به هم سازد به هم سوزد، دل تاجیک و ایرانی!

شریف‌خان شریپ‌اف، که استاد زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه ناصرخسرو تاجیکستان است، می‌گوید: اولین نکته‌ای که در زمان ورود به ایران نظرم را جلب کرد، خوابگاه دانشگاه علامه بود. واقعا سطح این خوابگاه بالا بود. ما در تاجیکستان، چنین خوابگاهی که سرویس کاملی برای دانشجویان ارائه دهد نداریم.

صابر نصیب‌علی - عطنا؛ فارسی‌آموز هشتاد و سومین دوره دانش‌افزایی زبان و ادبیات فارسی خود را این‌گونه معرفی می‌کند: فارغ التحصیل دانشگاه ملی تاجیکستان هستم، 27 سال قبل در دانشگاه ملی تاجیکستان دکترای زبان و ادبیات فارسی گرفتم و مدتی هم در سفارت جمهوری اسلامی ایران، دفتردار علی اکبر مجتهد شبستری، سفیر ایران بودم. مدتی در آکادمی علوم تاجیکستان تدریس کردم و نزدیک به ده سال است که در دانشگاه ناصرخسرو تدریس می‌کنم. علاوه بر تدریس در دانشگاه، معاونت ریاست آموزش و پرورش را هم بر عهده دارم.

او اضافه‌ می‌کند: دانشگاه ناصرخسرو از نظر حجم و بزرگی چهارمین دانشگاه در کشور تاجیکستان است و ده دانشکده و 12 هزار دانشجو دارد که به دو صورت روزانه و شبانه در 45 رشته تحصیلی تحصیل می‌کنند.

او درباره آشنایی مردم تاجیکستان با زبان فارسی می‌گوید: زبان رسمی و اداری تاجیکستان فارسی است و مردم تاجیکستان به فارسی صحبت‌ می‌کنند ولی فرق زبان ما با فارسی ایرانی، مثل فرق یکی از لهجه‌های شهرهای ایرانی با تهران است.

شریپ‌اف ادامه می‌دهد: اگر بخواهیم درباره اینکه چرا به زبان ما، به جای فارسی، تاجیکی می‌گویند، بپردازیم باید بگویم زمانی که کشور تاجیکستان جزوی از قلمرو شوروی سابق شد، هنگامی که حکومت شوروی می‌خواست جمهوری‌های قومی در حکومت خود ایجاد کند، برای ایجاد یک جمهوری اصولی از جمله قلمرو مشخص، تاریخ و زبان مشخص لازم بود که تاجیکستان همه‌ این‌ها را به جز زبان داشت، حکومت شوروی سابق، زبان فارسی را به عنوان زبان تاجیکستان قبول نمی‌کرد و می‌گفت اگر زبان‌تان فارسی است بهتر است به ایران بروید.

استاد زبان و ادبیات دانشگاه ناصرخسرو اضافه می‌کند: بنابراین بزرگان ملت تاجیکستان تدابیری اندیشدند و زبان تاجیکی را که همان زبان فارسی است، به وجود آوردند تا به تاجیکستان جمهوریت بدهند.

شریپ‌اف درباره التقاط زبان روسی با زبان فارسی در تاجیکستان می‌گوید:‌ روس‌ها محدویت‌هایی برای ما به وجود آوردند مثلا در سخنرانی رسمی باید روسی حرف می‌زدید، مدارس به زبان روسی شد. حکومت شوروی سابق در تلاش بود زبان روسی را به همه مردم تحمیل کند ولی این این‌گونه نشد. با این حال، این دوران بر روی زبان مردم تاجیکستان تاثیرگذار بوده است.

شریف‌پف ادامه می‌دهد: خط الفبای تاجیکستان در حال حاضر، سیریلیک (روسی) است. اما پس از استقلال تاجیکستان، به کمک جمهوری اسلامی ایران، تلاش‌هایی برای جایگزینی خط الفبای نیگان (فارسی) صورت گرفته است و دولت‌مردان کم‌کم خواستار جایگزینی این خط الفبا به جای خط الفبای روسی هستند. به عنوان مثال، قوانینی وضع شده است که دانش آموزان، از سال چهارم تا ششم دبستان رسم الخط الفبایی فارسی را یاد بیاموزند. سه سال است که این قانون در مدارس اجرا‌ می‌شود.

