری مبتنی بر وب

اشکال مختلف فضای مجازی، از نسل اول وبلاگ‌ها و میکرو وبلاگ‌ها گرفته تا رسانه‌های مختلف اجتماعی که اکنون در درون این بستر در قالب شبکه‌های اجتماعی شکل گرفته‌اند، قابلیت‌هایی جدید و شگرف هستند که به خدمت کاربران فضای مجازی درآمده‌اند. در ابتدا که این فضای جدید به وجود آمد و به مرور شاهد پیشرفت‌هایش در زمینه انتقال اخبار و اطلاعات شدیم، عده بسیاری این‌طور می‌گفتند که دیگر باید با فضای کار با رسانه‌های چاپی و روزنامه‌نگاری سنتی خداحافظی کنیم.

با این حال دسته خوشبین‌تری از جمله خود من، اعتقاد داریم که اگر قابلیت‌های این فضا را بخوبی بشناسیم و برنامه‌ریزی و سیاستگذاری دقیقی هم داشته باشیم، این قابلیت‌های جدید می‌توانند در خدمت توسعه فعالیت‌ها و گسترش قلمرو تاثیرگذاری رسانه‌های سنتی و بویژه روزنامه‌ها قرار بگیرند. ما می‌توانیم از این رسانه‌های جدید استفاده کنیم و به وسیله‌‌اش تاثیرگذاری رسانه‌های خودمان را افزایش دهیم. هدف هر فراگرد ارتباطی، تاثیر بر مخاطبان است، بنابراین فضای مجازی هم از این قاعده مستثنا نیست؛ چرا که تاثیرگذاری بر مخاطب هدف اصلی رسانه است.

روزنامه‌نگاری سایبر در سراسر دنیا چند نسل مختلف را پشت سر گذاشته و به شکل‌های مختلفی امکان بروز پیدا کرده است؛ با این حال ما در ایران هنوز در همان نسل اول باقی مانده‌ایم و می‌بینیم که بیشتر روزنامه‌ها متن‌محور هستند؛ یعنی همان خروجی چاپی‌شان را به صورت نسخه پی‌دی‌اف، یا ساده‌تر از آن متن اچ‌تی‌ام‌ال روی سایتشان قرار می‌دهند.

وقتی تاریخچه و سنت ورود روزنامه‌های مطرح و بین‌المللی را به فضای وب بررسی می‌کنیم، می‌بینیم که این روزنامه‌ها در کنار تحریریه مکتوبشان، به فضای آنلاین هم وارد شده‌اند و تحریریه جداگانه‌ای دارند که در عرض ثانیه‌ای اخبار و وقایع را منتقل می‌کنند و به تولید و ارائه محتوا می‌پردازند. این حضور رسانه‌های سنتی و جراید در فضای مجازی هم انواع مختلفی دارد. در روزنامه‌هایی چون نیویورک‌تایمز، کاربر باید پول بدهد و نسخه دیجیتال روزنامه را از طریق سایت خریداری کند و فقط خواندن اخبار تولیدی سایت و تحلیل‌های آنلاینشان به صورت رایگان از طریق سایت امکان‌پذیر است. ضمن این‌که امکان عضویت این رسانه‌ها در شبکه‌های اجتماعی چون فیسبوک، توییتر و... هم وجود دارد و از این طریق هم می‌توان ایده‌ها، اخبار و اطلاعات را با مخاطبان به اشتراک گذاشت. این نسل دوم حضور رسانه‌های سنتی در فضای وب است.

با این حال نسل سوم و تازه‌تری هم وجود دارد. امروزه دیدگاهی به وجود آمده است که می‌گوید با توجه به هزینه‌های بالای کاغذ، چاپ و توزیع، بهتر است روزنامه‌ها با فضای مکتوب و چاپی خداحافظی کنند و به طور کامل به انتشار در فضای مجازی رو بیاورند.