احساسات‌گرایی دولت در حادثه «آتنا»/ این نوع بازنمایی خبر در شبکه‌های اجتماعی نگران‌کننده است

عضو هیئت علمی دانشگاه گیلان ضمن نگرانی از نحوه بازنمایی جرم و جنایت در شبکه‌های اجتماعی از عملکرد دولت در حادثه «آتنا» انتقاد کرد و گفت: لازم است عدم تجاوز به حریم افراد را آموزش دهیم.

به گزارش عطنا، نشست «ارزیابی انتقادی از واکنش افکارعمومی در ماجرای قتل آتنا» یکشنبه، دوم مرداد ماه در مرکز افکار سنجی دانشجویان ایران(ایسپا) برگزار شد.

در این نشست فردین‌ علیخواه، عضو هیئت علمی گروه جامعه‌شناسی دانشگاه گیلان با بیان اینکه پدیده‌های قتل و تجاوز معمولا به صورت پنهانی اتفاق می‌افتد، گفت: وقتی از چیزی  حرف می‌زنیم که به صورت پنهانی رخ داده و توسط رسانه‌های جمعی فاش می‌شود، بر همین اساس به اعتقاد برخی جامعه‌شناسان جرم و جنایت باید یک برساخت اجتماعی در نظر گرفته شود.

وی اضافه کرد: فاصله‌ای بین مخاطب و مجرم وجود دارد اما سؤال اینجاست که رسانه چگونه می‌خواهد این جرم را بازنمایی یا «فریم‌بندی» کند. این موضوع مهمی است چون نحوه فریم‌بندی اخبار جرم و جنایت در رفتارهای اجتماعی افراد تأثیرگذار خواهد بود.

عضو هیئت علمی دانشگاه گیلان با اشاره به تغییرات رسانه در دهه اخیر گفت: در قرن بیستم مردم عمدتا از رادیو و تلویزیون استفاده می‌کردند، در رسانه‌های سنتی دروازه‌بانی خبر وجود دارد، یعنی هر خبری با هر کیفتی در این رسانه‌ها قابلیت انتشار ندارد. همچنین کارکنان این رسانه‌ها با پیام و بازخورد آن آشنا هستند و در رسانه‌های سنتی مسئولیت‌پذیری وجود دارد.

علیخواه با اشاره به اینکه در رسانه‌های نوین این ویژگی‌ها کمرنگ شده است، اظهار کرد: در رسانه‌های جدید ارسال پیام راحت‌تر شده که همین موضوع نگرانی‌هایی را به وجود آورده است. در جاهایی از دنیا خودکشی آنلاین وجود دارد، درست است که ما در ایران آن را نداریم اما به نحو دیگری خودکشی آنلاین را می‌سازیم.

وی افزود: در فضای اینترنت شما فیلم‌هایی مشاهده می‌کنید از خودکشی افراد توسط دیگران گرفته شده است. در این فضا دروازه‌بانی وجود ندارد و کاربران با تبعات اجتماعی این نوع پیام‌ها آشنایی ندارند.

این جامعه‌شناس با اشاره نظراتی که در کانال خود پس از حادثه‌ «آتنا» دریافت کرده است گفت: شبکه های اجتماعی تا حدی می‌توانند تصویری از افکار عمومی ارائه دهند، احساسات‌گرایی ویژگی بود که من در افکار عمومی نسبت به این حادثه دیدم.

علیخواه با بیان اینکه در افکار عمومی اطلاعات زیادی در مورد «آتنا» مطرح شد، اما در این مورد، صحبت فقط در مورد جرائم قبلی قاتل بود، اظهار کرد: این به معنی تقلیل مسائل اجتماعی به مسئله‌ای روان‌شناختی است، بر اساس نگاه جامعه‌شناسی آدم‌ها را باید در زمینه‌ها بررسی کنیم، بنابراین موضوع را نباید روان‌کاوانه کرد.

وی با اشاره به اینکه در بحث راهکارها هم موضوع غفلت‌های آموزش مراقبت از خود به کودکان مطرح شد، گفت: اما بحثی در مورد این وجود نداشت که ما چه کار کنیم کودکانمان به کودکان دیگر تجاوز نکنند. لازم است عدم تجاوز به حریم افراد را آموزش دهیم.

این جامعه‌شناس با اشاره به نظریات دورکیم در مورد حقوق ترمیمی و تنبیهی اظهار کرد: جوامعی که به سمت توسعه‌یافتگی می‌روند در آنها حقوق نقش ترمیمی ایجاد می‌کند، بر این اساس حقوق زمینه‌های جرم را بررسی و راه‌حل ارائه می‌کند نه اینکه مجرم را از بین ببرد.

علیخواه با تأکید بر اینکه در این حادثه دولت هم غرق احساسات‌گرایی شد، تصریح کرد: دولت به جای اینکه طرحی ارائه برای اشتغال و حاشیه‌نشینی و آموزش‌های جنسی و... ارائه دهد، نسخه‌های دستوری ویژه‌ای می‌دهد که پدیده مثبتی نیست.

وی در پایان خاطرنشان کرد: فریم‌بندی خبر در شبکه‌های اجتماعی و نوع برخورد با آسیب‌های اجتماعی در یکی دو سال اخیر نگران‌کننده است و این نوع پرداخت به مسائل می‌تواند به ترس و فوبیای مردم از جرم و قربانی‌واقع شدن دامن بزند.