کار ارتباطات علم تسهیل میان دانشمندان، رسانه و عامۀ مردم است/ نقش رسانه‌ها در مردمی کردن علم

رویدادهای علمی بیشتر از شبکه های اجتماعی به دست مردم می رسد. انتشار اخبار به ویژه علمی در شبکه های اجتماعی منبعی ندارد اما به دلیل گستردگی در بازنشر تاثیر بیشتر بر مردم دارد. این نوع انتشار اخبار به دلیل اینکه منبع موثقی ندارند، مشکلاتی به وجود آورده است برخی از این اخبار غیرواقعی ارتباط مستقیمی با سلامت افراد نیز دارد. از سوی دیگر به دلیل غفلت رسانه ها و کم توجهی آن ها به موضوعات علمی، نخبگان و دانشمندان نیز تمایلی ندارند کشفیات خود را رسانه ای کنند از همین رو اخبار غیرواقعی و بدون منبع  در شبکه های اجتماعی جولان می دهند. اما مردمی کردن علم هم به نفع مردم است و هم به نفع دانشمندان. سطح آگاهی مردم با دانستن علوم بالا می رود و نخبگان نیز ضمن اشتراک موضوعات علمی انگیزه بیشتری برای کشفیات جدید که به نفع مردم باشد پیدا می کنند.

به گزارش عطنا، در همین ارتباط، «احمد رضا ضابطی جهرمی» درباره ترویج علم از طریق رسانه ها می گوید: مهمترین نقش رسانه در توسعه و ترویج علوم محبوب کردن حاصل فعالیت علمی دانشمندان در بین جوامع است.

استاد تمام دانشگاه صدا و سیما ادامه می دهد: اسم این موضوع را «مردمی کردن علم» گذاشته ام. رسانه این نقش کلیدی و مهم را بازی می کند.

او بیان می کند: معتقد هستم برای ترویج و توسعه علم در هر جهانی که می تواند جهان اسلام باشد، رسانه ها باید پیشقدم باشند.

این مستندساز ایرانی تصریح می کند: این کار یک کار تخصصی و چند وجهی است که لازم است بین دانشمند، روزنامه نگار، برنامه ساز رسانه و  تکنولوژیست های آموزشی یک اتحاد علمی، فکری و عملی صورت گیرد.

او ادامه می دهد: در این صورت با نقش و ماموریتی که رسانه در مردمی کردن علم و توسعه و ترویج علم به عنوان یک مقوله جذاب میان مردم دارد می تواند حاصل فعالیت فکری، علمی و عملی دانشمندان را برای مردم ملموس کند.

او در پاسخ به این پرسش که جایگاه رسانه ها در ایران به لحاظ توجه به علم چیست می گوید: ما برنامه های علمی کم تولید می کنیم. باید از پشتوانه علمی دانشگاه هایی که از یک سوی علوم و هنر و از سوی دیگر رسانه ای کار می کنند یک تجمیع و کانونی به وجود آید تا رشد چنین برنامه سازی هایی در تلویزیون به خصوص در شبکه مستند یا شبکه هایی که از فرم ها و شکل های مستند استفاده می کنند بیشتر بهره مند شویم.

استاد تمام دانشگاه صدا و سیما تصریح می کند: باید برای ترویج علم کار با مستند های علمی و آموزشی آغاز شود.

برای هیچ کسی نقش رسانه در مردمی کردن علم پوشیده نیست اما علم و فناوری در کنار هم می توانند میان دانشمندان، رسانه و عامه مردم هم‌سویی ایجاد کنند که به نفع جامعه باشد و رشد علمی همزمان با رشد جامعه صورت گیرد. میان رشد علم و سبک زندگی مردم فاصله کمتری وجود داشته باشد.

ارتباطات علم از مرحله درک عموم به سمت درگیری عموم رسیده است

هادی خانیکی، استاد دانشگاه علامه طباطبائی معتقد است: ارتباطات علم و فناوری تنها ترجمه علم به زبان علوم نیست. کار ارتباطات علم تسهیل میان دانشمندان، رسانه و عامه مردم و همچنین کم کردن تضاد، منافع و کاهش فاصله است.

کارشناس رسانه و استاد دانشگاه علامه طباطبائی با بیان اینکه بین مقاله علمی با ژورنالیستی کار کردن فاصله وجود دارد، ادامه می دهد: این پرسش به وجود می آید چطور می شود فاصله را کم کرد. مهمترین تغییر در خود زیست بوم فناورانه رسانه ها است. وقتی وارد عرصه شبکه ها شدیم شاهد تغییر زیست بوم رسانه نیز شدیم.

خانیکی تصریح می کند: تغییر در زیست بوم جهان رسانه ای، به افزایش ظرفیت مخاطبان، پنهای باند، ذخیره سازی دیجتال باز می گردد.

او ادامه داد: اگر از مدخل ارتباطات علم به طور عام و مراکز علمی نگاه کنیم اولین باز اندیشی در ارتباطات علم و فناوری است. چهارچوب نظری مسلط بر مطالعات رابطه علم و جامعه بر یک مدل از بالا به پایین بود یا مدل کمبود تغییر کرده است. هر دو عنصر دچار دگرگونی شده اند.

این استاد دانشگاه علامه طباطبائی تصریح می کند: علم مبتنی بر همه نیازها تغییر کرده است، ارتباطات علم از مرحله درک عموم به سمت درگیری عموم رسیده است. باید ذهن ها را درگیر و جلب مشارکت کرد.

این استاد ارتباطات خاطر نشان می کند: کار روابط عمومی مراکز علمی این است که از ابزاری برای انتقال اطلاعات فراتر رود و روابط عمومی تفکر داشته باشد و می تواند تخصصی تر شود.

وی ادامه داد: مشکلی که اکنون به وجود آمده است فکر می کنیم با نظرسنجی مشکل حل می شود، در حالی که این نظرسنجی ها تفسیر نمی شود.

این کارشناس رسانه با اشاره به ویژگی های یک روابط عمومی علمی می گوید: محتوا محوری، ساخت یک انگاره باور پذیز برای تاثیرگذاری بر افکار هوشمند، پایش گری نظرات منتقد و روابط عمومی هوشمند از ویژگی های یک روابط عمومی است. روابط عمومی در مراکز علمی این ویژگی ها را ندارد.

او گفت: به هر حال، تعامل دوسویه میان رسانه، علم و دانشمند آثاری مثبتی دارد که می تواند به نفع جامعه باشد. باید روزنامه‌نگاران حرفه ای ویژه علم به صورت تخصصی در کشور گسترش یابد و  دانشمندان تعامل بیشتری با رسانه داشته باشند تا بتوانند با سهولت کشفیات خود را به دست اهالی رسانه برسانند. رسانه ها با مردمی کردن علم، مردم را از این کشفیات مطلع کنند. این تعامل دو سویه موجب رشد همزمان جامعه و سبک زندگی مردم می شود.