مدیریت بحران‌های دانشگاهی از زبان دکتر صحرایی

در خصوص فعالیت احزاب و رشد و شکوفایی و توسعه آنها در محیط آکادمیک، اعضای هیئت علمی و دانشجویان، نظرات مساعدتری در برابر متخصصان امور امنیت دانشگاه دارند. این نکته شاید به دلیل سابقه ناخوشایند بحران های سیاسی با منشأ دانشگاهی، در دو مقطع در دهه‌های گذشته بوده است.

به گزارش عطنا، همایش ملی توسعه آموزش عالی و گفتمان امنیت، 18 آبان‌ماه در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران برگزار شد. این همایش زیر نظر مرکز حراست وزارت علوم تحقیقات و فناوری و با همکاری دانشگاه‌های بزرگ کشور از قبیل دانشگاه تهران، علامه، بهشتی، شیراز، تبریز، زنجان، اصفهان، فردوسی مشهد، سیستان و بلوچستان، دانشکده اطلاعات، محقق اردبیلی و همچنین پایگاه استنادی علوم جهان اسلام انجام شد.

از مهم‌ترین مقالات ارائه شده در این همایش، مقاله «ساز و کارها و فرآیند مدیریت موثر بحران‌های سیاسی و اجتماعی دانشگاه» نوشته دکتر فرامرز صحرایی بود. صحرایی که ریاست حراست دانشگاه علامه را بر عهده دارد، در این مقاله، با نگاهی آسیب‌شناسانه، بحران‌های سیاسی دانشگاه‌ها را مورد تحلیل و بررسی قرار داده است. واژگان کلیدی این پژوهش شامل احزاب سیاسی، بحران سیاسی اجتماعی، مدیریت بحران، دانشگاه است. چکیده این مقاله بدین شرح است:

«بحران سیاسی و اجتماعی در جهان امروزین، جزئی جدایی‌ناپذیر از حیات نهادهای مختلف است و این نکته در برخی جوامع به ویژه نهادهای آموزش عالی که جمعیتی جوان و دینامیک را در خود جای داده است، بیش از سایر مراکز ملاحظه می‌شود. تحلیل عمیق پدیده‌های ناهنجار امنیتی درون و برون محیط‌های دانشگاهی، حاکی از مشاهده برخی عناصر محیطی تنش‌زا در قالب رفتارهای سیاسی و احزاب است که در چارچوب گسترده‌ای از زمان، مکان، تیپولوژی و ساختار فعالیت‌های سیاسی در محیط‌های آکادمیک به منصه ظهور می‌رسد.

اغتشاشات و تنش‌های اجتماعی دانشجویی، گاه ناشی از پدیده‌های ناهنجار در رفتارشناسی احزاب است. از دیگرسو، حزب مهم‌ترین نهاد سیاسی در سیاست و حکومت دموکراتیک و همواره یکی از موضوعات بحث‌انگیز و مورد بررسی اندیشه‌گران علوم سیاسی در دهه‌های اخیر بوده است.

مسائلی از قبیل ساختار و اجزای حزب، زمینه‌های شکل‌گیری، کارکرد حزب، از جمله سوالاتی‌ست که هر یک از محققان، از زاویه‌ای خاص بدان نگریسته و پاسخ‌های متنوعی بدان داده‌اند. در دنیای معاصر احزاب ایفاگر نقشی والا در جوامع هستند و شرط اولیه‌ حکومت‌های دموکراتیک وجود احزاب گوناگون است. احزاب سیاسی با کارکردهای متعدد از جمله گسترش مشارکت سیاسی، مشروعیت، یکپارچگی ملی، مدیریت منازعات و جامعه‌پذیری سیاسی، می‌توانند تاثیر بسزایی در زندگی عمومی و سیاسی جامعه بر جای بگذارند و با کمک به گسترش آگاهی سیاسی مردم، شهروندان را به زندگی انتقادی، همبستگی و فعالیت جمعی سوق داده و با تاثیرگذاری بر شکل‌دهی و تبیین مصالح دینی و ملی، ضریب امنیت ملی را افزایش دهند و یا برعکس با انحرافات فکری و تنش‌های اجتماعی، موجبات عقب‌ماندگی و عدم توسعه سیاسی را فراهم آورند.

