نبود آمار و اطلاعات، مهمترین چالش‌های علوم انسانی

سرپرست پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی با تاکید بر اینکه در زمینه کاربردی‌سازی علوم انسانی و نشان دادن ظرفیت‌های آن برای حل معضلات اجتماعی دچار عقب ‌ماندگی‌هایی هستیم، گفت: به منظور کارآمدسازی علوم انسانی طرح اعتلای علوم انسانی را اجرایی کردیم و در این مسیر فقدان آمار در این علوم از مهمترین چالش‌ها محسوب می‌شود.

به گزارش عطنا و به نقل از ایسنا، دکتر حسینعلی قبادی با تاکید بر اینکه علوم انسانی، ساحت‌ها و لایه‌های مختلفی دارد، افزود: در یکی از تقسیم‌بندی‌های رایج جهانی تحقیقات را به سه دسته بنیادی، توسعه‌ای و کاربردی تقسیم کرده‌اند که به‌نظر می‌رسد درباره علوم انسانی بیشتر صدق می‌کند.

وی اولین لایه سه سطح و ساحت علوم انسانی را لایه بنیادی دانست که به دو سطح فرعی سطح بنیادی محض و نظری و سطح بنیادی راهبردی تقسیم می‌شود و ادامه داد: لایه پژوهش‌های توسعه‌ای و لایه تحقیقات کاربردی از دیگر سطوح هستند که درجه شمولیت علوم انسانی را به‌ نمایش می‌گذارند و هر یک از لایه‌ها نسبتی ویژه با فرهنگ و فناوری دارند.

قبادی با تاکید بر این که از این‌رو، هیچ ساحت و لایه‌ای از علوم انسانی وجود ندارد که با فرهنگ عجین نباشد، اظهار کرد: از سوی دیگر، این علوم با توجه به اینکه همگی به مقوله مشترکی به نام «انسان» می‌پردازند، وجوه مشترک و جهان‌شمولی دارند که خود مبنای تعامل و ارتباط میان فرهنگ‌های مختلف‌ هستند.

وی یادآور شد: این امر موجب شده است علوم انسانی در ایران، کشورهای اسلامی و همه مناطق مختلف جهان، وجوه اشتراک و افتراق را به خود ببیند و از این رو نمی‌توان برای همه کشورها نسخه واحد علوم انسانی پیچید.

سرپرست پژوهشگاه علوم انسانی با بیان این که ایران به ‌دلیل عقبه عظیم معرفتی، اسطوره‌ای و تمدنی و دینی خود، کشوری است که می‌تواند در زمینه علوم انسانی بومی دغدغه و الگو داشته باشد، خاطرنشان کرد: چنین رویکردی موجب می‌شود که زمینه‌های فعالیت و کاوش درباره تعالی این علوم و بازآفرینی فرهنگ و تاریخ کشور بیش از پیش فراهم آید؛ چرا که در کشور ما با این همه سابقه درخشان تمدنی- فرهنگی و علوم معرفتی و انسانی، مردم بهتر می‌توانند راه بومی شدن خود را در پیوند عمیق‌تر با ژرفای فرهنگ و باورهای تمدنی و دینی پیدا کنند.

وی در عین حال با تاکید بر این‌که در حال حاضر، علوم انسانی ما در شرایط مطلوبی قرار ندارد و وضعیت موجود این علوم راضی کننده نیست، خاطر نشان کرد: لازم است راه‌های ارتقای جایگاه علوم انسانی و سرانجام اعتلای منزلت آن به دقت بررسی و تحلیل شود که برای این امر نیاز به عزم راسخ برای نشان‌دادن ظرفیت‌های علوم انسانی بومی برای حل مشکلات جامعه است.

به گفته این محقق علوم انسانی، اعتلای علوم انسانی تنها در گرو پیشرفت و توسعه بنیادی نظری نیست، بلکه نیازمند آن است که به حوزه‌های راهبردی، توسعه‌ای و کاربردی نیز توجه شود و میزان کارآمدی علوم انسانی در عرصه عمل و در حل مسائل جامعه نیز به روشنی مشخص شود.