فارسی آموز هشتاد و سومین دوره دانش‌افزایی زبان و ادبیات فارسی با بیان اینکه فرهنگ مردم تاجیک شبیه قوم کرد ایران است، می‌گوید: شما اگر به تاجیکستان سفر کنید هرگز احساس غریبی نمی‌کنید. ایرانی‌هایی که به تاجیکستان سفر‌ می‌کنند، خودشان‌ می‌گویند در دهات تاجیکستان آداب و رسومی که وجود دارد، مثل نحوه پذیرایی از مهمان، نحوه‌ برگزاری مراسم عروسی و خانه‌داری، دقیقا مشابه رسوم مردم ایران است.

او با اشاره با اینکه اکثریت قریب به اتفاق زنان تاجیکستان به داشتن پوشش معتقدند، اضافه می‌کند: دین و فرهنگ تاجیکستان با وجود سلطه حکومت کمونیستی، از بین نرفت و امروزه نیز  مساجد دایر هستند و فعالیت دارند. بخش بسیار اندکی از مردم تاجیکستان سبک زندگی غربی دارند.

شریپ‌اف درباره وضعیت اقتصادی تاجیکستان، می‌گوید: بخش اعظم کشور تاجیکستان دارای جغرافیایی کوهستانی است و یک اقتصاد مبتنی بر کشاورزی دارد. اقتصاد تاجیکستان توسعه نیافته است و یکی از دلایل آن عدم استقلال تاجیکستان بوده است. دولت شوروی سابق هم خیلی در تاجیکستان سرمایه‌گذاری نکرد و به اندازه سایر جمهوری‌ها، زیرساخت‌های صنعتی در این کشور تأسیس نشد، تنها یک کارخانه آلومینیوم در آن دوران ساخته شد که بزرگترین کارخانه آلومینیوم دنیاست.

او ادامه داد: پس از استقلال تاجیکستان، کارهای بنیادی و زیرساختی گسترده‌ای انجام شد، از جمله تأسیس دو نیروگاه بزرگ برق که یکی با کمک ایران ساخته شد. همچنین 40 هزار دانشجو جهت تحصیل به اروپا و آمریکا اعزام شدند تا در بازگشت از دانش و فنون آنها جهت توسعه کشور استفاده شود.

استاد زبان و ادبیات دانشگاه ناصرخسرو با اشاره به اینکه در ایران احساس بیگانگی نمی‌کند،‌ می‌گوید:‌ اولین نکته‌ای که در زمان ورود به ایران نظرم را جلب کرد، خوابگاه دانشگاه علامه بود. واقعا سطح این خوابگاه بالا بود. ما در تاجیکستان، خوابگاهی که سرویس کاملی به دانشجویان ارائه دهد، نداریم. من از بخش‌های مختلف دانشگاه علامه از جمله کتابخانه‌ها و دانشکده‌ها بازدید کردم، همچنین با استادان گفت‌و‌گو کردم و معتقدم این دانشگاه، در سطح بسیار بالایی قرار دارد.

او در پایان ضمن تشکر از بنیاد سعدی و دانشگاه علامه اظهار می‌دارد: خوشحالم در کشوری حضور دارم که مثل وطنم است و احساس غریبی نمی کنم. شاعر تاجیکی درباره ایرانی و تاجیکی‌ می‌گوید:

 به هم سازد به هم سوزد دل تاجیک و ایرانی / به تاجیکی و ایرانی، محبت باد ارزانی

شایان ذکر است هشتاد و سومین دوره دانش‌افزایی زبان و ادبیات فارسی توسط بنیاد سعدی و با همکاری و میزبانی دانشگاه علامه طباطبائی، از تاریخ ۱۲ مرداد تا ۸ شهریور سال جاری، با حضور بیش از ۲۰۰ فارسی‌آموز از ۴۱ کشور جهان در حال برگزاری است.