راهکارهای عبور از فقر مطلق و قدم به سمت زندگی اقتصادی بهتر

عطنا - برقراری عدالت اجتماعی، مستلزم تحقق یافتن جنبه های اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، امید به آینده، تأمین معاش و ... است. امام علی (ع) به فرزندشان می فرمایند: از فقر به خدا پناه ببر که همانا فقر، دین انسان را نقض، عقل را سرگردان می کند و عامل دشمنی است.

فقر مطلق، به وضعیتی گفته می شود که در آن افراد و خانوارها محروم از ادامه زندگی هستند و در تأمین نیازهای اساسی مانند خوراک، پوشاک، مسکن و... ناتوان اند. این میزان از ناتوانی خود ضرورت پرداختن به این مسئله را نمایان می کند .

گام های دولت در این مسیر

آقای رئیسی از آغاز کار خود، در مورد برنامه هایش در زمینه فقر صحبت کرد و مبارزه با فقر، فساد و تبعیض را از وظایف مهم خود دانست. ایشان بیان کردند که اصلاح کردن ساختارها و شاخص ها مقدم بر رسیدگی به فقرا و نیازمندان است؛ اما هم زمان که برنامه ها و اقدام های بلندمدت و ساختاری اجرا می شود، باید به صورت عزتمندانه به نیازمند ها و فقرا رسیدگی شود و برنامه های فوری در این زمینه داشته باشیم. دولت یکی دیگر از اقدام های لازم را در راستای اصلاح ساختاری برای رفع فقر و ارتقای وضعیت رفاهی مردم در دولت مردمی می داند.

دولت می خواهد از تجربه های مردم در استفاده از ظرفیت نهادهای مردمی مثل خیریه ها، بسیج و... برای به میدان آوردن ظرفیت های مردمی بهره بگیرد. درزمینه عدالت یارانه ای، دولت در دو زمینه برنامه دارد. یک، اضافه کردن افراد نیازمند یارانه بگیر با بروز کردن بانک های اطلاعاتی که جزء وظایف وزارت رفاه است و دیگر اینکه دهک های بالای درآمدی را از عدالت یارانه ای حذف کنند. 

به گفته آقای بهادری جهرمی سخنگوی دولت، رئیس جمهور دستور داده است که یک برنامه سه مرحله ای ایجاد شود تا بتوان فقر مطلق را حل کرد. وزیر رفاه سرپرست این امر است تا با همکاری بخش های مختلف ازجمله سازمان برنامه و بودجه، کمیته امداد، بنیاد مستضعفان و خیریه ها این برنامه را به اجرا برساند. علاوه برآن لازم است اقداماتی در حوزه اشتغال، کمک های معیشتی و کمک های نقدی صورت بگیرد که این اقدامات نیازمند برنامه ریزی است.

اولویت دولت درزمینه حمایت از اشتغال، آسان کردن مجوزهای کسب و کار است. برای این کار یک درگاه ملی در وزارت اقتصاد وجود دارد که دستگاه های مختلف به آن وصل می شوند تا هم اتصال برقرار شود و هم صدور مجوز، سامانه محور شود. البته برخی از دستگاه ها مانند حوزه های وزارت بهداشت و وزارت جهاد به فعالیت های بیشتری نیازمند هستند ولی برنامه زمان بندی دولت، برنامه قانونی است.

وزیر رفاه درزمینه رفع فقر، دو راهکار اساسی را مورد توجه قرار داده است. یکی توانمند سازی افراد مانند راه اندازی کسب و کا رهای خرد و متوسط با حمایت اولیه دستگاه ها و دیگری پایگاه رفاه ایرانیان که با استفاده از اطلاعات مربوط به دهک ها و خانوار، وضعیت رفاهی خانوار را به دست می آورد.

در زمینه ساخت مسکن ارزان قیمت، دولت در ابتدای شروع کار خود وعده ۴ میلیون مسکن را داده بود. تفاوت این مسکن ها با طرح مسکن ملی، تلاش دولت برای حمایت از دهک های اول تا سوم است. در این راه از بنیاد مسکن، بنیاد مستضعفان، ستاد اجرایی فرمان امام (ره) و بخش خصوصی نیز کمک گرفته می شود. آقای قاسمی، وزیر راه و شهرسازی، درباره اجرایی شدن این طرح گفته است که این گونه نیست که هرسال یک میلیون مسکن ساخته شود، بلکه در فاز اول کلنگ حدود ۲ میلیون مسکن به زمین خواهد خورد.

به بیان وزیر راه، زمین هایی برای این کار در نظر گرفته شده که به زودی به حدود ۲ میلیون و ۴۰۰ هزار واحد مسکن می رسد.

راهی که دیگران رفته اند

دولت چین که اهمیت زیادی به حمایت از فقرا و رفع فقر می داد، توانست طی ۷۰ سال اخیر ۸۵۰ میلیون نفر را  از فقر رها کند. پکن سال ها با مجموعه ای از سیاست های مؤثر در راه مبارزه با فقر جنگیده است. نخستین عامل رفع فقر، پایداری بر کاهش فقر از راه تداوم توسعه بوده است. چین با ایجاد یک ساختار در اقتصاد بازار سوسیالیستی و روشی متناسب با شرایط  کشور توانست رشد اقتصادی پایدار و سریع در ابعاد ملی را محقق کند. این به نفع اقشار کم درآمد بوده است.

دومین عامل مؤثر در این زمینه پافشاری بر رفع هدفمند فقر بوده است. دولت چین همواره به بهره گیری مؤثر از منابع محدود برای کمک کردن به فقیرترین مناطق، تأکید داشته تا با بهبود زیرساخت ها و خدمات عمومی، بتواند به آن ها کمک کند. سومین عامل در این رابطه متداوم بودن رویکردهای نوآورانه در عرصه فقرزدایی بوده است.

نکته حائز اهمیت این است که راهکارهای به کار گرفته شده در چین، با توجه به وضعیت و شرایط اقتصادی و اجتماعی آن کشور طراحی شده. الگو برداری از این راهکارها توسط هر کشوری، نیازمند توجه به وضعیت اقتصادی خاص آن کشور است.

نویسنده: فاطمه قاسمی، گاهنامه فرهنگی، اجتماعی و سیاسی دغدغه
سال سوم | شماره 17 اسفندماه 1400
انجمن اسلامی دانشجویان مستقل
دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی

عطنا را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید:

اینستاگرام                                              تلگرام