سردرگمی و ناکارآمدی علوم انسانی در کشور

قبادی با اشاره به مأموریت و دغدغه‌های پژوهشگاه علوم انسانی، به طراحی و تدوین طرح جامع «اعتلا و ساماندهی علوم انسانی معطوف به‌ پیشرفت کشور» در پژوهشگاه اشاره و خاطرنشان کرد: طرح اعتلاء بر مبنای دغدغه‌های بنیادینی تهیه شده است که جوامع مسلمان و در حال توسعه در دوران معاصر با آن دست به گریبان هستند و در واقع می‌توان گفت ما به دنبال آن هستیم که تا حد امکان آرمان 200 ساله‌ای که مصلحان مسلمان و بیدارگران جهان اسلام مطرح کرده بودند، اما به سر منزل مقصود نرساندند، بر اساس اسناد بالادستی کشور و تاکیدات مقام معظم رهبری به مقصد برسانیم.

وی همچنین با تاکید بر اینکه بزرگترین واقعیتی که علوم انسانی در مسیر بومی شدن باید به آن بپردازد، موضوع فرهنگ‌سازی و کاربردی‌سازی است تا بر این اساس مخاطبان مختلف بتوانند از این علم استفاده کنند، به مشکل فقدان آمار در حوزه علوم انسانی اشاره کرد و گفت: اجرای طرح اعتلای این علوم در کشور که ساختاری نظام‌مند برای پژوهش‌های کاربردی در کشور ارائه می‌کند، از این جهت نیز حائز اهمیت است.

سرپرست پژوهشگاه علوم انسانی همچنین یادآور شد: یکی دیگر از چالش‌های علوم انسانی این است که با رسیدن به شناختی جامع از وضعیت موجود اجتماعی، در ابتدا باید میان مساله و مشکل تمایز قابل شویم؛ چرا که مساله موضوعی است که باید در مسیر حقیقت جویی آن را حل کنیم؛ ولی مشکل عارضه‌ای است که باید آن را رفع کنیم البته این تمایزی است که متاسفانه تاکنون تا حد زیادی از آن غفلت شده است و سیاست‌های کاربردی‌سازی علوم انسانی که مبنای برنامه توسعه راهبردی پژوهشگاه نیز هست، به دنبال آن است تا ضمن تفکیک این دو مقوله از یکدیگر، در حل مشکلات جامعه در هر دو مسیر گام بردارد.

سرپرست پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی با تاکید بر این که باید مراقب باشیم که «مساله» جای «مشکل» قرار نگیرد، یادآور شد: ما آن قدر مشکل داریم که تصور می‌کنیم مسائل‌مان همان مشکلاتمان هست. از این رو نیاز است تا بر پایگاه نظری بنیادی مناسبی در حوزه‌های معرفتی و نظری علوم انسانی اتکا داشته باشیم و مسیر عملیاتی حل مساله را به گونه‌ای طراحی کنیم که جامعه، بازخورد معضلات خود را به روشنی در پژوهش‌های علوم انسانی ببیند. در غیر این صورت دائم دچار دور باطل خواهیم شد.

وی با تاکید بر اینکه در پرداختن به مشکلات و ضعف‌های علوم انسانی موجود در کشور، لازم است به سیر تحولات آن در دوره 200 ساله اخیر و حتی قرن‌های پیش از آن توجه کرد،‌ خاطرنشان کرد: از قرن هفتم و بعد از حمله مغول‌ها به ایران، پایه انحطاط فکری و فرهنگی در این سرزمین ریخته شده است و به عنوان نمونه می‌توان به فقدان شاهکارنویسان برجسته‌ای از جنس فردوسی و مولوی، پس از حافظ اشاره کرد.

قبادی با بیان این‌که این موضوع به ویژه در دو قرن اخیر و با آشنایی ایرانیان با تحولات دنیای غرب اهمیت بیشتری یافته است، اضافه کرد: بسیاری از اندیشمندان و بزرگان علوم انسانی کشور در دوره معاصر، در فهم علوم انسانی جدید غربی دچار چالش‌هایی بوده‌اند که نتیجه آن، سردرگمی و ناکارآمدی علوم انسانی در کشور بوده است.

وی با اشاره به تحولات ایجاد شده در کشور پس از پیروزی انقلاب اسلامی و رویکرد مجدد پژوهشگران علوم انسانی به ساختن دانش خود بر میراث فرهنگی و تمدنی ایرانی- اسلامی، تصریح کرد: ما نیز در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برآنیم که این جهت‌گیری بیش از پیش در فعالیت‌های پژوهشی و علمی تحقق یابد.

