چند راهکار برای مقابله با طرح‌واره‌های ذهنی برای کاهش زنجیره کرونا

رئیس انجمن روانشناسی تربیتی ایران نحوه ترک رفتارهای اشتباه برای مقابله با کرونا را از طریق شبیه‌سازی ذهنی توضیح داد و گفت: بر اساس سنت‌های فرهنگی در طول تاریخ، طرحواره‌ای با پشتوانه فرهنگی در مردم شکل گرفته است که روز سیزده بدر را در طبیعت بگذرانند؛ این طرحواره در دراز مدت شکل گرفته و به راحتی قابل حذف شدن نیست اما در موقعیت خطرناک فعلی می‌تواند به یک فاجعه تبدیل شود. 

به گزارش عطنا و به نقل از ایسنا، فریبرز درتاج، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی درباره نحوه مقابله با کرونا از طریق شبیه‌سازی ذهنی توضیحاتی ارائه داد و اظهارکرد: پژوهش‌های حوزه روانشناسی تربیتی روی انسان‌ها و حیوانات نشان داده که هم انسان‌ها و هم حیوانات تقویت کننده‌های کوچک فوری را به تقویت کننده‌های بزرگ و دیرآیند ترجیح می‌دهند. بر همین اساس می‌توان تبیین کرد که سیگار کشیدن، استفاده از مواد مخدر و مشروبات الکلی و خوردن فست‌فودها، تقویت‌کننده‌های کوچک، کم اهمیت و فوری هستند اما داشتن سلامتی در آینده تقویت‌کننده‌ای بزرگ محسوب می‌شود که در طولانی مدت به دست می‌آید.

وی افزود: برای دانش‌آموزان و دانشجویان دیدن فیلم یا تماشای سریال، یا رفتن به میهمانی دوستانه تقویتی کوچک و لذت فوری ایجاد می‌کند که افراد آن را به داشتن نمرات خوب در پایان سال تحصیلی ترجیح می‌دهند. در واقع باید گفت اغلب مردم لذت‌های آنی را به لذت‌های درازمدت ترجیح می‌دهند. هرچند این تقویت کننده‌ها و لذت‌ها با گذشت زمان ارزش خود را از دست می‌دهند.

معاون پژوهشی سازمان نظام روان‏شناسی و مشاوره کشور در ادامه با اشاره به روز طبیعت توضیح داد: بر اساس سنت‌های فرهنگی در طول تاریخ، طرحواره‌ای با پشتوانه فرهنگی در مردم شکل گرفته است. به این شکل که ایام تعطیلات عید نوروز به دید و بازدید اقوام، مسافرت بروند و روز سیزده بدر را در طبیعت بگذرانند؛ طرحواره‌ای که در دراز مدت شکل گرفته و به راحتی قابل حذف شدن نیست اما در این موقعیت خطرناک فعلی می‌تواند به فاجعه تبدیل شود.

درتاج در ادامه به ارائه تکنیک‌های شبیه‌سازی ذهنی، پرداخت تا از این طریق افراد، آینده را در ذهن خود مجسم کرده و بتوانند کنترل بیشتری بر روی رفتار و همچنین مقابله روانشناختی مناسبی برای مواجه با رفتارهای شکل گرفته اشتباه خود ایجاد کنند.

به گفته رئیس انجمن روانشناسی تربیتی ایران، شبیه‌سازی ذهنی از طریق اطلاعاتی، در اختیار نظام شناختی و مغز قرار می‌گیرد و از طریق نزدیک‌نمایی هدف در ذهن باعث تغییرات سریع رفتاری در افراد می‌شود، به طوری که باعث می‌شود فرد کنترل رفتاری شدیدتری را در خود ایجاد کرده و نظام رفتاری جدیدی برای خود ایجاد کند.

درتاج در ادامه گفت: معمولاً از تکنیک‌های شبیه‌سازی ذهنی در سه روز تا یک هفته بسته به هدف‌های مختلف، استفاده می‌شود و در هر شبانه‌روز افراد 2 بار به مدت ۵ دقیقه با چشم بسته چک لیست‌هایی که در اختیارشان قرار می‌گیرد را مجسم و در ذهنشان تکرار می‌کنند.

استاد دانشگاه علامه طباطبائی در ادامه درباره نحوه استفاده از تکنیک‌های شبیه‌سازی ذهنی برای مواجهه و مقابله با ویروس کرونا توضیح داد: در مرحله اول با چشمان بسته تجسم کنید که دوستان صمیمی یا اقوام به مهمانی و عید دیدنی دوره‌ای ایام نوروز دعوت شده‌اند، اما شما برای جلوگیری از شیوع بیماری در این میهمانی شرکت نمی‌کنید و به خانه‌نشینی ادامه می‌دهید. در مرحله دوم تجسم کنید در حالی که چشمانتان بسته است، فامیل و دوستان صمیمی به شما پیشنهاد رفتن در روز سیزده بدر به طبیعت را داده‌اند اما شما برای جلوگیری از شیوع بیماری به آنها پاسخ منفی می‌دهید و همچنان در خانه می‌مانید.

وی ادامه داد: در مرحله سوم تجسم کنید در حالی که چشمان شما بسته است، امکان دارد در اثر رفتن به مهمانی یا مسافرت و یا گردش در طبیعت، شما یا یکی از اعضای خانواده به بیماری کرونا مبتلا شده‌اید و اکنون درگیر بیمارستان و درد و رنج ناشی از آن هستید. در مرحله چهارم با چشمان بسته تصور کنید، اگر در خانه نمانیم و باعث انتقال بیماری به یکی از اعضای خانواده و دوستان شویم که منجر به مرگشان شده است تا آخر عمر احساس گناه و پشیمانی می‌کنیم.

درتاج در پایان گفت: در مرحله پنجم با چشم بسته تصور کنید به دلیل مشارکت، همکاری و رعایت دستورالعمل‌ها توسط شما، تعداد کمتری از مردم در شهر شما به بیماری کرونا مبتلا شده‌اند و امکان اینکه زودتر از خانه خارج شوند، وجود دارد. در مرحله آخر با چشمان بسته تجسم کنید که مانند سایر بیماری‌های اپیدمیولوژیک این بیماری پایان یافته است و شما و خانواده‌تان از «خانه‌نشینی» خارج شده‌اید و در سلامت به زندگی خود ادامه می‌دهید.