چگونه دانشگاه علامه، «دانشگاه سرآمد» بشود؟/ به خاطر جامعه علمی، امیدوارم دولت عوض نشود

استاد دانشکده حقوق در جمع استادان دانشگاه علامه به «مدیر دانشگاهی و استاد موفق در یک دانشگاه سرآمد» پرداخت و گفت: مدیریت مطلوب باید بتواند دانشگاه را به مکانی والا از حیث علمی و اخلاقی، با محیطی آرام، فعال و با نشاط و محلی برای تعالی و تضارب آرا و آموزش خوب و تقویت نیروی انسانی سالم برای جامعه تبدیل کند. چراکه این مدیریت با مدیریت یک اداره، سازمان، شرکت و یا کارخانه متفاوت است.

به گزارش عطنا، دکتر محمدرضا ضیائی بیگدلى، حقوقدان و استاد دانشگاه علامه طباطبائی، در مراسم تجلیل از «مقام استاد» که دوشنبه، 18 اردیبهشت‌ماه در سالن تربیت بدنی پردیس مرکزی دانشگاه علامه طباطبائی برگزار شد،گفت: من در اینجا به نمایندگی از اعضای مجمع صنفی دانشگاه علامه طباطبائی سخن می‌گویم به همین دلیل عنوان بحث بنده مدیر دانشگاهی و استاد موفق در یک دانشگاه سرآمد است.

وی ادامه داد: دانشگاه، مرکز آزاد­اندیشی، علم­‌محوری، اندیشه­‌ورزی، شایسته‌­سالاری، مهر­ورزی، انتقادپذیری، قانون­‌مداری و تربیت نیروی انسانی متخصص و کارآمد برای جامعه است و یک دانشگاه سرآمد نیز سه پایه مهم و اساسی دارد: استاد موفق، دانشجوی موفق و مدیر دانشگاهی موفق.

از خدا می‌خواهم؛ نکند با تغییر رئیس جمهور تدبیر و امید بار دیگر دوران شوم و سیاه افراطی­‌گری، خودکامگی، بی­‌عدالتی، قانون­‌گریزی حاکم بر جامعه و از جمله دانشگاه علامه طباطبائی ، به جامعه در حال گذر ایران بازگردد.

استاد دانشگاه علامه طباطبائی با بیان اینکه مفهوم دانشگاه سرآمد فی­ نفسه مفهومی چالش‌برانگیز است، اذعان کرد: نگاه به مفهوم دانشگاه به عنوان یک نهاد برخواسته از دوران مدرنیته نشان می‌­دهد که مفهوم سرآمد در بطن مفهوم دانشگاه نهفته است، به بیان دیگر، دانشگاه غیر سرآمد در واقع اصولاً دانشگاه نیست.

ضیائی بیگدلى اضافه کرد: همکار دیگری معتقد است، مفهوم سرآمد به جهات مختلف، یک مفهوم آرمانی است، زیرا باید از جهات امکانات پژوهشی، سطح علمی استادان، آزادی­‌های فکری، محیط بالنده علمی و مبادلات بین‌­المللی در سطح مطلوبی باشد، این در حالی است که ما در سطح جهان با دانشگاه‌­های زیادی روبه‌رو هستیم که تمامی این امکانات را دارند و هیچ‌کس در سرآمد بودنشان شک ندارد.

این استاد برجسته حقوق دانشگاه علامه طباطبائی معتقد است «دانشگاه سرآمد» مولفه­‌هایی دارد و این مولفه‌ها را این‌چنین برمی‌شمرد:

الف) استقلال علمی، آموزشی، تحقیقاتی، اداری و مالی: به این معنا که دانشگاه نباید به هیچ رکن حکومتی وابسته باشد و این امر متاسفانه هنوز در جامعه ما به درستی شکل نگرفته است، استقلال در اینجا به معنای خودمختاری مطلق نیست بلکه منظور عدم وابستگی است. بنابر آن­چه مسلم است، در جوامع پیشرفته اصل استقلال دانشگاه در چارچوب قوانین و مقرارت موضوعه شکل گرفته است. تعیین بودجه دانشگاه مخصوصاً دانشگاه­‌های دولتی، نباید خدشه‌­ای به این امر وارد کند، چرا که سازمان‌­­های مختلف دیگری مانند قوه قضاییه نیز وجود دارند که بودجه‌­اشان از طریق دولت تامین می­‌شود اما به طور کامل مستقل هستند.

