رهبری به لحاظ نفوذ کلام در صدر مراجع تقلید است/ باید بین تشیع‌شناسی و شیعه‌شناسی تفاوت قائل شد

مراسم احیای دومین شب از شب‌های قدر در شب شهادت حضرت علی(ع)، پنجشنبه ۲۵ خردادماه (۲۱ رمضان) با حضور دانشگاهیان دانشگاه علامه طباطبائی در مسجد امام علی(ع) این دانشگاه، برگزار شد.

به گزارش عطنا، حجت‌الاسلام دکتر محمود تقی‌زاده داوری،‌ از اعضا هیئت علمی گروه علوم قرآن و حدیث دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه علامه طباطبائی نیز در این مراسم در زمینه شیعه‌شناسی به ایراد سخنرانی پرداخت.

وی با بیان اینکه باید بین تشیع‌شناسی و شیعه‌شناسی تفاوت قائل شد، گفت: تشیع یک مذهب و یک فرقه و شاخه دینی است در حالی که شیعه یک جمعیت است.

تقی‌زاده بیان کرد: وقتی تشیع‌شناسی می‌کنیم، به شناخت یک مذهب و عقیده می‌پردازیم اما وقتی شیعه‌شناسی می‌کنیم یک کار مطالعات اجتماعی انجام می‌دهیم.

وی با اشاره به اینکه تشیع‌شناسی جزء مطالعات الهیات و شیعه‌شناسی جزء مطالعات فرهنگی و اجتماعی است، افزود: یعنی شیعه‌شناسی جزء جامعه‌شناسی است.

عضو هیئت علمی گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه علامه طباطبائی با بیان اینکه شیعه و نه تشیع محصول تبعیت از ولایت و محو شدن در ولی‌الله است، اظهار کرد: شیعه در محبت، پیروی و تبعیت، محو در ولی‌الله می‌شود.

وی افزود: معنای اصطلاحی شیعه به کسی گفته می‌شود که از رسول خدا پیروی کند و امام علی‌(ع) را خلیفه بلافصل او بداند، پس شیعیان کسانی هستند که حضرت علی(ع) را خلیفه و جانشین بلاواسطه پیامبر(ص) می‌دانند.

تقی‌زاده بیان کرد: شیعیان برای خود سه مقصد قائل‌اند، نخست مقصد سیاسی که اندیشه شیعه در این مورد این است که اداره سیاسی جامعه به عهد اهل بیت است، دوم مقصد علمی که معتقد‌ند در مسائل دینی مرجعیت به عهده اهل‌بیت بوده و مقصد سوم نیز این است که شیعیان به این قائل هستند که اهل بیت پیامبر(ص) مقرب‌ترین اشخاص نزد خداوند هستند.

وی درباره همین موضوع ادامه داد: هر کس می‌خواهد به خدا برسد باید از این باب وارد شود و این‌ها راه رسیدن به خداوند هستند.

تقی‌زاده با طرح این سئوال که چرا ما نمی‌گوییم مسلمان، می‌گوییم شیعه؟، گفت: واژه شیعه، کاربرد قرآنی دارد و در خود قرآن درباره پیروان راستین حضرت ابراهیم به کار رفته است. ضمن‌آنکه پیامبر اسلام هم درباره دوستان حضرت علی‌(ع) همین لفظ را به کار برده‌اند، پس واژه شیعه جعل یک عده خاص نبوده است، بلکه واژه اصیلی است که در معتبر‌ترین متون دینی هم استفاده شده است.

وی با بیان اینکه رواج اجتماعی واژه شیعه به زمان خلیفه سوم باز‌می‌گردد، تصریح کرد: بعد از کشته شدن خلیفه سوم این دسته‌بندی در بین جامعه ایجاد شد که عده‌ای شیعه علی(ع) و عده‌ای هم شیعه عثمان هستند.

عضو هیئت علمی گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه علامه طباطبائی خاطرنشان کرد: برای مثال در احادیثی که در مورد زهیر در کربلا داریم، نقل شده است که او شیعه عثمان بود و در سطح اسلام این واژه استفاده شده است. نامه‌های متعددی که حضرت علی(ع) برای مناطق مختلف کشورهای اسلامی فرستاده‌اند که در آن قید شده به شیعیان من، اما با این حال این واژه حاوی مکتب خاصی نبود بلکه امام صادق(ع) و امام باقر(ع) نقش خاصی در شکل‌گیری مکتبی به نام تشیع داشتند.

وی افزود: ما امروزه پنج فرقه بزرگ تشیع داریم، یکی فرقه امامیه یا همان دوازده امامی است، شیعیان امامیه خود دوسته‌اند، دسته‌ای که تعداد آن‌ها محدود است، اخباری‌اند اما غالب آن‌ها قائل به سامان‌دهی مذهب در دست مرجع تقلید هستند.

تقی‌زاده با بیان اینکه در حال حاظر به لحاظ نفوذ کلام، بدون شک رهبر معظم انقلاب در صدر مراجع تقلید هستند، بیان کرد: اما بعد از ایشان علمای دیگری هم هستند که در بین جمعیت 350 میلیونی مردم نفوذ کلام دارند.

وی افزود: دسته‌ای دیگر شیعیان زیدیه و بعد شیعیان سه امامیه هستند که آن‌ها قائل به این بوده که ویژگی امام، قیام به شمشیر است و اگر کسی قیام به شمشیر نداشته باشد، امام نیست.

عضو هیئت علمی گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه علامه طباطبائی با اشاره به اینکه دسته دیگر شیعیان علوی هستند که در سوریه حضور دارند، اظهار کرد: دسته بعد شیعه اسماعیلیه هستند و برای مثال محمد‌علی جناح، جزو شیعیان اسماعیلیه است. ویژگی عمده شیعیان اسماعیلیه این است که اهل شریعت نیستند، یعنی نه قائل به روزه و نماز و نه قائل به احکام شرعی هستند.

وی یادآور شد: امروزه فعالیت‌های علمی و اقتصادی اسماعیلیان در لندن است و امروزه پیشوای آنان کریم آقا‌خان است که در سوئیس به دنیا آمد و اکنون هم در اروپا زندگی می‌کند.

تقی‌زاده در ادامه با اشاره به اینکه اکثریت شیعیان به طور قاطع برای امامان خود سه منصب سیاسی، علمی و معنوی قائل هستند، گفت: شیعیان معتقدند در تفسیر و تبیین آیات قران، سیره و سنت رسول خدا باید به اهل بیت پیامبر مراجعه کرد و اهل بیت پیامبر و امامان شیعه، مقرب‌ترین اصحاب پیامبر(ص) نزد خداوند هستند.