تجلیل از فعالیت‌های علمی و فرهنگی «عماد افروغ»

به گزارش عطنا به نقل از روزنامه صبح نو، در این مراسم چهره‌های گوناگون فرهنگی سیاسی و هنری مانند آقایان محمدباقر قالیباف،دکتر  احمد توکلی، حجت‌الاسلام حمید پارسانیا، دکتر مهدی گلشنی، دکتر علی مطهری و دکتر شهاب اسفندیاری سرپرست دانشگاه صدا و سیما حضور داشتند.
احمد توکلی در سخنان کوتاهی به داستان اعتراض حضرت موسی(ع) و خضر اشاره کرد. او اعتراضات و انتقادات دکتر افروغ را در عرصه اجتماعی به اعتراض حضرت موسی(ع) به خضر تشبیه کرد و گفت: «افروغ به موسی رفته است. اعتراض او مذموم نیست؛ من این شکل اعتراض را به ایشان تبریک می گویم. ان شاءالله محمدی هم باشید.»
سخنران دیگر این جلسه، علی مطهری بود. وی با اشاره به قرابت دکتر افروغ با اندیشه‌های شهید مطهری،گفته‌های افروغ در کتاب ارزیابی انتقادی نهاد علم در ایران را نزدیک به گفته‌های شهید مطهری دانست. او  به آسیب‌هایی در نهاد علم و دانشگاه در ایران نیز اشاره کرد. مطهری با اشاره به اینکه ما در علم آموزی باید به عقل اهمیت بدهیم، گفت: «در حوزه‌های علمیه، نباید نفس استاد دیدن فضیلت باشد بلکه تأمل و تعقل باید ملاک باشد. چیزی مشابه آنچه در شیخ انصاری حضرت امام؟ره؟  و شهید مطهری مشاهده می‌کنیم.»
وی در ادامه با اشاره به آسیب‌هایی مانند بومی نشدن علم در ایران، سنجش علوم انسانی با معیارهای علوم تجربی و ورود علوم انسانی به ایران بدون درنظر گرفتن مبانی معرفت شناختی گفت: «در ترکیب شورای عالی انقلاب فرهنگی تسلط افرادی با دیدگاه علوم فنی و تجربی مشاهده می‌شود.»

حقیقت، فراتر از رویکردها

دکتر حمید پارسانیا، سخنران بعدی این جلسه بود. او رویکرد دکتر افروغ در علوم اجتماعی را بسیار برجسته دانست و گفت: دکتر افروغ با همه رویکردهای علوم اجتماعی آشناست اما برخلاف سوژه محوری حاکم بر این رویکردها، به دنبال حقیقت بود. بنابراین رفتن ایشان به سوی هر یک از این جریان‌ها به این معنا بود که حقیقت را در رویکرد دیگر نمی‌بیند در حالی که حقیقت فراگیرتر از این رویکردها بود و بنابراین ایشان رویکردی ترکیبی به نام رئالیسم انتقادی را به عنوان پرچم و سوغات برای ما به ارمغان آورد. رویکردهای انتقادی و فرانکفورتی، اصالت را به سوژه می‌دهد. رویکرد تفسیری، اصالت را به فرهنگ می‌دهد و رویکرد پوزیتیویستی کمیت گرا و تجربی است؛ بنابراین افروغ نمی‌تواند هیچ یک از این‌ها را به صورت کامل قبول کند.»

پارسانیا در تشریح رویکرد رئالیسم انتقادی افروغ گفت: «این رویکرد معیار جدیدی برای فقه و حقیقت به ما می‌دهد؛ همچنین در رئالیسم انتقادی فرهنگ و فلسفه اسلامی با فلسفه غربی تعامل برقرار می‌کنیم.»