قبادی با تاکید بر این‌که باید توجه داشت که بخش عمده‌ای از میراث‌های معرفتی، فرهنگی و تمدنی ایران در چارچوب سنت فکری و فرهنگی پاسخگوی ‌مسائل امروز هستند، گفت: به ‌عنوان مثال در برخی از جنبه‌های معنوی و معرفتی ازجمله در مبانی معنی‌شناسی، نشانه‌سازی، بعضی از مباحث دانش بلاغت و فنون شعر و تفسیر و فهم متون از غربی‌ها جلوتر هستیم، اما در عین حال باید بپذیریم که در مسیر تاریخ گذشته زمان انحطاط ما مقارن شده با زمان ترقی غربی‌ها و از این رو، می‌توان مشاهده کرد که در زمینه کاربردی‌سازی علوم انسانی و نشان دادن ظرفیت‌های آن برای حل معضلات اجتماعی دچار عقب ‌ماندگی‌هایی هستیم.

وی یادآور شد: اما همچنین باید مراقب بود که علوم انسانی خودمان را که تفاوت‌های قابل توجهی با جنبه‌های اختصاصی فرهنگی علوم انسانی غربی دارد، بر مبنای معیارهای غربی‌ها مورد سنجش قرار ندهیم.

طرح کلان ملی اعتلای علوم انسانی

سرپرست پژوهشگاه علوم انسانی در خصوص طرح کلان اعتلای علوم انسانی گفت: این طرح با همت پژوهشگاه تدوین و طراحی شده و در دستور کار قرار گرفته است و هدف پژوهشگاه از تهیه چنین طرحی جهت‌گیری به‌ سمت کارآمدی علوم انسانی در جامعه است.

وی همچنین با تأکید بر علاقه و آمادگی پژوهشگاه برای جلب همکاری و مشارکت همه دغدغه‌داران حوزه علوم انسانی در اجرای این طرح، اعلام کرد: در حال حاضر، بخش‌هایی از حوزه علمیه، وزارت علوم، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی و شبکه نخبگانی علوم در این طرح مشارکت و همکاری دارند، ولی ما در حال رایزنی با دیگر سازمان‌ها و نهادهای مرتبط برای مشخص کردن شیوه همکاری در این زمینه هستیم.

به گفته این مقام مسؤول ، در شبکه نخبگانی همه محققان دانشگاه‌ها و بسیاری از انجمن‌های علمی حوزوی و دانشگاهی و برخی از اعضای گروه‌های مختلف شورای تحول علوم انسانی عضویت دارند.

سرپرست پژوهشگاه علوم انسانی با تأکید بر این که طرح اعتلای علوم انسانی کمک می‌کند که به صورت جامع به ظرفیت‌ها و مسائل انسانی و فرهنگی در سطح ایران و جهان نگریسته شود، خاطرنشان کرد: عموم اقدامات و پروژه‌هایی که در حوزه علوم انسانی انجام می‌شود، به ‌صورت تک‌بعدی است که یا یکسره بر پیروی از تجربه و دانش غربی تأکید دارد و یا این که ماحصل این دانش را برای کشور بی‌فایده و بی‌ارزش می‌انگارد.

وی ادامه داد: این درحالی است که راه میانه، راه بهره‌مندی از تجربه‌های مفید جهانی و بذل توجه به‌ بومی‌سازی و در نظر گرفتن مسائل خاص فرهنگی کشور است.

قبادی افزود: طرح اعتلای علوم انسانی در چارچوب حرکت به‌سمت به ‌فعلیت رساندن ظرفیت‌های سازنده تمدن اسلامی برنامه‌ریزی شده و قرار است شبکه‌ای از سرمایه‌های انسانی پژوهشگاه را در سطح ملی از طریق اجرای پروژه‌های گوناگون دربرگیرد.

قبادی افزود: در تدوین و اجرای طرح اعتلای علوم انسانی با مجموعه‌های مختلف نظام و دولت از جمله وزارت علوم و دستگاه‌های مرتبط و ذی‌نفع هماهنگی صورت گرفته است و امید است با حمایت معنوی و مادی این نهادها، محصولی متقن و قابل اتکا و الگویی برای آینده مطلوب علوم انسانی در کشور به دست آید.

