آنچه بین غرب و ترکیه پیش‌آمده، یک تعارف سیاسی نیست

کارشناس مسائل غرب آسیا گفت: ایران و روسیه دلایل موجه و روشنی برای همراهی با کودتای پانزدهم جولای داشتند، اما آن‌ها نشان دادند که اقدامات خارج از عرف و چارچوب قانونی را نمی‌پذیرند.

به گزارش عطنا، سعد الله زارعی کارشناس مسائل غرب آسیا در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم، با اشاره به کودتای پانزدهم جولای ترکیه گفت: هیچ‌کسی تصور نمی‌کرد که سماجت و لجاجت ترکها بر مسئله سوریه با یک حادثه سیاسی در داخل ترکیه دستخوش تحول اساسی شود و شرایط امنیتی تغییر عمده‌ای پیدا کند.

وی افزود: اتفاقاتی که در منطقه طی یک ماه اخیر به وقوع پیوسته، تاثیر بسیار عمده‌ای به همراه داشته است. توافق جمهوری اسلامی ایران و روسیه دومین اتفاقی بود که در روزهای اخیر برای مبارزه با داعش به وقوع پیوست و محوری جدای از محور آمریکایی‌ها که به‌دروغ ادعای مبارزه با داعش را داشتند، شکل داد و بلافاصله بعد از توافق نیز عملیاتی شد؛ به گونه‌ای که جنگنده‌های روسیه به فاصله دوازده ساعت بعد از توافق، نقاطی را در دیرالزور بمباران کردند.

این کارشناس سیاسی ادامه داد: این موضوع نشان داد که این ائتلاف برخلاف ائتلاف غربی‌ها یک ائتلاف واقعی است و با هدف واردکردن ضربه به داعش و نه مدیریت داعش که آمریکایی‌ها دنبال می‌کنند، وارد عمل شده است. این مسئله آن‌قدر برای آمریکایی‌ها نگران کننده بود که بلافاصله موضع‌گیری کردند و این اتفاق را یک تغییر کیفی در شرایط امنیتی منطقه ارزیابی کردند. در مجموع به نظر می‌رسد که آنچه در منطقه در حال رخ دادن است، یک اتفاق استراتژیک است که در پشت آن یک اراده استراتژیک نیز وجود دارد و این موضوع خارج از قاعده و ساختار موردنظر آمریکایی‌ها شکل می‌گیرد.

استاد علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبائی در پاسخ به این سؤال که «تغییر رویکرد آنکارا در حالی است که به نظر می‌رسد آنکارا از محور غربی حمایت می‌کند، در مقابل واشنگتن نیز آنکارا را از دست نمی‌دهد، بر این اساس آیا اقدام ترک‌ها در تغییر رویکرد خویش یک اقدام تاکتیکی است یا خود آنها نیز به این نتیجه رسیده‌اند که بایستی تغییراتی جدی در منطقه ایجاد شود؟» گفت: آنچه بین غرب و ترکیه پیش‌آمده، یک تعارف سیاسی نیست. غربیها واقعاً درصدد برکناری و به هم زدن دولت اردوغان بودند، به همین جهت نمی‌توان گفت که آنچه بین غرب و اردوغان اتفاق افتاده، یک مسئله قابل‌عبور است و به‌سادگی آن را با تعابیری مورد خدشه قرار داد.