با این وضع به جایی نمی‌رسیم

دکتر مهدی گلشنی هم در بخش‌هایی از این مراسم با اشاره به روحیه آزادمنشانه افروغ گفت: «جریان علم و فرهنگ در کشور ما انحرافی است و ما با این وضع به هیچ جا نمی‌رسیم.»
گلشنی با اشاره به دو برداشت از علم گفت: «یک برداشت از علم، مصالح طبیعت به مثابه آثار صنع الهی و برداشت دیگر از علم به مثابه منبع تولید ثروت و قدرت است اما در ایران اگر بپرسیم کدام یک از این برداشت‌ها حاکم است، باید بگوییم هیچ یک.»
گلشنی در آسیب شناسی درباره علم در ایران توضیح داد: «وقتی من از دانش آموزان مدرسه تیز هوشان می‌پرسم برای چه درس می‌خوانید، هیچ یک از این برداشت‌ها را ندارند و فقط دنبال کسب درآمد معیشت و شغل هستند و نهایت آرزویشان این است که به آمریکا و اروپا سفر کنند.»
گلشنی، آسیب‌های دیگر علم در ایران را اینگونه برشمرد: «وقتی برداشت ما از علم اینگونه باشد اولاً مرز شکافی در علم نخواهیم داشت و ثانیاً این علم نیازهای ملی ما را رفع نمی‌کند.»
این استاد فلسفه علم با اشاره به پوزیتیوستی بودن برداشت دانشجویان از علم گفت: «رویکرد پوزیتیویستی اکنون در غرب برافتاده است اما در ایران ما مبتلا به عقده حقارت نسبت به غرب هستیم. یک خبرنگار آمریکایی که به ایران آمده بود، گفته بود تهران آمریکایی‌ترین شهر دنیاست. علت کل این قضایای فرهنگی، این است که دولت‌های ما پس از انقلاب هیچ یک برای فرهنگ ارزش قائل نبودند؛ من امیدوارم دکتر افروغ همچنان در راه نقد این آسیب‌ها نورافشانی کند.»

در عرصه رسمی نمانیم

در انتهای این مراسم هم دکتر عماد افروغ به بیان دیدگاه‌های خود پرداخت. او با مروری بر فعالیت‌ها و دغدغه‌های علمی خود گفت: «این دغدغه‌ها از انقلاب اسلامی تا فلسفه علوم اجتماعی و فرهنگ و مثال روز را در بر می‌گیرد. شعار من در این سال‌ها این است که قرآن یک ژانر فراگیر چند ساختی است و مخاطب خاصی ندارد. قرآن فلسفه است اما فلسفه فقه نیست. جامعه شناسی است اما جامعه شناسی صرف نیست؛ من سعی کرده‌ام در آثارم مثل قرآن عمل کنم.»
افروغ اضافه کرد: «وقتی که سال 88 خودم را از دانشگاه بازنشسته کردم، فعالیت علمی من اوج گرفت این نشان می‌دهد که اگر در عرصه رسمی نمانید، اقبال به شما بیشتر هم می‌شود.»
دکتر افروغ رویکرد کلام خود را نفی سندیت‌گرایی و دوگانه‌گری‌ها دانست و گفت: «در کتاب اخیرم چهارده دوگانه را زیر سؤال بردم؛ وقتی دوگانه‌نگری باشد تفاوت اصالت پیدا می‌کند و وحدت از بین می‌رود و این نگاه باعث می‌شود در جامعه جای خادم و مخدوم عوض شود.»
افروغ ادامه داد: «روز اول در انقلاب قرار بود مردم مخدوم باشند نه خادم؛ اما تقسیم کار افراطی مردم را امروز خادم کرده است. این موجب خادم شدن مردم شده است. انسان‌ها قربانی نهادهایی شده‌اند که خودشان درست کرده‌اند.»
افروغ سیاست زدگی و کالایی شدن را دو آسیب بزرگ اجتماعی دانست و گفت: «امروز تناسب وحدت بخش جایش را به تفاوت‌های سیاسی داده است و تنها راه دستیابی به وحدت، گفت وگو بر اساس عناصر خوب فرهنگی است.» او در پایان، سخنرانیش را با این جمله تمام کرد: «به امید وحدت اصولی برای اصلاحی سازنده.»
در پایان این نشست از کتاب‌های تازه عماد افروغ با نام‌های ارزیابی انتقادی نهاد علم در ایران جلد دوم و سوم کتاب فریادهای خاموش؛ روزنگاشت های تنهایی و نگرش منظومه‌ای و سیالکتیک به سینما؛ در دفاع از سینمای اجتماعی، رونمایی شدند.