وی همچنین با تاکید بر ضرورت بهره‌مندی کشور از یافته‌های جهانی در این حوزه گفت: مسیر اعتلای علوم انسانی، در چارچوب جهان‌بینی دینی و در قالب اقتضائات بومی با در نظر داشتن دانش جهانی و روزآمد است و در این مسیر دست تمامی دغدغه‌مندان و دلسوزان علوم انسانی کشور را به گرمی می‌فشاریم.

راهکارهای دستیابی به اهداف طرح اعتلای علوم انسانی

قبادی با اشاره به راهکارهای اعتلای علوم انسانی خاطرنشان کرد: در شورای سیاستگذاری و کمیته علمی طرح اعتلا بر پایه برنامه توسعه راهبردی، نقشه راه متقنی در نظر گرفته شده است و سعی کردیم تا با همگرایی لازم و اهتمام گسترده برای نزدیک کردن تلقی پژوهشگران، فهم همدلانه در این زمینه ایجاد شود.

وی داشتن رویکرد ملی در این زمینه را از ویژگی‌های این برنامه دانست و گفت: نباید علم و به ویژه علوم انسانی بر مبنای دغدغه‌ها و منافع جناحی و گروهی در مرکز توجه قرار گیرد. اگر می‌خواهیم علوم انسانی مسائل جامعه را حل کند، باید رویکرد فراجناحی داشته باشیم؛ چرا که در غیر این صورت علم سیاست زده می‌شود و ناکارآمد خواهد شد.

نمی‌توان به‌ علوم به‌صورت جناحی و سلیقه‌ای نگاه کرد

قبادی تاکید کرد: مسائل علوم انسانی، تمامی عرصه‌های زندگی اعضای جامعه را در بر می‌گیرد؛ لذا نمی‌تواند در چنبره تک‌صدایی و سلیقه‌زدگی و یکسونگری باشد، وگرنه کارآیی خود را از دست خواهد داد.

سرپرست پژوهشگاه علوم انسانی با اشاره به برخی چالش‌های اجتماعی، یادآور شد: ما تنها زمانی می‌توانیم به اهدافی مانند تقویت نهاد خانواده، اشتغال فارغ‌التحصیلان، افزایش اعتماد عمومی، راهکارهای مؤثر حفظ منافع ملی، چالش حاشیه‌نشینی، مهاجرت بی‌رویه، تهدید هویت شهری، ریشه‌کنی اعتیاد، رفع بحران بیکاری و سایر آسیب‌های اجتماعی بپردازیم که به‌ذات کارآمدی علم به ‌صورتی همه ‌جانبه متوسل شویم و از آن راهکار بخواهیم. پس نمی‌توان به‌ علوم به‌صورت جناحی و سلیقه‌ای نگاه کرد.

وی ضمن اشاره به این موضوع که اگر طرح اعتلا به‌سرانجام برسد، می‌تواند در حل مسائل متعددی، یاریگر مسؤولان کشور باشد، در خصوص زمان رسیدن به این هدف گفت: با عنایت به اهمیت و ماندگاری محصولات این طرح، نباید در تحقق اهداف آن بی‌صبری نشان داد و در واقع، برای رسیدن به اهداف این طرح، به زمانی به اندازه مدت‌ زمانی که مسائل حوزه علوم انسانی ایجاد شده است نیاز داریم؛ چرا که یک شبه نمی‌توان مشکلات مربوط به این حوزه را حل کرد و باید باور کنیم که مسائل علوم انسانی را در سطوح مختلف بومی، دینی و جهانی ببینیم و پرداختن به هر کدام از این سطوح، مستلزم بذل توجه به اقتضائات زمانی و امکانات موجود در هر کدام از این عرصه‌ها است.

سرپرست پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، ارتقای نظام معرفتی جامعه و فرهیختگی را لازمه رسیدن به اهداف طرح اعتلای علوم انسانی دانست و گفت: از نظر ما اعتلای علوم انسانی، کارآمدسازی مجموعه‌ای از دانش‌ها در حوزه انسانی، اعم از علوم جدید و قدیم با مبانی بومی و بر پایه جهان‌بینی اسلامی است، به‌گونه‌ای که در مسیر تحقق اهداف و تضمینات پیشرفت کشور در عرصه‌های جهانی گام بردارد و به‌ نظام تصمیم‌سازی کشور برای شناسایی دقیق مسائل و کمک به رفع مشکلات و معضلات اجتماعی یاری برساند.

