افزایش کیفیت سوخت‌ و توسعۀ حمل‌ونقل عمومی در تهران برای کاهش آلودگی هوا ضروری است/ تخلیۀ تهران با این جمعیت ممکن نیست

دکتر غلامرضا لطیفی با اشاره به اینکه مدیریت شهری به معنای عام یعنی مشارکت همه دستگاه‌ها برای اداره شهر گفت: شهرداری به تنهایی قادر به رفع آلودگی هوای شهر نبوده و هماهنگی همه دستگاه‌ها لازم است.

به گزارش عطنا و به نقل از پایگاه خبری شهر فردا، دکتر غلامرضا لطیفی، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی و کارشناس برنامه ریزی شهری، گفت: آلودگی هوای شهر تهران و کلانشهرهای دیگر ایران باعث دل نگرانی عمده مسئولان و مردم شده است و متاسفانه ضریب بیماری ها و مرگ و میرها در جامعه کنونی افزایش یافته است و این امر هزینه های زیادی را به جامعه تحمیل می کند.

دکتر لطیفی پیرامون نقش مدیریت شهری در کنترل آلودگی هوا در تهران اظهار کرد: اگر به مدیریت شهری به صورت عام نگاه شود، شامل مجموعه دستگاه‌هایی است که در اداره شهر ذی مدخل هستند، اما اگر به مدیریت شهری به صورت خاص نگاه شود و فقط شهرداری دیده شود، قطعا شهرداری به تنهایی قادر به رفع آلودگی از سطح شهر نخواهد بود.

وی ضمن تاکید بر هماهنگی مجموعه دستگاه هایی که در بحث آلودگی هوا با مدیریت شهری ذی مدخل هستند اظهار داشت: دو عامل در آلودگی هوا دخیلند که این دو عامل بیرونی و درونی است که عامل بیرونی به دلیل ویژگی های آلایندگی کشورهای همسایه به وجود آمده و وارد کشور ایران می شوند و دیگری منابع آلودگی در کشور ایران است که در واقع در خود شهرها قابل جستجو است.

کارشناس برنامه ریزی شهری و منطقه‌ای در ادامه پیرامون منابع آلایندگی در شهرها گفت: آلاینده های هوای تهران را می توان در غالب منواکسید کربن، اکسیدهای نیتروژن ، اکسید گوگرد و ترکیبهای آلی و ذرات معلق مشاهده کرد. همچنین منابع متحرک مانند خودروها که سوخت آنها عامل اصلی  آلاینده هاست. بنابراین کیفیت سوخت خودرو و خود خودرو در ایجاد آلاینده ها موثر است.

وی افزود: منبع دیگر آلودگی کارخانه ها، فرودگاه ها و دستگاه‌های دیگری است که در آلایندگی نقش دارند. به طور مثال لوکیشن فرودگاه مهرآباد در جایی قرار دارد که در مسیر بادهای غالب تهران است و از شرق به غرب  آلودگی را وارد تهران می کند، از طرفی شاهدیم کریدور ورود خودروها از قزوین به سمت تهران صبح‌ها به دلیل ویژگی اشتغال در تهران مواد آلاینده زیادی را وارد شهر می کنند.

کارشناس برنامه ریزی شهری و عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی ادامه داد: با توجه به سنگینی هوا، پدیده اینورژن و وارونگی هوا در واقع آلودگی تشدید پیدا کرده و مستلزم این است بادهایی که غالب هستند بتوانند این آلودگی را بیرون ببرند که در غیر اینصورت مدیریت شهری تمهیداتی را در نظر می گیرد که نه فقط به صورت مُسکن بلکه در دراز مدت بتواند سطح آلایندگی را کاهش دهد.

دکتر لطیفی با تاکید بر اینکه یکی دیگر از راهکارهایی که مطرح است رشد و توسعه وسایل حمل و نقل عمومی است، تصریح کرد: به عنوان مثال افزایش سه برابری ظرفیت مترو، افزایش مشارکت بانکها، حمایت دولت در تامین منابع درآمدی بیشتر از راهکارهای قابل دسترسی برای پیشگیری از آلودگی هوای تهران است.
وی افزود: در برنامه ای که شهرداری در گذشته ارائه داده است شهرداری موظف شده  که حدود ۱۰ هزار دستگاه اتوبوس دیزلی خود را به فیلتر جذب دوده مجهز کند که از این آمار تنها توانسته تعداد اندکی از اتوبوس‌ها را مجهز به فیلتر جذب نماید. لذا این ویژگی باعث شده که مقدار زیادی در بحث آلایندگی هم در بخش عمومی هم در بخش خصوصی با رشد فزاینده‌ای روبه‌رو شود.

