خانیکی: هراسی که از آتش‌سوزی پلاسکو به وجود آمد، شبیه هراس‌ در دوران جنگ بود

مدیر گروه ارتباطات دانشگاه علامه طباطبائی گفت: مهم‌ترین مسئله مدیریت بحران است، در دوره جنگ تحمیلی، تلفات فرار از شهر بیشتر از تلفات جنگ بود. همچنین هراسی که از آتش‌سوزی ساختمان پلاسکو به وجود آمد شبیه همان هراس‌ها در دوران جنگ بود.

به گزارش عطنا، هادی خانیکی، مدیرگروه ارتباطات دانشگاه علامه طباطبائی و رئیس انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات در نشست اینترنت و جامعه با موضوع پیامدهای روانی و اجتماعی پوشش اخبار بحران در فضای مجازی (با نگاهی به حادثه پلاسکو) روز سه‌شنبه (۱۲ بهمن ماه) در سالن انجمن‌های علمی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران اظهار کرد: حادثه پلاسکو یک شوک به جامعه و یک تکانه‌ای به سطوح مختلف اجتماعی و حتی مدیریتی و فنی وارد کرده است، این است که ایجاب می‌کند در این خصوص صحبت کنیم تا رسانه‌ای شود تا شاید بتوان از صحبت‌ها استفاده‌ای کرد.

خانیکی اظهار کرد: در حوزه ارتباطات، این تکانی که مسئله هم‌شکل و هم‌محتوای آتش‌سوزی پلاسکو در جامعه به وجود آورد، به آن‌جا رسید که مثل مهره‌های دومینو از هر مرحله‌ای به مرحله دیگر وارد شدیم.

او افزود: از ابتدای روز پنج‌شنبه و در آستانه تعطیلی رسانه‌های جریان اصلی و یا زمانی که مردم کم‌تر پای تلویزیون نشسته بودند، یک حادثه‌ای رخ داد که این حادثه توسط شبکه‌های مجازی مورد پوشش قرار گرفت.

خانیکی همچنین بیان کرد: در فرآیند پوشش از جمله در شبکه خبر و وجود دوربین در منطقه و فرو ریختن ساختمان، موجب تبدیل شدن آن به یک تصویر زنده شد و روان افراد را تحت تاثیر قرار داد و برانگیختن احساسات سبب شد فرآیند اطلاع‌رسانی از یک مسئله به مسئله دیگر منتقل شود.

وی در خصوص نقدهای به وجود آمده در پی حادثه پلاسکو، گفت: بعد از پلاسکو جریانی از نقد به وجود آمد و در واقع این جریان نقد همه علیه همه شد، دستگاه رسمی علیه مردم، مردم علیه دستگاه‌های رسمی و از این جریان کسی از نقد در امان نماند، از کسبه گرفته تا مسئولان و اداره‌کنندگان.

خانیکی تاکید کرد: مهم‌ترین مسئله مدیریت بحران است، در دوره جنگ تحمیلی، تلفات فرار از شهر بیشتر از تلفات جنگ بود. همچنین هراسی که از آتش‌سوزی ساختمان پلاسکو به وجود آمد شبیه همان هراس‌ها در دوران جنگ بود.

وی اضافه کرد: بعد از جنگ قرار بر این بود که پناهگاه‌ها ساخته شوند اما نادیده گرفته شدند و بعد از حادثه پلاسکو موجی ایجاد شده است که ساختمان‌ها ایمن سازی شوند اما بعد از مدتی نادیده گرفته می‌شوند.

خانیکی ادامه داد: شاید مسئله اصلی ما این باشد که چه می‌شود کرد که مسئله‌ای مثل پلاسکو اولا رخ ندهد و یا اگر رخ داد عوارض و تبعاتش کم‌تر شود، به این اعتبار مسئله ما در حوزه ارتباطات توجه کردن و سوق دادن به فهم ارتباطات مخاطره و ارتباطات بحران و بعد از آن روزنامه‌نگاری بحران است.

او همچنین در مورد ارتباطات مخاطره، خاطرنشان کرد: ارتباطات مخاطره یا ارتباطات ریسک با ارتباطات بحران متفاوت است، جامعه در ریسک احتمالا جامعه بحرانی نیست و در این شرایط خود ریسک می‌تواند باعث هشیاری شود و ببیند در چه مراحلی ضعف وجود دارد که آن ضعف‌ها را بپوشاند.

وی در همین رابطه مثالی را ذکر کرد و گفت: در پدیده شبکه‌های اجتماعی در همان روزهای اول سقوط پلاسکو موج منفی پیرامون شهروند خبرنگار ایجاد شد اما بعد از مدتی به نقش مثبت آن‌ها در اطلاع‌رسانی و حساس‌سازی جامعه پی برده شد.

خانیکی ادامه داد: ارتباطات ریسک یا ارتباطات مخاطره در یک جایی می‌تواند ما را از بحران نجات دهد، نه این که موجب بحران شود. ارتباطات بحران یعنی این‌که به هر صورت که حادثه‌ای رخ داد باید چکار کرد.

او تاکید کرد: مسائلی که مربوط به ارزش‌های اخلاقی و ارزش‌های حرفه‌ای است، این است که چه نوع خبرهایی باید منعکس و منتشر شود و این‌که آیا همیشه ارزش‌های خبری ارزش‌های منفی است یا می‌شود ارزش‌های مثبت خبری هم داشت.

وی در ادامه گفت: ما در دو طیف افراط قرار می‌گیریم، یا افراد در اوج ایثار و فداکاری هستند مثل آتش‌نشان‌ها و یا در اوج زیرپا گذاشتن ارزش‌های اخلاقی هستند مثل آدم‌هایی که در محل حادثه حاضر بودند.

رئیس انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات در پایان تاکید کرد: آموزش‌ها در ارتباطات بحران به طور مشخص ضرورت دارد که اگر به آنها توجه کنیم همه مسئولیت‌ها بر روی دوش شهروندان و یا خبرنگاران نیست بلکه بر روی دوش همه جامعه و مسئولان و نهادهای رسمی نیز خواهد بود.