وی با تأکید بر اینکه یکی از اشتباهاتی که می‌تواند در ایجاد انتظارات ناسازگار با علوم انسانی، تأثیر داشته باشد، درک تک‌بعدی از این علوم است، گفت: این علوم نه جهان را و نه امتیازات مبنایی نظام معرفتی را فراموش می‌کند و نه نسبت به مسائل جامعه بی‌تفاوت است. این علوم می‌خواهد اسلامی ایرانی بومی بیندیشد و جهانی نگاه کند و خودش را متعهد به تخفیف مشکلات انسانی جامعه بداند.

تدوین برنامه راهبردی توسعه پژوهشگاه علوم انسانی

قبادی با اشاره به تدوین برنامه راهبردی پژوهشگاه افزود: این برنامه به‌ تصویب هیات امنای پژوهشگاه رسید و سال 94 اولین سال اجرای این برنامه بود.

این برنامه راهبردی پژوهشگاه را موظف کرده که تا پنج سال آینده در حوزه‌های فرهنگی، تاریخی و تمدنی برنامه‌های بنیادی، توسعه‌ای و کاربردی را به‌اجرا درآورد، بر همین اساس پیش‌بینی شده است که تا پایان برنامه در سال 98، تولید سرانه مقالات علمی پژوهشی هر عضو هیأت علمی از 0.8 به حداقل 2.6 مقاله در سال برسد.

وی اضافه کرد: البته باید توجه داشت متدولوژی توسعه راهبردی پژوهشگاه به‌ نحوی است که به‌ طور مستمر نظارت در حین اجرا در آن پیش‌بینی شده است.

قبادی، موکول کردن ارزیابی‌ها به‌ بعد از اجرای برنامه‌ها را یکی از آفت‌های معمول در اجرای برنامه‌های راهبردی در کشور دانست و ادامه داد: در پژوهشگاه برای مقابله با این آفت، «شورای راهبردی نظارت و ارزیابی برنامه» راه‌اندازی شد که با برگزاری جلسات متعدد و پویا، میزان پیشرفت و انحراف از برنامه راهبردی را مشخص می‌کند و همزمان با اجرای آن مورد بررسی قرار می‌دهد.

سرپرست پژوهشگاه با اشاره به پیوند عمیق بین برنامه راهبردی و طرح اعتلا، افزود: در حقیقت طرح اعتلا و برنامه توسعه دو روی یک سکه هستند و از منظر سازمانی هر دو تلاش دارند تا توان پژوهشگاه را در عرصه‌های ملی و بین‌المللی کشف کرده و به فعلیت برسانند و این دو طرح، یک رابطه تکامل یافته و هم‌افزا دارند. هدف این است تا طرح اعتلا به‌مثابه شیرازه برنامه توسعه پژوهشگاه عمل کند و بر این اساس توان پژوهشگاه به ‌صورت هم‌افزا ارتقا یابد.

نبود آمار و اطلاعات از مهمترین چالش‌های علوم انسانی

قبادی با تاکید بر اهمیت آمار و اطلاعات در حوزه علوم انسانی، نداشتن آمار متقن در حوزه علوم انسانی را یکی از معضلات پژوهشی در کل کشور دانست و یادآور شد: از این رو این پژوهشگاه با ایجاد پایگاه داده‌های زبانی و اطلس جامع فرهنگی کشور در این زمینه گام‌های پیشتازانه‌ای را برداشته است.

سرپرست پژوهشگاه علوم انسانی ادامه داد: با استقرار اطلس داده‌های اجتماعی و فرهنگی در پژوهشگاه می‌توانیم کاربرد علوم انسانی را متقن‌تر و کارآمدتر کنیم.

وی اطلاعات کمی، توصیفی، دقیق و صحیح در قالب پایگاه اطلس را از ملزومات اساسی و مهم‌ترین ابزارهای برنامه‌ریزی ذکر کرد و یادآور شد: قرار گرفتن اطلاعات به صورت نقشه در سطح استانی و شهرستانی در سایت پژوهشگاه، این امکان را برای مدیران، پژوهشگران و کاربران فراهم خواهد کرد تا اطلاعات را به ‌شکل گرافیکی و ملموس‌تر در دسترس داشته و از آنها برای تصمیم‌گیری، برنامه‌ریزی و پژوهش‌های فرهنگی استفاده کنند.