استاد دانشگاه علامه طباطبائی با اشاره به عدم اثر بخشی طرح زوج و فرد و طرح ترافیک آلودگی هوا در کنترل آلودگی هوای شهر تصریح کرد: موتورسیکلت ها یکی دیگر از منابع آلایندگی در شهر تهران محسوب می شوند با توجه به اینکه ۳ و نیم میلیون موتورسیکلت در شهر تهران در حال تردد است که یک و نیم میلیون آن در مرکز شهر تردد می کنند، عمدتاً سوخت ناقصی داشته که باعث افزایش آلایندگی می شوند.
لطیفی در ادامه با اشاره به اینکه کارخانه سیمان تهران، کارخانه آجر پزی و کارخانه‌هایی که تولید ذغال می کنند در ایجاد آلاینده های شهری اثرگذار هستند، تاکید کرد: باید همه این عوامل کنترل شود به عنوان مثال سوخت مازوت کارخانه سیمان به گاز تبدیل شود و یا برخی پروازهای فرودگاه مهر آباد به فرودگاه امام منتقل شود تا بار آلایندگی کاهش یابد.

این کارشناس شهری پیرامون افزایش آلایندگی و عدم کنترل و راهکار تخلیه شهر تصریح کرد: بسیار کار سختی است و دور از واقعیت است اما اگر بحرانی شود این اتفاق می افتد چنانچه در زمان جنگ تحمیلی زمانی که بمباران ها جدی بود ظرفیت جمعیتی شهر به حداقل رسید و خود مردم جابه‌جا شدند و اگر خود مردم احساس کنند که این بحران وجود دارد نیازی نیست دستگاه‌های اجرایی اقدام کنند و مردم خودجوش اقدام به این کار خواهند کرد.

لطیفی افزود: کلانشهری مانند تهران با ۹ میلیون جمعیت ثابت چه طور می توان تخلیه کرد، مگر امکان پذیر است؟ این موضوع می تواند مسائل دیگری را در عرصه اجرایی کشور برای دستگاه‌های زیربط به وجود بیاورد اما مناسب ترین راه این است که اولویت بندی شود و مهمترین راه پیشگیری از آلودگی و افزایش آن این است که روی کیفیت سوخت خودرها، بحث توسعه حمل و نقل عمومی کارشود و مقدار زیادی از آلاینده ساز ها را در حالت وضعیت بهینه قرار داده و سوخت آنها تغییر کند.

وی افزود: بحث آلودگی هر ساله در تهران و سایر کلانشهرها در حال تکرار است ولی دوره ای که می گذرد به دست فراموشی سپرده می شود لذا باید به طور پیوسته این بحث مورد بررسی قرار گرفته و راه حل ها پیاده شود.

لطیفی افزود: بحث مهم و مطرح حقوق عامه است، مردمی که در شهر زندگی می کنند از حقوقی برخوردارند کما اینکه در منشور شهر تهران شش محور طراحی شده بود که یکی از آنها شهر پاک بود شهری با هوای سالم که در واقع با سیاست‌های غیر علمی و غیر کارشناسی بسیاری از حقوق عامه مردم تضییع شده و مردم می توانند این حق را از مسئولین مطالبه کنند.
وی به نشستی که کارشناسان شهری با رئیس قوه قضاییه در روزهای گذشته داشته‌اند اشاره کرده و افزود: در این نشست بحث بر سر حقوق عامه در برنامه ریزی شهری و منطقه‌ای بود که با توجه به کمیسیون ماده ۵ و ۱۰۰ بررسی شد که هوای سالم حق مردم است و چه عواملی باعث شده که این حق پایمال شده و به هم بریزد. چه عاملی باعث شده که این موضوع خدشه دار شود.
لطیفی اظهار داشت: بسیاری از دستگاه ها به صورت مستقیم و غیر مستقیم در موضوع آلودگی ذی مدخل هستند فقط کافی است در سیاست‌های جذب دانشجو و سیاست های اشتغال بررسی صورت بگیرد تا متوجه شویم که در این دو سیاست تمرکزگرا عمل شده است و این باعث رشد آستانه های جمعیتی در برخی از کلانشهرها و افزایش سهم آلودگی با توجه به سهم بالای مصرفی که  در پی رشد جمعیت به وجود آمده در شهرها رقم بخورد.

وی با اشاره به طرح های آمایشی که بتواند با سیاستگذاری های مناسب حرکت کند، تاکید کرد: طرح آمایشی که مسائل کشور را  نه با یک یا دو دستگاه بلکه با فرآیندی چند بُعدی و چند وجهی در یک سیکل زمانی بلند مدت و میان مدت جست‌وجو کند.

لطیفی در پایان یادآور شد: آرزوی ما این است که مردم به هوای سالم تری دست یابند و مدیریت شهری امکانات بیشتری کسب کند چرا که در برخی مواقع شهرداری ها دست تنها بوده و نیازمند منابع مالی هستند که به آنها اختصاص یابد و دستگاه‌های دیگر با آنها هماهنگ حرکت کنند تا شهرداری ها بتوانند در مواقع بحرانی اعمال قدرت کنند.