تحلیل ساختاری نظام آموزش عالی در کشور، بیانگر نوعی آسیب‌شناسی در محیط به ویژه در حوزه‌ نگرش‌های حزبی است که زمینه‌های لازم برای بروز ناهنجاری در تلقی‌ها و نگرش‌های سیاسی و در نتیجه رفتار‌شناسی ناپخته در کنش‌ها و واکنش‌های دانشجویی را سبب می‌شود.

در این نوشتار ضمن طبقه‌بندی این عناصر، در هشت بعد شامل مؤلفه‌های بحران‌ساز در ابعاد آموزشی، پژوهشی، مدیریتی، اقتصادی، فناوری، جامعه‌شناسی، سیاسی و فرهنگی، شیوه‌شناسی ایجاد احزاب متناسب و مناسب به منظور دست‌یابی به توسعه سیاسی متوازن و پایدار دانشگاهی، مورد تحلیل قرار گرفته است.

جهت تعیین روایی پرسش‌نامه از روش اعتبار محتوا استفاده شده است و پرسش‌نامه‌ها پس از تدوین، بین ده‌نفر از ‌صاحب‌نظران توزیع گردید و نظرات آنها کسب و اعمال شد، جهت پایایی پرسش‌نامه از روش آلفای کرونباخ استفاده گردید و ضریب آلفای پرسش نامه مورد تأیید قرار گرفت. پس از بررسی، جمع‌بندی و نتیجه‌گیری مؤلفه‌های مورد پژوهش، این امکان فراهم شد که یافته‌ها در خصوص هشت گروه شامل: مولفه‌های بحران‌ساز در ابعاد آموزشی، پژوهشی، مدیریتی، اقتصادی، فناوری، جامعه‌شناسی و سیاسی و فرهنگی، شیوه‌شناسی ایجاد احزاب متناسب و مناسب به منظور دست‌یابی به مدیریت موثر بحران‌های سیاسی-اجتماعی و توسعه سیاسی متوازن و پایدار دانشگاهی، مورد تحلیل و ارزیابی قرار گیرد.

پژوهش حاضر از نوع توصیفی-پیمایشی است و نیز به منظور بررسی توزیع ویژگی‌های آماری، روش پژوهش پیمایشی به کار می‌رود. در پژوهش حاضر ابزار اندازه‌گیری، پرسش‌نامه است. نتایج حاصل از پژوهش، حاکی از عدم وجود نقطه نظرات همسو در گروه‌های سه‌گانه مورد ارزیابی است. در این بین، در مجموع در خصوص فعالیت احزاب و رشد و شکوفایی و توسعه آنها در محیط آکادمیک، اعضای هیئت علمی و دانشجویان، نظرات مساعدتری در برابر متخصصان امور امنیت دانشگاه دارند. این نکته شاید به دلیل سابقه ناخوشایند بحران های سیاسی با منشأ دانشگاهی، در دو مقطع در دهه‌های گذشته بوده است.»

لازم به ذکر است از دیگر دانشجویان و استادان دانشگاه علامه که تحقیقات‌شان در کتابچه چکیده مقالات این همایش به چشم می‌خورد، می‌توان به این موارد اشاره کرد:

دیپلماسی علمی و امنیت ملی در ایران، ماندانا تیشه‌یار

بهداشت روان: حوزه مغفول مانده در مباحث امنیت محیط دانشگاهی، کامبیز بنی‌هاشمی

عوامل موثر بر مشارکت سیاسی دانشجویان، ساناز میرزایی

ضرورت بازتعریف مطالعات امنیتی در نظام آموزش عالی کشور، سیداصغر کیوان حسینی

بررسی مزایا و معایب پذیرش دانشجویان خارجی در و راهکارهای حفظ امنیت ملی، امیر زند مقدم