وی اطلس جامع فرهنگی را حاوی تمام اطلاعات فرهنگی کشور بر مبنای شاخص‌های جغرافیایی، سنی، جنسیتی، مذهبی، قومی و مانند آن دانست و گفت: زمینه‌های اصلی گزارش‌ها که غالبا در بازه زمانی 1365 تا 1390 است، شامل آمار جمعیت کشور به تفکیک شهری، روستایی و عشایری، حوزه‌های آموزش، حوزه خانوار، موضوع مهاجرت، زناشویی و حوزه مسکن می‌شود.

قبادی با تاکید بر اینکه با این شاخص‌ها می‌توان رفتارها، ارزش‌ها و محصولات فرهنگی را در مقیاس‌های ملی و منطقه‌ای مورد سنجش قرار داد، ادامه داد: این شاخص‌های فرهنگی را می‌توان نشانگرهایی دانست که از حیث مفهومی، چارچوب مناسبی برای هدف‌گذاری، تدوین و برنامه‌ریزی و ارزیابی فعالیت‌ها ایجاد می‌کنند.

به گفته سرپرست پژوهشگاه علوم انسانی ، در حال حاضر این امتیاز برای پژوهشگاه وجود دارد که به ‌صورت روزآمد، مجهز به این آمار و داده‌ها باشد و پژوهشگران، استادان و دانشجویان رشته‌های علوم انسانی می‌توانند با هماهنگی قبلی به داده‌های این پایگاه دسترسی پیدا کنند.

ایجاد پایگاه داده‌های زبانی

قبادی اضافه کرد: به ‌منظور ایجاد مجموعه‌ای بزرگ از پیکره‌های گوناگون زبان فارسی امروز، از سال 1372 پایگاهی با همت برخی از اعضای هیأت علمی پژوهشکده زبان‌شناسی پژوهشگاه طراحی شده است که در آن متن‌های برگزیده ادبی، علمی، هنری و سیاسی از گونه‌های نوشتاری و گفتاری فارسی قرار گرفته است.

وی با تاکید بر این که این سامانه امکان جستجوی واژه‌ها و ترکیب‌ها و بررسی بسامد آنها را به ‌همراه گزارش‌های آماری متنوعی از متون فراهم می‌کند، خاطر نشان کرد: همچنین افزون بر اصل متن‌ها و واژه‌های به‌کار رفته در آنها، معانی، مقوله دستوری، آوانگاشت و ریشه یا بسیاری از واژه‌ها نیز در این پایگاه وجود دارد.

قبادی پایین بودن اعتبارات، بدفهمی تاریخی، مشکلات ساختاری و سیاستگذاری و تصمیم‌گیری که عمدتاً محققان علوم انسانی در آن نقش اساسی ندارند را از مهمترین مشکلات و چالش‌های بخش تحقیقاتی علوم انسانی ذکر کرد و گفت: از این لحاظ با توجه به همگرایی که در میان سازمان‌ها و مراکز پژوهشی ایجاد شده و طرح آمایشی که در حوزه آموزش عالی ایجاد شده، مشکلات بخش پژوهشی در دو سال اخیر به مراتب کمتر شده است.

وی، ایجاد شورای هماهنگی سیاستگذاری در حوزه علوم انسانی در وزارت علوم را از دستاوردهای شایسته دولت تدبیر و امید و همگرایی در کشور دانست و اظهار کرد: در گذشته موازی‌کاری در این حوزه بسیار زیاد بود که با ایجاد این شورا و تشکیل منظم جلسات آن، به نوعی تقسیم کار ملی در این حوزه رسیده‌ایم و امید است که ثمرات این شورا، بر کارآیی و کارآمدی پژوهش‌های علوم انسانی در کشور بیفزاید.

قبادی در توضیح فعالیت‌های این شورای هماهنگی که زیر نظر معاونت پژوهشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری تشکیل شده است، ادامه داد: تشکیل این شورا که هدف اصلی آن پرهیز از موازی‌کاری است، یکی از نقاط قوت جدی در مدیریت پژوهش در کشور است؛ به گونه‌ای که در سال‌های گذشته شاهد بودیم طرح‌های بی‌سامان و موازی به میزان زیاد در نهادهای مختلف اجرا شده است که ثمره‌ای را در این حوزه به همراه نیاورده است.

