گاهی اصل بی‌طرفی در رسانه ملی رعایت نمی‌شود

همواره نحوه انعکاس اخبار حوادث، به نوعی که مرز میان اطلاع‌رسانی درست و پرهیز از تخریب اعتماد و حس امنیت جامعه نگاه داشته شود، یکی از مهمترین دغدغه‌ی رسانه‌ها در دنیا بوده است.

به گزارش عطنا، در کشور ما نیز در زمینه فعالیت صداوسیما به عنوان یک رسانه ملی که انحصاری است و هنوز پوشش گسترده‌تری نسبت به سایر رسانه‌ها و سیاست‌های خبری مشخصی دارد، این موضوع نمود بیشتری دارد؛ بسیاری از کارشناسان رسانه بر این باورند که نحوه انعکاس اخبار حوادث همچون حادثه قطار تبریز مشهد، تاثیرات مهمی بر اذهان عمومی می‌تواند داشته باشند.

کاهش اعتماد جامعه به راه‌آهن که همواره در دنیا یکی از امن‌ترین راه‌ها برای رفت‌وآمدهای برون‌شهری محسوب می‌شود، خود می‌تواند یکی از پیامدهای مانور بیش از اندازه بر این حادثه باشد؛ اما از طرفی دیگر هم سیاست رسانه‌ای اطلاع‌رسانی ناقص که مخاطب را سردرگم می‌کند نیز تبعاتی همچون کاهش اعتماد جامعه به رسانه‌ها را به عنوان یکی از مهم‌ترین راه‌های ارتباطی میان مردم و دولت، می‌تواند در پی داشته باشد.

در این میان این پرسش مطرح می‌شود که در انعکاس اخبار مهمی که تاثیر و تبعات آن بر روی جامعه نه بیشتر از آن حادثه، ولی شاید به همان اندازه حائز اهمیت است، چه سیاست یا چه راه‌کارهایی باید در نظر گرفته شود؟؛ این پرسشی است که خبرنگار ایسنا در گفت‌وگو با علیرضا حسینی‌ پاکدهی، استاد ارتباطات دانشگاه علامه طباطبائی آن را مطرح کرده است.

او با بیان اینکه «در حیطه روزنامه‌نگاری و همچنین رسانه‌های دیگر اصل یا معیاری را با عنوان معیار توازن و رعایت وجدان و انصاف داریم»، اظهار کرد: به طور کلی در روزنامه‌نگاری حرفه‌ای رعایت بی‌طرفی، توازن و تناسب یکی از اصول بنیادین محسوب می‌شود؛ یعنی روزنامه‌نگاران باید با توجه به اهمیت موضوع به معنای واقعی کلمه، اینکه چقدر آن موضوع برای مردم و جامعه دارای اهمیت است، نه اینکه برای یک گروه، طیف یا دسته خاص، باید پوشش خبری متناسب انجام دهند. ممکن است موضوعی پوشش خبری گسترده‌تری نیاز داشته باشد و واقعه‌ای دیگر پوشش خبری کمتری بخواهد؛ بنابراین توازن و تناسب به این معنی نیست که ما همه رویدادها را به یک اندازه‌ی یکسان از لحاظ زمان یا فضایی که در روزنامه اختصاص می‌دهیم، مورد توجه قرار دهیم.

این استاد ارتباطات با اشاره به لزوم رعایت بی‌طرفی در انتشار اخبار، بویژه اخبار حوادث، گفت: این موضوع باید به عنوان یک اصل مهم در رسانه‌ها در نظر گرفته شود. متاسفانه آنچه که در رسانه‌های در مقیاس بین‌المللی و بیشتر در مقیاس داخلی شاهدیم، با توجه به جانب‌داری و تعصباتی که رسانه‌ها نسبت به بعضی مسائل دارند، تلاش می‌کنند که از اخبار و به‌ویژه حوادث به عنوان دستاویزهای سیاسی بهره ببرند یا حتی از برخی وقایع برای تسویه حساب‌های سیاسی استفاده می‌کنند. اتفاقاتی که کم اهمیت‌ هستند، اما ممکن است به خاطر تسویه‌ حساب‌های سیاسی بسیار برجسته شوند یا برعکس اتفاقات پّر اهمیت نادیده گرفته شود. این درحالی است که تمام این موارد با رسالت‌های روزنامه‌نگاری و رسانه در تعارض است. به همین خاطر روزنامه‌نگاران و اهالی رسانه باید فارغ از جناح‌بندی‌ها و دسته‌بندی‌های سیاسی کارشان را انجام دهند و رویدادها را متناسب با اهمیت آنها و با رعایت بی‌طرفی پوشش خبری بدهند.

حسینی‌پاکدهی با اشاره به عملکرد صداوسیما به عنوان رسانه‌ای ملی در پوشش اخبار حوداث، یادآور شد: آنچه به شکل کلی وجود دارد و در سال‌های اخیر هم بارزتر شده است، متاسفانه رسانه ملی نسبت به رویدادها و خصوصاً حوادث، اصل رعایت توازن و بی‌طرفی را  رعایت نمی‌کند؛ بنابراین برخی مواقع شاهدیم که برخی وقایع در رسانه ملی نادیده گرفته شده‌اند یا ضعیف به آنها پرداخته می‌شود و برخی رویدادها هم چنان برجسته می‌شود که شاید آنقدر اهمیت نداشته باشند.  

او در پاسخ به این پرسش که رویکرد جناحی رسانه‌ها چه تاثیراتی بر مردم می‌گذارد، گفت: مهمترین مساله اعتماد است؛ اعتبار رسانه‌ها مستلزم اعتماد مخاطبان است و بزرگترین سرمایه‌ی رسانه‌ها اعتماد مخاطبان است؛ در واقع اعتماد و اعتبار دو روی یک سکه هستند. به همین خاطر اگر رسانه‌ها نتوانند اعتماد مخاطب را جذب کنند، از اهداف و رسالت خودشان دور شده‌اند.

این استاد ارتباطات به جناحی بودن برخی رسانه‌ها اشاره و اظهار کرد: متاسفانه برخی رسانه‌ها وظیفه‌ای فراتر از وظیفه رسانه‌ای خودشان را بر عهده گرفتند و گاهی نقش احزاب را ایفا و مسئولیت آنها را برعهده می‌گیرند. این موضوع به خود آنها و جناح‌شان لطمه وارد می‌کند و بهتر است که رسانه‌ها به همان وظیفه اصلی خودشان که اطلاع‌رسانی و آگاهی‌بخشی است، بپردازند.