زارعی ادامه داد: به نظر می‌رسد آنچه بین ترکیه و غرب جریان دارد، بیش از آنکه یک انتخاب از سوی ترکها باشد، یک انتخاب از سوی غربیهاست، یعنی غربی‌ها نمی‌خواهند حکومت مقتدری بین مسلمانان وجود داشته باشد که با انتخابات بر سرکار آمده و تا حد زیادی کارایی اقتصادی خود را نیز نشان داده است. این موضوع برای غربی‌ها غیرقابل قبول است؛ لذا از آنجایی‌ که ترکیه را دارای شرایط ناپایدار ارزیابی می‌کنند، معتقد هستند که در صورت وجود این روحیه، فردا روزی که اردوغان کنار رود و جانشین اردوغان از وی اسلام‌گراتر باشد، این کشور کل منطقه را با این گرایش از سمت غرب به شرق می‌کشاند؛ بنابراین غربی‌ها برای دفع ضرر مقدر مسئله سرنگونی دولت اردوغان را دنبال کردند. به همین ترتیب نیز ترک‌ها اعم از دولت و مردم ترکیه به‌شدت از اقدام غربیها علیه دولت آنکارا عصبانی هستند.

کارشناس مسائل غرب آسیا در پاسخ به این سؤال که «وعده‌ای که بن علی ییلدیریم، نخست وزیر ترکیه برای رخ دادن اتفاقات مهم در مناسبات ترکیه و سوریه در 6 ماه آینده داده است، چه موضوعی می‌تواند باشد؟ آیا آنکارا به دنبال تغییر رویکرد پنج‌ ساله خویش در قبال سوریه است؟» گفت: آنچه ییلدیریم مطرح کرده، بیان کننده این امر است که بالاخره ترکها در وضعیت جدید ناچار هستند که تصمیمات جدیدی بگیرند، این تصمیمات بایستی مبتنی بر کشورهایی باشد که دولت ترکیه بتواند به ایشان اعتماد کند.

زارعی افزود: کودتای ترکیه امتحان بزرگی برای امکان شناخت دوستان و دشمنان آنکارا بود. ایران و روسیه دلایل موجه و روشنی برای همراهی با کودتای پانزدهم جولای و کمک به اسقاط دولت اردوغان داشتند، اما این دو کشور با توجه به نگرش‌های خویش به تحولات کشور همسایه از استفاده این شرایط اجتناب کردند و نشان دادند که به دنبال ثبات ترکیه هستند و اقدامات خارج از عرف و چارچوب قانونی را نمی‌پذیرند. این در حالی است که در همین صحنه کشورهایی مانند ایالات‌متحده آمریکا، عربستان سعودی، مصر و امارات متحده عربی که ترکیه برای دوستی با آنها هزینه‌های زیادی پرداخته بود، در کنار کودتاچی‌ها قرار گرفتند و در واقع نشان دادند که خواهان سرنگونی دولت ولو از راه‌های غیر دموکراتیک هستند.

این کارشناس سیاسی ادامه داد: طبیعتاً ترکیه در این صحنه بایستی متناسب با شناخت جدید اقدام جدیدی انجام دهد. به نظر می‌رسد اظهارات ییلدیریم گرچه از سوی برخی به عنوان سخنان تاکتیکی تلقی شد، اما یک واقعیتی است که پیش روی ترکها قرار گرفته است و آنها نمی‌توانند در یک فرایند غیرمنطقی به کسانی تکیه کنند که در بزنگاه‌ها خصومت خود را با ترکیه ثابت کرده‌اند.

وی در پایان با پاسخ به این سؤال که «آیا در این فضا یک مکانیسم مشترک بین تهران، مسکو و آنکارا برای حل بحران سوریه دنبال می‌شود؟» گفت: قطعاً همکاری ایران، روسیه و ترکیه بحران سوریه را با سرعت بیشتری به پایان می‌رساند و فقط کافی است که مرزهای ترکیه به روی تروریستها بسته شود تا آنها به محاصره کامل در آیند. مرز مورد استفاده تروریستها الان مرز شمالی شوریه است؛ وگرنه مرز غربی با لبنان، مرز جنوبی با رژیم صهیونیستی و مرزهای سوریه با اردن و عراق چندان فعال نیستند؛ بنابراین بدون شک همکاری‌های ایران، روسیه و ترکیه تاثیر استراتژیکی در بحران سوریه به وجود می‌آورد.