سرپرست پژوهشگاه علوم انسانی با تاکید بر این که ایده ایجاد هماهنگی میان نهادهای پژوهشی همکار در زمینه علوم انسانی، می‌تواند ضمن جلوگیری از اتلاف منابع، جهت‌گیری کاربردی و معطوف به حل مساله را در پژوهش‌ها پررنگ‌تر کند، اضافه کرد: این شورا ضمن رعایت حق پژوهشگری آزاد و مبتنی بر ماموریت‌های سازمانی دستگاه‌ها و نهادهای پژوهشی، یک نوع تقسیم کار در حوزه‌های مختلف ایجاد کرده است.

وی افزود: هرچند این شورا به تازگی آغاز به کار کرده است؛ ولی هنوز تا ملاحظه ثمرات آن در نظام پژوهشی کشور باید صبر کنیم.

ایجاد شبکه نخبگان

سرپرست پژوهشگاه علوم انسانی با اشاره به ‌موضوع شبکه‌سازی در علوم انسانی، به ارکان سند برنامه راهبردی این پژوهشگاه اشاره کرد و افزود: مقوله «ایجاد و توسعه شبکه‌های علوم انسانی در سطح ملی و نیل پژوهش‌های حوزه علوم انسانی به تراز قطب‌های علمی آسیا» از جمله اهدافی است که در مأموریت‌های این پژوهشگاه درج شده و در همین راستا در سال 1394 پژوهشگاه اقدامات گسترده‌ای را برای طراحی شبکه علوم انسانی در سطح ملی آغاز کرده است

قبادی با تاکید بر این که در سال 95 بخش نخست نتایج این شبکه‌سازی در حوزه علوم انسانی آشکار و منتشر خواهد شد، اظهار کرد: پژوهشگاه در نظر دارد دبیرخانه دائمی شبکه ارتباطی با نخبگان علوم انسانی را با بهره‌برداری از همت والای محققات پیشکسوت و کارآزموده و دیگر نخبگان علوم انسانی و انجمن‌های مردم ‌نهاد علمی ایجاد کند که در این مسیر از تجربه گرانقدر 19 ساله فعالیت‌های شورای بررسی متون و کتب علوم انسانی بهره خواهیم برد.

سرپرست پژوهشگاه علوم انسانی با بیان این که این شورا، هسته اولیه شبکه نخبگانی را از سال 1374 نظم بخشیده است، افزود: در دو سال اخیر این شبکه تقویت، رسمیت و هویت پیدا کرده است؛ زیرا برای نخستین بار، این تشکیلات در هیأت امنا به‌ تصویب رسید و پایگاه و جایگاه محکمی برای آن در برنامه توسعه راهبردی پژوهشگاه درنظر گرفته شده است.

وی در ادامه گفت: شبکه نخبگانی را به عنوان ظرفیتی مهم در گسترش و توسعه توانمندی علوم انسانی در کشور که مقصد نهایی آن کمک به تحقق تمدن نوین اسلامی در آینده خواهد بود، به‌ کار خواهیم گرفت.

قبادی یکی از معضلات حوزه علوم انسانی در ایران را نبود آمار و اطلاعات واحد و جامعی دانست که بتوان با دقت و اطمینان کامل به آنها استناد کرد و گفت: علاوه بر آن در زمان ارائه آمار نیز، اطلاعات حوزه علوم انسانی در کنار سایر دانش‌ها از جمله فنی و مهندسی، پزشکی و علوم تجربی قرار می‌گیرد و بنابراین دستیابی به اطلاعات تفکیکی در علوم انسانی سخت‌تر می‌شود.

وی به‌طور نمونه به آمار جدید منتشر شده از سوی پایگاه استنادی علوم جهان اسلام، اشاره و تصریح کرد: بر اساس این اطلاعات منتشر شده، بررسی تعداد کل استنادهای صورت گرفته به تولیدات علمی ایران در سال 2014 در دو پایگاه استنادی اسکوپوس و آی. اس.آی. نشان از برتری ایران در منطقه دارد، اما متأسفانه در این آمار تفکیک دیده نمی‌شود و به حوزه علوم انسانی اختصاص ندارند.