ب) وجود دانشجویانی با استعداد بالا، علاقه‌­مند و پیگیر در فراگیری دانش تخصصی خود، وجود مدیریت دانشگاهی شایسته و برخواسته از آرای استادان، داشتن نشریات تخصصی که حاوی مطالب و مقالات پر بار علمی باشند، دارا بودن تشکل­‌های مناسب دانشگاهی، دانشجویی و صنفی: دانشگاه باید نهادی در خدمت جامعه باشد و نیاز­های علمی و تخصصی بخش‌­های مختلف آن را مرتفع سازد؛ در مقابل جامعه هم باید شأن و منزلت لازم برای جایگاه دانشگاه و دانشگاهیان را از حیث مالی و معنوی به رسمیت بشناسد، اگر دانشگاه فاقد نیروی انسانی متخصص، عالی، کارآمد و فاقد تجهیزات علمی و آموزشی لازم باشد، چگونه می‌­تواند نیاز­های جامعه را به نحو مطلوب برآورده کند؟

او ادامه می‌دهد: یکی از جلوه­‌های بارز ارتباط دانشگاه با جامعه، ارتباط دانشگاه با نهاد­های دولتی است، زیرا دانشگاه­‌ها می­توانند بازوی کارشناسی و مشورتی بسیاری مفیدی برای نهاد­های دولتی باشند و آن­ها را در علمی کردن وظایفشان یاری کنند. در این مورد جایگاه تحقیقات دانشگاهی می­تواند برای این نهاد­ها بسیار مفید باشد.

از دیدگاه دکتر ضیائی بیگدلی استادان سرآمد نیز مشخصه­‌هایی دارند که در پی می‌آید:

الف) شایستگی علمی: استادان، اشخاص متفکر و اندیشمند هر جامعه­‌ای هستند، از این رو نقش بسیار مهم و حساسی بر عهده­اشان است، زیرا می­توانند با نظریه‌پردازی یا تبیین نظریات از یک طرف و آموزش نسل جوان جامعه از طرف دیگر، در ساخت امروز و فردای جامعه نقش داشته باشند. شایستگی علمی، با توجه به تحقیقاتی که استادان انجام می‌­دهند، کاربست آنها در بخش­‌های مختلف جامعه و تربیت نیروی انسانی متخصص و ماهر خصیصه بسیار مهمی است.

شایستگی علمی استاد را می­توان بر اساس معیار­های ارزشی مانند معلومات علمی تخصصی و روزآمد ارزیابی کرد. در این رابطه، دارا بودن عالی­‌ترین مدارک تحصیلی می­‌تواند یکی از شرایط استاد شایسته باشد اما کافی نیست، در دنیای امروز کم نیستند استادانی که حتی بدون مدرک دانشگاهی از شایستگی علمی برای تدریس در دانشگاه برخورداند.

ب) شایستگی اخلاقی فردی و اجتماعی: این اصل معیار­هایی مانند تقوا، تعهد، ادب، متانت، جدی بودن، خوشرو بودن، آراستگی و پیراستگی ظاهری دارد، شأن و منزلت بالای کلاس به عنوان مکانی مقدس ایجاب می­کند که استاد با ظاهری مرتب و تمیز در کلاس حاضر شود.

ج) رابطه علمی انسانی استاد و دانشجو: یکی از ویژگی­‌های استاد موفق رعایت یک سلسله روابط در مناسبات انسانی میان خود و دانشجو مخصوصاً در کلاس درس است.

ویژگی­ های یک مدیر دانشگاهی موفق

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی یکی از محور­های پیشرفت دانشگاه در هر جای دنیا وجود مدیری قانون مدار، کارآمد، شایسته، قوی، دانا و مستقل دانست و گفت: مدیریتی که بتواند دانشگاه را به مکانی والا از حیث علمی و اخلاقی، با محیطی آرام، فعال و با نشاط برای استادان، دانشجویان و کارمندان دانشگاه و محلی برای تعالی و تضارب آرا و آموزش خوب و تقویت نیروی انسانی سالم برای جامعه تبدیل کند. مسلماً مدیریت دانشگاه با مدیریت یک اداره، سازمان، شرکت و یا کارخانه متفاوت است.

وی در پایان با بیان اینکه «دو خواسته از خداوند متعال دارد»، افزود: اول این­که روزی برسد که دانشگاه ما، به دانشگاهی سرآمد، با استادانی موفق و کارآزموده و مدیران دانشگاهی دلسوز و کارآمد تبدیل شود، هر چند این بدین معنا نیست که امروزه در دانشگاه ما مدیران و استادان موفقی وجود ندارند و بنده از این بابت خدا را شاکرم؛ دیگر این­که نکند با تغییر رئیس جمهور تدبیر و امید بار دیگر دوران شوم و سیاه افراطی­گری، خودکامگی، بی­عدالتی، قانون­گریزی حاکم بر جامعه و از جمله دانشگاه علامه طباطبائی ، به جامعه در حال گذر ایران بازگردد.