باید در پی تکنولوژی‌ای باشیم که خود برای خودمان تجویز کرده باشیم نه دیگران/ مخالف صنعت و تکنولوژی نیستم

شب مرتضی فرهادی، استاد مردم شناسی دانشگاه علامه طباطبائی در خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد.

به گزارش عطنا، فرهادی در این مراسم گفت: من باید از سخنرانان بزرگواری که منت نهادند بر ما و نسیمی بر شعلۀ فرهنگ ایرانی وزیدند تا کمی فروزان و فروزان‌تر شود تشکر می کنم. گرچه این فرهنگ، فرهنگ فروزان چند هزارساله ای است که بی شک به این زودی خاموش نخواهد شد.

او ادامه داد: به هر حال مقدس‌ترین آتش ها هم گاهی به انگیزه و انرژی دادن نیاز دارد. در واقع این دوستان به این ترتیب بر آتش‌دان این فلسفه و هنر دمیدند و ان‌شاءالله که تا 120 سال به این کارشان ادامه دهند، نه برای من بلکه برای دیگران.

این استاد برجسته مردم شناسی افزود: تشکر دیگر از بنیاد بخارا و مدیر آن آقای دهباشی است که اولین بار لطفش 30 سال پیش به بنده رسیده است. آن زمان دو جلد کتاب در انتشارات امیرکبیر داشتم که تمام شده بود و آنها نه کتاب را چاپ می کردند و نه واگذار می کردند. آقای دهباشی پادرمیانی کردند و بالاخره جنگ ما و امیرکبیر را به پایان رساندند و دو اسیر ما را آزاد کردند. امروز هم ما به نوعی مهمان ایشان هستیم. از سرای اندیشه‌ورزان علوم انسانی هم که در این زمینه همکاری کردند، تشکر می کنم.

او در ادامه ضمن تشکر از استاد شکارچی به خاطر اجرای موسیقی که در مراسم داشتند گفت: از ایشان هم تشکر می کنم و می دانم در شرایط خیلی سختی این اجرای زیبا را انجام دادند. هر وقت صدای استاد شکارچی را می توانستم بشنوم، کارهای ایشان مرا به یاد شعری از نیما می اندازد که خیلی مرا تحت تأثیر قرار می دهد.

این استاد دانشگاه شعری از نیما یوشیج را با این مضمون خواند: با نظم هوش ربایی من، آوازهای آدمیان را شنیده ام، در گردش شبانی سنگین، ز اندوه های من، سنگین تر و آوازهای آدمیان را یکسر، من دارم از بر، یک شب درون قایق دلتنگ، خواندند آن چنان، که من هنوز هیبت دریا را، در خواب، می بینم.

وی گفت: اگرچه در میان دانش پژوهان این سوءتفاهم پیش آمده که مخالف صنعت هستم؛ اما به گواه فصل اول کتاب صنعت بر فراز سنت؛ یا در برابر آن، بالاترین دفاع و تمجید از صنعت را من به عمل آورده ام؛ به گونه ای که مخالفت فیلسوف برجسته آلمانی یعنی مارتین هایدگر را با فناوری به چالش کشیده ام. در عین حال صنعتی مورد پذیرش من است که به نام تکنولوژی، توسعه پایدار این جامعه را به نابودی نکشد.

فرهادی تصریح کرد: هرگز من معتقد نیستم که ما می بایستی به سنت هایمان اکتفا کنیم و صنعت را به فراموشی بسپاریم. ولی نه اینگونه که ما با 15 میلیون اتوموبیل در شهر تهران زمستان ها با لوله اگزوزمان 10 میلیون نفر را به دار بکشیم. اگر استفاده از تکنولوژی این است پس من با آن مخالفم. اگر تکنولوژی این است پس بیش از آنکه در تولید باشد در مصرف بوده است.

این مردم‌شناس خاطرنشان کرد: آنچه که ما تاکنون از تکنولوژی استفاده کرده‌ایم، تکنولوژی ای بوده که دیگران برای ما تجویز کرده اند نه تکنولوژی که ما خود برای خود تجویز کرده باشیم.

فرهادی در ادامه به اقدام انگلیسی ها (به قول خودش پسرعموهای ناخلف) اشاره کرد و گفت: ۱۶۳ سال پیش ۳۱ نساج را به ایران آوردند و با نام «راچدیل» یک تعاونی تشکیل دادند؛ اما  غافلیم که در اولین سرشماری ایران در سال ۱۳۳۵ از میان ۹ میلیون زن ایرانی ،دو میلیون زن در «واره» مشارکت داشتند؛ در حالی که در زمینه های متعدد معماری، شعر، کشاورزی و... نیز دارای طرح و برنامه بودیم. از این رو نباید فرهنگ خود را دست کم بگیریم.

وی با اشاره به موارد ذکر شده تاکید کرد: هرگز بر این اعتقاد نیستم که سنت های گذشته و دانشی را که نیاکان ما ابداع نمودند را احیا کنیم. بلکه باید آنها را نوسازی و به هنگام سازیم تا درخت توسعۀ ما روی ریشه‌اش سبز شود.

گفتنی است، مرتضی فرهادی، عضو هیئت علمی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی است و از سال 1346 همکاری با مطبوعات را شروع کرده و تاکنون به شکل های گوناگون آن را ادامه داده است و در حال حاضر، سردبیری فصلنامه «علوم اجتماعی» دانشکده علوم اجتماعی را بر عهده دارد.